Józef Naronowicz-Naroński: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 21: | Linia 21: | ||
}} | }} | ||
| − | '''Józef Naronowicz-Naroński''' (ur. ok. 1610 roku na Litwie, zm. w kwietniu 1678 roku w Szczytnie) – matematyk, inżynier, architekt, kartograf, geograf. | + | '''Józef Naronowicz-Naroński''' (ur. ok. 1610 roku na Litwie, zm. w kwietniu 1678 roku w [[Szczytno|Szczytnie]]) – matematyk, inżynier, architekt, kartograf, geograf. |
| − | + | <br/><br/> | |
== Życiorys == | == Życiorys == | ||
| − | |||
=== Szkoła i wykształcenie === | === Szkoła i wykształcenie === | ||
W młodości otrzymał gruntowne wykształcenie. Uczył się w Gimnazjum w Kiejdanach, prawdopodobnie również kończył Akademię w Rakowie. Nie można też wykluczać uczelni w [[Elbląg|Elblągu]], Toruniu czy w Wilnie. Pomocną wskazówką w ustaleniu miejsc edukacji Naronowicza-Narońskiego, którą wykorzystują jego biografowie, była lista nauczycieli zamieszczona w jednym z tomów jego matematycznych dzieł. | W młodości otrzymał gruntowne wykształcenie. Uczył się w Gimnazjum w Kiejdanach, prawdopodobnie również kończył Akademię w Rakowie. Nie można też wykluczać uczelni w [[Elbląg|Elblągu]], Toruniu czy w Wilnie. Pomocną wskazówką w ustaleniu miejsc edukacji Naronowicza-Narońskiego, którą wykorzystują jego biografowie, była lista nauczycieli zamieszczona w jednym z tomów jego matematycznych dzieł. | ||
Naronowicz-Naroński posiadał wykształcenie z zakresu matematyki, geodezji i kartografii. Poza językiem ojczystym polskim, znał też łaciński, francuski i flamandzki. Natomiast słabo znał język niemiecki. Posiadał malarskie i plastyczne zdolności. | Naronowicz-Naroński posiadał wykształcenie z zakresu matematyki, geodezji i kartografii. Poza językiem ojczystym polskim, znał też łaciński, francuski i flamandzki. Natomiast słabo znał język niemiecki. Posiadał malarskie i plastyczne zdolności. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
=== Praca === | === Praca === | ||
| Linia 42: | Linia 40: | ||
do [[Królewiec|Królewca]], gdzie stale mieszkał. Na podstawie wykazu autorstwa samego Naronowicza-Narońskiego w latach 1661-1671 łącznie w terenie spędził siedem lat. Dobrobytu Naronowiczowi-Narońskiemu służba elektorska nie zapewniła. Pensji | do [[Królewiec|Królewca]], gdzie stale mieszkał. Na podstawie wykazu autorstwa samego Naronowicza-Narońskiego w latach 1661-1671 łącznie w terenie spędził siedem lat. Dobrobytu Naronowiczowi-Narońskiemu służba elektorska nie zapewniła. Pensji | ||
nie otrzymywał terminowo. W 1678 roku zaległości wynosiły 7 000 guldenów. Prawdopodobnie, żeby zdobyć pieniądze podejmował inne prace na zlecenie, między innymi związane z budową i przebudową pałaców. Był autorem projektu połączenia jezior mazurskich kanałami przez Pregołę z Niemnem. | nie otrzymywał terminowo. W 1678 roku zaległości wynosiły 7 000 guldenów. Prawdopodobnie, żeby zdobyć pieniądze podejmował inne prace na zlecenie, między innymi związane z budową i przebudową pałaców. Był autorem projektu połączenia jezior mazurskich kanałami przez Pregołę z Niemnem. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
=== Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna === | === Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna === | ||
Największą pionierską pracą Naronowicza-Narońskiego było jego kilkutomowe dzieło inżynierii wojskowej pt: ''Księgi nauk matematycznych'' opracowane w latach 1655-1660. Jest to najwybitniejsza polska praca XVII wieku na temat geodezji i - po raz pierwszy - kartografii. | Największą pionierską pracą Naronowicza-Narońskiego było jego kilkutomowe dzieło inżynierii wojskowej pt: ''Księgi nauk matematycznych'' opracowane w latach 1655-1660. Jest to najwybitniejsza polska praca XVII wieku na temat geodezji i - po raz pierwszy - kartografii. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
=== Ciekawostki === | === Ciekawostki === | ||
