Bielawy Grzebskie

Bielawy Grzebskie
Kurhan w Bielawach Grzebskich, źródło: www.atlaswsi.pl, 12.09.2013.
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko - mazurskie
Powiat	nidzicki
Gmina	Janowiec Kościelny
Sołectwo	Bielawy Grzebskie
Liczba ludności (2013, żródło: http://wrota.warmia.mazury.pl/janowiec_koscielny_gmina_wiejska/Charakterystyka-gminnych-wsi.html.)	190
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Tablice rejestracyjne	NNI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Bielawy Grzebskie
Położenie na mapie Polski Bielawy Grzebskie
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Bielawy Grzebskie – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko – mazurskim, w powiecie nidzickim, w gminie Janowiec Kościelny.W latach 1975 - 1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa olsztyńskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Miejscowość położona jest na terenie gminy Janowiec Kościelny, która znajduje się na obszarze Niżu Środkowoeuropejskiego, na pograniczu dwóch podprowincji: Pojezierza Środkowo-Bałtyckiego i Niziny Północnomazowieckiej. Natomiast pas południowy obszaru gminy to mazoregion Wzniesień Mławskich, który graniczy od północy z Garbem Lubawskim. Zatem powierzchnia gminy Janowiec Kościelny posiada charakter falisty, miejscami równinny. W południowej części gminy – w dolinie Orzycy znajdują się wzniesienia od ok. 60 m. do ok. 200 m n.p.m. oraz wzgórza i wały moreny czołowej. Od południa na terenie gminy występują dwa wały morenowe, rozcięte doliną Wieczfnianki. Wał wschodni posiada wysokości bezwzględne do 200 m n.p.m., zaś stoki w tym rejonie bywają bardzo strome, a nachylenia terenu przekraczają często 15%. W zachodniej części gminy rzeźba terenu wyróżnia się pojedynczymi pagórkami i wzgórzami. Natomiast pomiędzy nimi znajdują się obniżenia i zagłębienia, bądź suche dolinki erozyjno-denudacyjne. Ponadto występują tutaj formy późnoglacjalne i holoceńskie - doliny rzeczne, z których największą jest rzeka Orzyc. Obszar gminy Janowiec Kościelny położony jest w obrębie Niecki Mazowieckiej. Występują tutaj następujące osady: kredowe, piaski, mułki, iły, piaski drobnoziarniste, piaski pylaste, gliny zwałowe, torfowiska, piaskowce margliste i mułowce z glaukonitem oraz szczątkami fauny.

Dzieje miejscowości

Na terenie Bielaw znajdują się pozostałości po kulturze wielbarskiej – kurhan oraz ślady osad z okresu starożytnego i wczesnego średniowiecza. Nie znana jest dokładna data lokacji miejscowości. Trudno jest także nakreślić etymologię nazwy wsi. Wiadomo jedynie, że w 1414 r. na wieś napadli Krzyżacy. W 1435 r. wieś należała do Jakuba Świnki a następnie do kasztelana dobrzyńskiego Mikołaja Świnki. W 1531 r. było tu 14 włók wraz z młynem. W 1578 r. wieś należała do parafii Grzebsk. Bielawy Grzebskie prawdopodobnie stanowiły wieś pobożańską o charakterze przysiółków rozproszonych, ulicowych i placowych. Ta forma nawiązuje do starego typu wsi zwanej okolnicą. Wczesnośredniowieczna okolnica ze względu na kształt i położenie, mogła pełnić funkcję obronną dla mieszkańców i ich dobytku, głównie bydła. Obecnie we wsi mieszkają rolnicy indywidualni.

Ludzie związani z miejscowością:

Najznakomitszą rodziną w pierwszych wiekach funkcjonowania wsi był ród Świnków. Obecnym (2013 r.) sołtysem wsi jest Jadwiga Opalińska.

Zabytki:

Na terenie miejscowości znajdują się następujące zabytki: zabudowania gospodarcze z XIX/XX w., krzyż przydrożny z 1903 r., przydrożna figura Matki Boskiej z XX w.

Bibliografia:

Wijaczka Jacek, Dzieje wsi do końca XVIII wieku, [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, s. 165 - 202.

http://www.zsjanowiec.org.pl/rp-internetowa/PRZEWODNIK/Bielawy.html, 12.09.2013.

Kinlis (dyskusja) 13:58, 8 wrz 2013 (CEST)