|
|
| Linia 34: |
Linia 34: |
| | <br/> | | <br/> |
| | === Praca === | | === Praca === |
| − | Po otrzymaniu niższych święceń został kanonikiem krakowskim (1673). Był używany do poselstw dyplomatycznych w latach (1674—1675) do Hiszpanii i Portugalii. W 1674 został kapłanem. Nosił godności kanonika pułtuskiego i łęczyckiego, opata komendatoryjnego wąchockiego oraz prepozyta jarosławskiego. Na sejmie koronacyjnym w 1676 miał kazanie w obecności króla i stanów, był sekretarzem wielkim koronnym królowej Marii Kazimiery. We wrześniu 1683 został biskupem kijowskim. 23 grudnia 1683, po zwycięstwie wiedeńskim Jana III Sobieskiego, witał króla uroczystą mową w katedrze krakowskiej. Zaufany stronnik Jana III Sobieskiego, przystąpił jednak w 1687 do konspiracji magnatów skierowanej przeciw niemu.
| + | W 1673 r. otrzymał niższe święcenia i został kanonikiem krakowskim. W 1674 r. uzyskał święcenia kapłańskie. Został kanonikiem pułtuskim i łęczyckim, opatem komendatoryjnym wąchockim oraz prepozytem jarosławskim. Był także sekretarzem wielkim koronnym królowej Marii Kazimiery. W 1683 r. został biskupem kijowskim. Od króla otrzymał prepozyturę płocką, a w październiku 1692 biskupstwo płockie. |
| − | Od króla otrzymał prepozyturę płocką, a w październiku 1692 biskupstwo płockie. Jako biskup płocki został zapamiętany jako świętobliwy kapłan, odznaczający się niepospolitą nauką. W 1693 odbył synod diecezjalny; rozpoczął szereg wizytacji kanonicznych, w czasie których wielokrotnie wygłaszał kazania i nauki. W czasie wielkiego postu w 1696 wypowiedział szereg nauk w kolegiacie pułtuskiej. W 1698 odprawił kolejny synod w Pułtusku. Dla usprawnienia działalności administracyjnej i sądowej w rozległej diecezji 1 grudnia 1695 powołał do życia dodatkowy oficjałat z siedzibą w Łomży. | + | W 1699 r. kapituła warmińska wybrała Załuskiego na swojego biskupa. 18 stycznia 1701 r. ukoronował w Królewcu Fryderyka I na pierwszego króla Prus. W 1702 r. został kanclerzem wielkim koronnym. Był tajnym agentem króla pruskiego o pseudonimie Lamprecht, donosząc mu o poczynaniach Augusta II Od 1705 r. uwięziony przez Augusta II za konszachty z Leszczyńskim, musiał tłumaczyć się z swego postępowania w Rzymie. |
| − | W 1699 kapituła warmińska wybrała Załuskiego na swojego biskupa. Załuski przyjął wybór, ale przejście do nowej diecezji wymagało przezwyciężenia wielu trudności. 18 stycznia 1701 roku ukoronował w Królewcu Fryderyka I na pierwszego króla Prus.[potrzebne źródło] W 1702 został kanclerzem wielkim koronnym. Był tajnym agentem króla pruskiego o pseudonimie Lamprecht, donosząc mu o poczynaniach Augusta II[1]. Od 1705 uwięziony przez Augusta II za konszachty z Leszczyńskim, musiał tłumaczyć się z swego postępowania w Rzymie. | |
| − | Na Warmii nie mógł wiele zdziałać wskutek zamętu spowodowanego przez wojnę północną. Przemarsze wojsk oraz epidemia dżumy zdewastowały i wyludniły Księstwo Warmińskie. W stołecznym Lidzbarku Warmińskim, gdzie rezydował biskup, podczas dżumy zmarła jedna trzecia mieszkańców. Dla uproszenia miłosierdzia Bożego i oddalenia zarazy biskup polecił wybudować kaplicę Świętego Krzyża, którą konsekrował w dniu 30 września 1709 r. Przejęty znikomością tego świata zamierzał w ciszy klasztornej dokończyć życia. Zmarł 12 maja 1711 r. w Dobrym Mieście. W kolegiacie dobromiejskiej znajduje się, wykonane z czarnego i białego marmuru, epitafium biskupa Andrzeja Chryzostoma Załuskiego. Epitafium swojemu stryjowi ufundował Andrzej Stanisław Załuski, biskup krakowski.
