Glitajny (gmina Bartoszyce)

Glitajny
Dwór w Glitajnach
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	bartoszycki
Gmina	Bartoszyce
Sołectwo	Kinkajmy
Liczba ludności (2009)	12
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Glitajny
Położenie na mapie Polski Glitajny
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Glitajny (niem. Glittehnen) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Bartoszyce. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość w 2009 roku liczyła 12 mieszkańców. Wieś wchodzi w skład sołectwa Kinkajmy, w którym funkcję sołtysa sprawuje obecnie Sergiusz Sobótka.

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Równinie Sępopolskiej, na południe od Jeziora Kinkajmskiego, 8 km na południowy wschód od Bartoszyc, na zachód od drogi wojewódzkiej nr 592.

Dzieje miejscowości

Dwór w Glitajnach w XIX wieku

Brak jest informacji na temat okoliczności i daty powstania wsi. Prawdopodobnie przez większość swoich dziejów był to niewielki majątek szlachecki. W 1857 roku Glitajny liczyły 77 mieszkańców. Pod koniec XIX wieku wraz z folwarkami Węgoryty i Witoszyn majątek obejmował obszar 583 ha, zaliczał się więc do dóbr średniej wielkości. Często zmieniał on właścicieli; w latach 20. XX wieku znajdował się w rękach Georga Borrmanna. Glitajny do 1945 roku należały do parafii ewangelickiej w Bartoszycach.

Po II wojnie światowej wieś weszław skład sołectwa Węgoryty. Na bazie dawnego majątku uruchomiono tu państwowe gospodarstwo rolne; jego organizatorem i kierownikiem był Stefan Błociszewski. Według spisu powszechnego z 1983 roku pegeer tworzyły 23 budynki mieszkalne stojące w zwartej zabudowie. We wsi działały klub i świetlica. Glitajny liczyły wówczas 58 mieszkańców. Szkołę we wsi założono po II wojnie światowej, a zlikwidowano w latach 70.

Źródła podają, iż do roku 1816 dobra były własnością rodu von Eulenburg, a w latach 1816- 1834 należały do rodu von Negerlein. Po Negerleinach, majątek w latach 1834- 1855 przejęła rodzina Goebel. Nie jest jednakże pewne, która z rezydujących w dobrach rodzin wzniosła w I połowie XIX wieku klasycystyczny dwór.

Pod koniec wieku majątek stanowił własność nieznanego z imienia członka rodziny Roher. Po śmierci Rohera majątek przeszedł na własność jego mieszkającej w Królewcu córki Hanny Haebler, która zarząd majątkiem rodzinnym powierzyła zarządcy.

W 1905 roku Glitajny kupił Bruno Vonberg, który w przeciągu dwóch lat (1905- 1907) zmniejszył powierzchnię dóbr z 583 ha do 382 ha i wyspecjalizował się w hodowli bydła rasy holenderskiej oraz koni pociągowych.

W 1919 roku na drodze dziedziczenia oraz po rodzinnym sporze spadkowym majątek zapisany został na córkę Bruna Vonberga- Gertrudę, która wyszła za mąż za Georga Borrmanna, który to pozostaje właścicielem dóbr do 1945 roku. W 1940, już podczas trwającej wojny, dwór został zmodernizowany.

Zabytki

• Dwór klasycystyczny z pierwszej połowy XIX wieku; w 1940 roku przeprowadzono ostatni remont dworu. Obecnie budynek znajduje się w bardzo złym stanie technicznym, coraz szybciej popadając w ruinę
• Założenie dworsko-parkowe, obecnie zachowane w stanie szczątkowym

Bibliografia

1. Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.
2. Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1999.
3. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
4. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.03.2014]
5. Mazury.pl [data dostępu: 5.03.2014]
6. Studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce [data dostępu: 5.03.2014]
7. Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 5.03.2014]

Zobacz też

Glitajny w gminie Korsze