Gajrowskie

Gajrowskie
Gajrowskie. Sklep (obecnie dom mieszkalny)
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	giżycki
Gmina	Wydminy
Liczba ludności (2010)	80
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Gajrowskie
Położenie na mapie Polski Gajrowskie
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Gajrowskie (niem. Friedrichsheyde, od 1938 r. Friedrichsheide) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Wydminy. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 80 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Tadeusz Łukaszczuk.

Gajrowskie

Uczniowie szkoły w Gajrowskich w 1932 roku

 

Położenie

Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, na zachód od rzeki Ełk, 32 km na wschód od Giżycka i 12 km na północny wschód od Wydmin, przy granicy z powiatem oleckim.

Dzieje miejscowości

Wieś została założona w 1709 roku w ramach osadnictwa szkatułowego. Na mocy zawartej wówczas umowy nieco ponad 10 łanów lasu nabył tu burgrabia Fryderyk Jackstein, dzierżawca komory w Połomie. Otrzymał on ponadto siedmioletnią wolniznę, prawo do korzystania z pastwisk w puszczy, a także prawo do połowu ryb (tylko na własny użytek) na jeziorze Litygajno. Za opłatą 100 marek uzyskał on również prawo wyszynku.

Gajrowskie początkowo wchodziły w skład parafii ewangelickiej w Świętajnie, którą z czasem włączono do parafii ewangelickiej w Orłowie, gdzie mieścił się najbliższy urząd pocztowy.

Przed II wojną światową we wsi działała szkoła. W 1935 roku zatrudniony był w niej jeden nauczyciel, a uczęszczało do niej 36 uczniów.

W lutym 1946 roku doszło tu do potyczki między partyzantami podziemia niepodległościowego (Narodowe Zjednoczenie Wojskowe) a siłami grupy operacyjnej Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego i Milicji Obywatelskiej (wspomaganych przez NKWD). W wyniku walki śmierć poniosło dwóch funkcjonariuszy NKWD i około 20 partyzantów. W 1994 roku z inicjatywy żyjących członków NZW ustawiono pomnik upamiętniający potyczkę. Stanął on w miejscu, w którym pochowani zostali zabici żołnierze; pamięć o pochówku przechowała jego uczestniczka, mieszkanka wsi Stefania Gazda.

Liczba mieszkańców w następujących latach wynosiła:

• 1857 – 147 osób
• 1933 – 174 osoby
• 1939 – 157 osób

Ludzie związani z miejscowością

Według niektórych źródeł w Gajrowskich urodził się Erwin Blask (1910–1999) – lekkoatleta, wicemistrz olimpijski w rzucie młotem w 1936 roku w Berlinie (zob. Świdry)

Zabytki

• cmentarz ewangelicki (zdewastowany)

Bibliografia

Demby Ryszard, Olecko. Czasy, ludzie, zdarzenia [05.03.2014]
Giżycko. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1983.
mazurskiekoraj.pl, historia wsi Gajrowskie [05.03.2014]
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
verwaltungsgeschichte.de [05.03.2014]