| |
| − | Następca Załuskiego na biskupstwie płockim Ludwik Bartłomiej Załuski wystawił mu w pułtuskiej kolegiacie pomnik.
| |
| − | Twórczość[edytuj | edytuj kod źródłowy]
| |
| | | | |
| − | Pozostawił po sobie bogatą spuściznę literacką i naukową, w tym zbiór dokumentów współczesnych w przekładzie łacińskim pt. Epistolae historico-famliares (1709—1711, 3 t., t. IV w 1761), poza tym Mowy na radach i sejmach... (1689), Mowy różne (1690), Kazania... (1697). Pełniejszą bibliografię jego twórczości podaje Estreicher XXXIV, 156-173.
| |
| − | Ważniejsze utwory[edytuj | edytuj kod źródłowy]
| |
| − | Mowy na radach i sejmach... różnymi czasy miane, Oliwa 1689; wyd. następne zmienione: Kalisz 1702; Kalisz 1718; pt. Mowy sejmowe, Kalisz 1718; także Kalisz 1734; także Kalisz 1753
| |
| − | Mowy różne, Warszawa 1690; wyd. następne: Kalisz 1730
| |
| − | Kazania, które się na prędce zebrać mogły... roku 1696 w grudniu do druku podane, Warszawa (1697); wyd. następne zmienione: pt. Kazania różne, Kalisz 1702; pt. Kazania, które się na prędce zebrać mogły, brak miejsca wydania 1730; niektóre kazania przedr. J. Daneykowicz Ostrowski Swada polska i łacińska, t. 1-2, Lublin 1745-1747
| |
| − | Series et acta praecipua ducum et regum Poloniae... quorum effigies ex originalibus... spectantur in Palatio Załusciano Varsaviensi, Warszawa? około roku 1700, (prawdopodobnie wstęp do katalogu sztychów galerii portretowej w pałacu Załuskiego)
| |
| − | Epistolae historico-familiares, t. 1-3, Braniewo 1709-1711; t. 4, wyd. J. J. Załuski, Wrocław 1761
| |
| − | Polnisches Legations-Recht, Frankfurt 1727; przekł. łaciński pt. Nova Polonica, Kolonia 1728, (autorstwo wątpliwe; Estreicher przypuszcza, że autor należał do obozu protestanckiego, nieżyczliwego Polsce; wg relacji J. J. Załuskiego autor wykorzystał pisma A. Ch. Załuskiego).
| |
| − | Przekłady[edytuj | edytuj kod źródłowy]
| |
| − | L. F. Le Blanc La Vallière Refleksje o miłosierdziu Boskim... w Warszawie r. 1685 przetłumaczone, brak miejsca i roku wydania; wyd. następne: Kalisz 1730
| |
| − | L. Granada Przewodnik grzeszników, Lublin 1687
| |
| − | D. J. Stella Wzgarda próżności świata, Krakow 1690; wyd. następne: pt. Medytacje, Kalisz 1702; pt. Wzgarda..., Kalisz 1730; pt. Medytacje, Kalisz 1731; Warszawa 1731; Kalisz 1733
| |
| − | J. Mansi Pamiątka pasterskiego affektu... w obrazie prawdziwego kapłana, Warszawa 1699 (tu także kilka mów samego Załuskiego); wyd. następne: Kalisz (1730)
| |
| − | D. Bouhours Rozmyślania krótkie chrześcijańskie na każdy dzień miesiąca z francuskiego, Warszawa 1701; wyd. następne: Warszawa 1702; Warszawa 1707; Warszawa 1708; Sandomierz 1726; Wilno 1738; Sandomierz 1748; Lublin 1755; Warszawa 1775
| |
| − | F. Nepveu Krótkie i pobożne na każdy dzień całego roku rozmyślania. Z francuskiego, Warszawa 1702
| |
| − | Royaumont (N. Fontaine), L. I. Lemaistre de Sacy Historia Starego i Nowego Testamentu, tłum. 1703-1704, wyd. Braniewo 1708; wyd. następne: wyd. tytułowe, Braniewo 1709; Warszawa 1744; Warszawa 1755; Warszawa 1763; Warszawa 1766; Warszawa 1776; Warszawa 1780; Warszawa 1782; Warszawa 1789; Warszawa 1800; Warszawa 1836
| |
| − | R. F. Rapin Pokazanie, jako powinien chrześcijanin myślić i pilno chodzić około zbawienia duszy swojej... Na wygnaniu w Królewcu roku 1704 przetłumaczone i do druku podane, Braniewo (1704)
| |
| − | Refleksje nabożne nad męką i śmiercią Chrystusa Pana... Na wygnaniu w Królewcu roku 1705 przetłumaczone i do druku podane, Braniewo (1705)
| |
| − | J. P. Pinamonti Ulga w krzyżach albo pobudki do cierpienia... na polski język przetłumaczone w Ankonie roku p. 1709, (Braniewo, brak roku wydania); wyd. następne: Sandomierz 1728; Sandomierz 1741; Wilno 1752; Wilno 1758.
