Zbór mennonicki w Jeziorze: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Bibliografia) |
|||
| Linia 9: | Linia 9: | ||
}} <br/> | }} <br/> | ||
''' Zbór mennonicki w Jeziorze''' | ''' Zbór mennonicki w Jeziorze''' | ||
| − | <br/> | + | <br/><br/> |
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | [[Plik:je3.jpg| | + | [[Plik:je3.jpg|right|thumb|300px|Zbór mennonicki w Jeziorze. © Stanisław Kuprjaniuk]] |
[[Jezioro]] (niem. Thiensdorf) - wieś na [[Żuławy Elbląskie|Żuławach Elbląskich]]. Wieś na dnie dawnego jeziora. | [[Jezioro]] (niem. Thiensdorf) - wieś na [[Żuławy Elbląskie|Żuławach Elbląskich]]. Wieś na dnie dawnego jeziora. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Opis == | == Opis == | ||
| − | [[Plik:je4.jpg|right|thumb| | + | [[Plik:je4.jpg|right|thumb|300px|Zbór mennonicki w Jeziorze. © Stanisław Kuprjaniuk]] |
Nie tak dawno, bo jeszcze w XIII wieku tereny dzisiejszych wsi Jezioro, [[Żurawiec]], [[Węgle-Żukowo]] były dnem jeziora [[Jezioro Druzno|Druzno]] zajmującego wówczas dziesięciokrotnie większą powierzchnię niż obecnie. Pod koniec XVI wieku (dokładnie w 1580 roku) przybyli tu [[holenderscy mennonici]], którzy musieli opuścić ojczyznę w wyniku nasilenia prześladowań religijnych. Przybywszy na [[Żuławy Wiślane]], jakże podobne do ich ojczyzny, zaczęli rozbudowywać i modernizować istniejący tu system przeciwpowodziowy, powiększając wały, wznosząc nowe, budując tamy, kopiąc kanały i rowy. Osiedlali się w opuszczonych wsiach, a także zakładali nowe. Tak też założyli wieś nad [[reka Tyna|rzeką Tyną]] - Thiensdorf. | Nie tak dawno, bo jeszcze w XIII wieku tereny dzisiejszych wsi Jezioro, [[Żurawiec]], [[Węgle-Żukowo]] były dnem jeziora [[Jezioro Druzno|Druzno]] zajmującego wówczas dziesięciokrotnie większą powierzchnię niż obecnie. Pod koniec XVI wieku (dokładnie w 1580 roku) przybyli tu [[holenderscy mennonici]], którzy musieli opuścić ojczyznę w wyniku nasilenia prześladowań religijnych. Przybywszy na [[Żuławy Wiślane]], jakże podobne do ich ojczyzny, zaczęli rozbudowywać i modernizować istniejący tu system przeciwpowodziowy, powiększając wały, wznosząc nowe, budując tamy, kopiąc kanały i rowy. Osiedlali się w opuszczonych wsiach, a także zakładali nowe. Tak też założyli wieś nad [[reka Tyna|rzeką Tyną]] - Thiensdorf. | ||
[[Plik:je2.jpg|left|thumb|300px|Wnętrze zboru mennonickiego w Jeziorze. © Stanisław Kuprjaniuk]] | [[Plik:je2.jpg|left|thumb|300px|Wnętrze zboru mennonickiego w Jeziorze. © Stanisław Kuprjaniuk]] | ||
Wersja z 22:47, 21 lut 2014
| Architektura sakralna | |
| | |
| typ obiektu: | zbór mennonicki |
| datacja: | 1865 |
| powiat: | elbląski |
| gmina: | Markusy |
| miejscowość: | Jezioro |
Zbór mennonicki w Jeziorze
Spis treści
Położenie
Jezioro (niem. Thiensdorf) - wieś na Żuławach Elbląskich. Wieś na dnie dawnego jeziora.
Opis
Nie tak dawno, bo jeszcze w XIII wieku tereny dzisiejszych wsi Jezioro, Żurawiec, Węgle-Żukowo były dnem jeziora Druzno zajmującego wówczas dziesięciokrotnie większą powierzchnię niż obecnie. Pod koniec XVI wieku (dokładnie w 1580 roku) przybyli tu holenderscy mennonici, którzy musieli opuścić ojczyznę w wyniku nasilenia prześladowań religijnych. Przybywszy na Żuławy Wiślane, jakże podobne do ich ojczyzny, zaczęli rozbudowywać i modernizować istniejący tu system przeciwpowodziowy, powiększając wały, wznosząc nowe, budując tamy, kopiąc kanały i rowy. Osiedlali się w opuszczonych wsiach, a także zakładali nowe. Tak też założyli wieś nad rzeką Tyną - Thiensdorf.
Do końca II wojny światowej wieś nosiła taką nazwę. Później zmieniono ją na Jezioro. Jedynym czego mennonitom budować w nowej ojczyźnie nie było wolno były świątynie. Na modlitwy spotykali się więc w domach oraz w szkole. Zmarłych natomiast chowali na cmentarzu katolicko-ewangelickim, dzięki klauzuli zawartej w pierwszym przywileju osadniczym dla Thiensdorf potwierdzonym w 1638 roku przez króla Władysława IV. Dopiero od XVIII wieku zaczęto udzielać mennonitom pozwoleń na budowę świątyń. Pierwsze domy modlitwy budowane z drewna i kryte strzechą lub gontem przypominały z zewnątrz raczej budynki gospodarcze niż miejsca kultu (np. Niedźwiedzica). Na początku XIX wieku zaczęto wznosić murowane świątynie. Dom modlitwy w Jeziorze zbudowano w 1865 roku. Jest to murowana z cegły budowla neogotycka osadzona na kamiennym fundamencie, przykryta dwuspadowym dachem. Naroża są zwieńczone czterema małymi wieżyczkami. Na uwagę zasługują ostrołukowe okna z zachowanymi maswerkami ze sztucznego kamienia. W pierwszych latach powojennych obiekt ten służył jako kaplica dla katolików, następnie krótko jako sklep, zaś później przez wiele lat był magazynem nawozów PGR-u. Obecnie budowla jest obiektem pustym w środku, a należałoby pomyśleć o innym jego zagospodarowaniu.
Ciekawostki
Zbór mennonicki w Jeziorze jest sprzężony z usytuowanym za nim cmentarzem mennonickim. Miejsce jest idealnym na odtworzenie miejsca pamiątkowego kultury mennonickiej na Żuławach Wiślanych.
Bibliografia
Kizik Edmund, Mennonici w Gdańsku, Elblągu i na Żuławach Wiślanych w drugiej połowie XVII i w XVIII wieku. Studium z dziejów małej społeczności wyznaniowej, Gdańsk 1994.
