Czarne

Czarne
Czarne. Okoliczne lasy. Źródło: www.powiat.pisz.pl [04.07.2014]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	piski
Gmina	Orzysz
Liczba ludności (2010)	48
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	12-250
Tablice rejestracyjne	NPI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Czarne
Położenie na mapie Polski Czarne
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Czarne (niem. Czarnen, od 1938 r. Herzogsdorf) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 48 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Danuta Ordowska.

Położenie

Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na pograniczu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich i Pojezierza Ełckiego. Miejscowość leży w odległości ok. 9 km na północny wschód od Orzysza, na północ od jeziora Orzysz; w pobliżu przebiega linia kolejowa Orzysz – Ełk. Około 500 m od wsi znajduje się pagórek Lisie Jamy (152 m n.p.m.).

Dzieje miejscowości

Osada istniała tu już w 1495 roku, gdy wymieniono ją przy opisie granic pobliskiej wsi Okrągłe. Lokowana została w 1502 roku jako wieś służebna; 15 łanów na prawie magdeburskim otrzymali niejaki Paszko oraz Mikołaj, Ubaszko i Aglosz, wszyscy byli Litwinami. W XVI wieku wieś występowała pod nazwami Scherna am Byll, Littawer hinder Krangeln, w XVII wieku jako Tzarne, później utrwaliła się nazwa Czarnen. W połowie XVI wieku wieś powiększyła się o 5 łanów. Czarne należały do parafii w Miłkach. W 1625 roku osada ucierpiała podczas zarazy. Szkoła powstała w 1820 roku. W 1935 roku pracował w niej jeden nauczyciel, zaś uczęszczało 34 uczniów.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

• 1857 r. – 136 osób

• 1864 r. – 151 osób

• 1867 r. – 168 osób

• 1933 r. – 166 osób

• 1939 r. – 154 osoby

Zabytki

Dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na północno-zachodnim skraju wsi; znajduje się na nim kwatera wojenna z okresu I wojny światowej, w której pochowanych jest pięciu żołnierzy armii rosyjskiej

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
von Hippel Rudolf, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19-20, 2010-2011, ss. 83-157.
Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.09.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [10.09.2013]
Strona Urzędu Gminy Orzysz [30.08.2013]
Strona Powiatu Piskiego [04.07.2014]