| |
| − | Listy[edytuj | edytuj kod źródłowy]
| |
| − | Do nieznanego mieszkańca Heilsberga z 9 października 1709, wyd. G. B. U. i W. Skrzydylka Listy z czasów Jana III i Augusta II, Kraków 1870
| |
| − | Do nuncjusza, do Jerzego Wilhelma księcia Brunszwickiego, do kardynała Karola Barberiniego, do prymasa Radziejowskiego; wyd. J. Daneykowicz Ostrowski Swada polska i łacińska, t. 1-2, Lublin 1745-1747.
| |
| − | Korespondencja A. Ch. Załuskiego znajduje się m.in. w: Ossolineum, Bibliotece Czartoryskich i Bibliotece Narodowej.
| |
| − | Bibliografia[edytuj | edytuj kod źródłowy]
| |
| − |
| |
| − | A. J. Nowowiejski, Płock. Monografia historyczna..., Płock 1991
| |
| − | Piotr Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965-1999, ISBN 83-211-1311-7, Warszawa 2000
| |
| − | Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut, t. 3 Piśmiennictwo Staropolskie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1965, s. 431-432
| |
| − | Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod źródłowy]
| |
| − |
| |
| − | Andrzej Chryzostom Załuski, kanclerz królowej
| |
| − | Kazania, Które się na prędce zebrać mogły IMXiędza Andrzeia Chryzostoma Na Załuskach, Błędowie, y Koźietułach Załuskiego, biskupa płockiego, opata wąchockiego Najasnieyszey Teressie Kunegundzie Królewnie Polskiey, Elektorowey Bawarskiey ofiarowane.
| |
| − | Mowy różne przez X.Andrzeja Chryzostoma Na Załuskach y Błędowie Załuskiego biskupa kijowskiego y czerniechowskiego &c. Miane a Najaśnieyszey Królowy Mariey Kazimierze Pani Swoiey y Dobrodzieyce Miłościwey Przypisane.
| |
| − | Mowy seymowe Jaśnie Oświeconego Xiązęcia biskupa warminskiego Andrzeja Chryzostoma, na Załuskach y Błędowie Załuskiego kanclerza wielkiego koronnego przy publicznych Oyczyzny obradach miane
| |
| | <br/> | | <br/> |
| | === Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna === | | === Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna === |
| | + | |
| | + | Na Warmii nie mógł wiele zdziałać wskutek zamętu spowodowanego przez wojnę północną. Przemarsze wojsk oraz epidemia dżumy zdewastowały i wyludniły Księstwo Warmińskie. Zmarł 12 maja 1711 r. w Dobrym Mieście. W kolegiacie dobromiejskiej znajduje się, wykonane z czarnego i białego marmuru, epitafium biskupa Andrzeja Chryzostoma Załuskiego. Epitafium swojemu stryjowi ufundował Andrzej Stanisław Załuski, biskup krakowski. Pozostawił po sobie bogatą spuściznę literacką i naukową, w tym zbiór dokumentów współczesnych w przekładzie łacińskim pt. Epistolae historico-famliares (1709—1711, 3 t., t. IV w 1761), poza tym Mowy na radach i sejmach... (1689), Mowy różne (1690), Kazania... (1697). |
| | | | |
| | <br/> | | <br/> |
| Linia 82: |
Linia 46: |
| | === Stosunki rodzinne, hobby, czym się zajmował, co lubił,, ciekawostki z życia, pracy i działalności === | | === Stosunki rodzinne, hobby, czym się zajmował, co lubił,, ciekawostki z życia, pracy i działalności === |
| | | | |
| − | Był synem Aleksandra - wojewody rawskiego i Katarzyna z Olszowskich, siostry prymasa Andrzeja Olszowskiego. | + | Był synem Aleksandra - wojewody rawskiego i Katarzyna z Olszowskich, siostry prymasa Andrzeja Olszowskiego. Jako biskup płocki został zapamiętany jako świętobliwy kapłan, odznaczający się niepospolitą nauką. |
| | + | |
| | <br/> | | <br/> |
| − | == Bibliografia biograficzna ==
| |
| | | | |
| − | <br/>
| |
| | | | |
| | == Bibliografia == | | == Bibliografia == |
| | | | |
| − | <br/>
| + | ''Poczet biskupów warmińskich'', pod red. Stanisława Achremczyka, Olsztyn 2008, 510 ss. |
| − | | |
| − | {{Przypisy}}
| |
| − | | |
| | | | |
| | <br/> | | <br/> |
| − |
| |
| − | == Zobacz też ==
| |
| | | | |
| | | | |
| | [[Kategoria: Osoba]] | | [[Kategoria: Osoba]] |
| | [[Użytkownik:Kinlis|Kinlis]] ([[Dyskusja użytkownika:Kinlis|dyskusja]]) 21:07, 26 wrz 2013 (CEST) | | [[Użytkownik:Kinlis|Kinlis]] ([[Dyskusja użytkownika:Kinlis|dyskusja]]) 21:07, 26 wrz 2013 (CEST) |
| Andrzej Chryzoston Załuski
|
|
|
|
[[Plik: Andrzej Chryzoston Załuski, źródło: www.wikipedia.pl, 12.09.2013.
