Johann Gottfried Herder

Johann Gottfried Herder
Data i miejsce urodzenia	25 sierpnia 1744 roku Morąg
Data i miejsce śmierci	18 grudnia 1803 roku Weimar
Zawód	nauczyciel

Johann Gottfried Herder (ur. 25 sierpnia 1744 roku w Morągu, zm. 18 grudnia 1803 roku w Weimarze) – wybitny niemiecki myśliciel, teoretyk literatury, pisarz, jeden z klasyków weimarskich, pastor.

Życiorys

Johann Gottfried Herder urodził się 25 sierpnia 1744 roku w Morągu. Był synem Gottfrieda, nauczyciela i kościelnego w ewangelickim kościele, oraz Anny Elżbiety Peltz. Początkowo jego edukacją zajmował się ojciec, następnie uczęszczał do szkoły miejskiej. Łaciny, greki oraz hebrajskiego nauczył się od pisarza Sebastiana Friedricha Trescho. W 1762 roku rozpoczął studia w Królewcu. Zamierzał początkowo zgłębiać nauki medyczne, lecz ostatecznie podjął studia teologiczne. Znaczący wpływ na niego wywarli Immanuel Kant i Johan Georg Hamann.

Pracował jako nauczyciel w królewieckim Collegium Friedricanum. Po zakończeniu edukacji przeprowadził się do Rygi, gdzie podjął pracę jako duszpasterz i nauczyciel. Tam też wydał pierwsze prace pisarskie. Następnie wyjechał do Francji aby "poznać świat i odnaleźć siebie". W Strasburgu poznał młodego Goethego, na którego Rozprawa o pochodzeniu języka autorstwa Herdera wywarła ogromny wpływ. Kierowała bowiem uwagę na rolę starożytnej poezji greckiej, staroceltyckiej czy staronordyckiej.

Po krótkim pobycie w Bückeburgu osiadł na prawie trzydzieści lat w Weimarze, gdzie zajmował wysokie urzędy kościelne. W mieście tym pozostał do śmierci. Tam powstały jego największe dzieła, m.in. Myśli o filozofii dziejów oraz Głosy narodów w pieśniach".

Twórczość

Herder interesował się językiem, jego powstaniem i rozwojem. Jako filozof znacząco wpłynął na pojmowanie idei narodu. Dzieje ludzkości rozumiał jako etap w ewolucji natury, charakteryzujący się postępem rozumu i sprawiedliwości.

Wprowadził do filozofii romantycznej pojęcie ludowości, stworzył podstawy teoretyczne kierunku Sturm und Drang. Jest nazywany twórcą niemieckiej filozofii historycznej i ojcem slawistyki.

Ciekawostki

Olsztyńska Wspólnota Kulturowa Borussia wydała w polskim tłumaczeniu dzieło Herdera Journal meiner Reise im Jahr 1769 – Dziennik mojej podróży z roku 1769 w przekładzie Magdaleny Kurkowskiej (oprac. i posłowiem opatrzył Tadeusz Namowicz, Olsztyn 2002). Publikacja ta współtworzy serię Odkrywanie światów.

W 2012 roku ukazała się w Olsztynie w języku niemieckim poświęcona Herderowi praca zbiorowa pt. Kulturlandschaften. Auf Herders Spuren zwischen Mohrungen und Königsberg (red. Alina Kuzborska, Friederike Krause, Herbert Fitzek).

W Morągu znajduje się Muzeum im. Johanna Gottfrieda Herdera. Wystawę biograficzną przygotowały Nationale Forschungs- und Gedenkstätten der Klassischen Deutschen Literatur w Weimarze, obecnie Stiftung Weimarer Klassik.

Bibliografia

Muzeum im. J. G. Herdera w Morągu, Johann Gottfried Herder - pisarz i filozof historii, wielki obywatel Morąga (1744–1803) [22.01.2015]
J. Chłosta, Ludzie godni pamięci. Warmińsko-mazurscy patroni olsztyńskich ulic, Olsztyn 1997.