Andrzej Chryzoston Załuski
|
| Data i miejsce urodzenia
|
1650
nie znane
|
| Data i miejsce śmierci
|
12 maja 1711 r.
Dobre Miasto
|
Andrzej Chryzoston Załuski (ur. 1650 r., zm. 12 maja 1711 r. w Dobrym Mieście) – biskup płocki od 1692, biskup kijowski od 1683, biskup warmiński od 1699, herb rodowy - Junosz.
Życiorys
Szkoła i wykształcenie
Nauki świeckie pobierał w większości w Wiedniu. Do stanu duchownego zaś przygotowywał się w Louvain, Paryżu i Rzymie.
Praca
W 1673 r. otrzymał niższe święcenia i został kanonikiem krakowskim. W 1674 r. uzyskał święcenia kapłańskie. Został kanonikiem pułtuskim i łęczyckim, opatem komendatoryjnym wąchockim oraz prepozytem jarosławskim. Był także sekretarzem wielkim koronnym królowej Marii Kazimiery. W 1683 r. został biskupem kijowskim. Od króla otrzymał prepozyturę płocką, a w październiku 1692 biskupstwo płockie.
W 1699 r. kapituła warmińska wybrała Załuskiego na swojego biskupa. 18 stycznia 1701 r. ukoronował w Królewcu Fryderyka I na pierwszego króla Prus. W 1702 r. został kanclerzem wielkim koronnym. Był tajnym agentem króla pruskiego o pseudonimie Lamprecht, donosząc mu o poczynaniach Augusta II Od 1705 r. uwięziony przez Augusta II za konszachty z Leszczyńskim, musiał tłumaczyć się z swego postępowania w Rzymie.
Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna
Na Warmii nie mógł wiele zdziałać wskutek zamętu spowodowanego przez wojnę północną. Przemarsze wojsk oraz epidemia dżumy zdewastowały i wyludniły Księstwo Warmińskie. Zmarł 12 maja 1711 r. w Dobrym Mieście. W kolegiacie dobromiejskiej znajduje się, wykonane z czarnego i białego marmuru, epitafium biskupa Andrzeja Chryzostoma Załuskiego. Epitafium swojemu stryjowi ufundował Andrzej Stanisław Załuski, biskup krakowski. Pozostawił po sobie bogatą spuściznę literacką i naukową, w tym zbiór dokumentów współczesnych w przekładzie łacińskim pt. Epistolae historico-famliares (1709—1711, 3 t., t. IV w 1761), poza tym Mowy na radach i sejmach... (1689), Mowy różne (1690), Kazania... (1697).
Stosunki rodzinne, hobby, czym się zajmował, co lubił,, ciekawostki z życia, pracy i działalności
Był synem Aleksandra - wojewody rawskiego i Katarzyna z Olszowskich, siostry prymasa Andrzeja Olszowskiego. Jako biskup płocki został zapamiętany jako świętobliwy kapłan, odznaczający się niepospolitą nauką.
Bibliografia
Poczet biskupów warmińskich, pod red. Stanisława Achremczyka, Olsztyn 2008, 510 ss.
Kinlis (dyskusja) 21:07, 26 wrz 2013 (CEST)