Niewiele wiadomo o życiu prywatnym Naronowicza-narońskiego. Miał syna Jana Józefa (zmarł w 1672 roku), który pomagał mu w wykonywaniu prac w terenie. Podobno Naronowicz-naroński był w bliskich kontaktach ze [[Zbigniew Morsztyn|Zbigniewem Morsztynem]]. Naronowicz-Naroński w [[Królewiec|Królewcu]] ukończył rękopis obszernej historii Polski pt: ''Dowód prawdziwy Istoryi o najwyższej Monarchiej Scythiej Sarmacyi od wieku światów królującej starożytnego narodu pierwotnego języka słowiańskiego, a o dzisiejszym Królestwie Polskim W. Ks. Litewskim i inszemi państwy sarmackimi do niego przynależącymi''. Dzieło to znalazło się w królewieckiej bibliotece Samuela Ernesta Tschepiusa, która w 1761 roku spłonęła. W 1677 roku Naronowicz-Naroński podpisał umowę na opracowanie map starostw Prus Górnych. Wiosną 1678 roku wyjechał w tamte strony. Śmierć przerwała jego plany. Na jego miejsce mianowano w 1679 roku inżyniera i geometrę elektora [[Samuel Suchodolski|Samuela Suchodolskiego]]. | Niewiele wiadomo o życiu prywatnym Naronowicza-narońskiego. Miał syna Jana Józefa (zmarł w 1672 roku), który pomagał mu w wykonywaniu prac w terenie. Podobno Naronowicz-naroński był w bliskich kontaktach ze [[Zbigniew Morsztyn|Zbigniewem Morsztynem]]. Naronowicz-Naroński w [[Królewiec|Królewcu]] ukończył rękopis obszernej historii Polski pt: ''Dowód prawdziwy Istoryi o najwyższej Monarchiej Scythiej Sarmacyi od wieku światów królującej starożytnego narodu pierwotnego języka słowiańskiego, a o dzisiejszym Królestwie Polskim W. Ks. Litewskim i inszemi państwy sarmackimi do niego przynależącymi''. Dzieło to znalazło się w królewieckiej bibliotece Samuela Ernesta Tschepiusa, która w 1761 roku spłonęła. W 1677 roku Naronowicz-Naroński podpisał umowę na opracowanie map starostw Prus Górnych. Wiosną 1678 roku wyjechał w tamte strony. Śmierć przerwała jego plany. Na jego miejsce mianowano w 1679 roku inżyniera i geometrę elektora [[Samuel Suchodolski|Samuela Suchodolskiego]]. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| Linia 58: | Linia 53: | ||
''Leksykon Historii Polski'', red. Michał Czajka, Marcin Kamler, Witold Sienkiewicz, Warszawa 1995.<br/> | ''Leksykon Historii Polski'', red. Michał Czajka, Marcin Kamler, Witold Sienkiewicz, Warszawa 1995.<br/> | ||
''Szkice olsztyńskie'', red. Janusz Jasiński, Olsztyn 1967. | ''Szkice olsztyńskie'', red. Janusz Jasiński, Olsztyn 1967. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
[[Kategoria: Osoba|Naronowicz-Naroński, Józef]][[Kategoria: Matematyk|Naronowicz-Naroński, Józef]][[Kategoria: Inżynier|Naronowicz-Naroński, Józef]][[Kategoria: Architekt|Naronowicz-Naroński, Józef]][[Kategoria: Kartograf|Naronowicz-Naroński, Józef]][[Kategoria: Geograf|Naronowicz-Naroński, Józef]] | [[Kategoria: Osoba|Naronowicz-Naroński, Józef]][[Kategoria: Matematyk|Naronowicz-Naroński, Józef]][[Kategoria: Inżynier|Naronowicz-Naroński, Józef]][[Kategoria: Architekt|Naronowicz-Naroński, Józef]][[Kategoria: Kartograf|Naronowicz-Naroński, Józef]][[Kategoria: Geograf|Naronowicz-Naroński, Józef]] | ||
Wersja z 23:11, 21 lut 2014
| Józef Naronowicz-Naroński | |
| | |
| Data i miejsce urodzenia | 1610 Litwa |
| Data i miejsce śmierci | kwiecień 1678 Szczytno |
Józef Naronowicz-Naroński (ur. ok. 1610 roku na Litwie, zm. w kwietniu 1678 roku w Szczytnie) – matematyk, inżynier, architekt, kartograf, geograf.
Spis treści
Życiorys
Szkoła i wykształcenie
W młodości otrzymał gruntowne wykształcenie. Uczył się w Gimnazjum w Kiejdanach, prawdopodobnie również kończył Akademię w Rakowie. Nie można też wykluczać uczelni w Elblągu, Toruniu czy w Wilnie. Pomocną wskazówką w ustaleniu miejsc edukacji Naronowicza-Narońskiego, którą wykorzystują jego biografowie, była lista nauczycieli zamieszczona w jednym z tomów jego matematycznych dzieł.
Naronowicz-Naroński posiadał wykształcenie z zakresu matematyki, geodezji i kartografii. Poza językiem ojczystym polskim, znał też łaciński, francuski i flamandzki. Natomiast słabo znał język niemiecki. Posiadał malarskie i plastyczne zdolności.
Praca
Józef Naronowicz-Naroński pracował dla miecznika koronnego Jana Zebrzydowskiego, wykonując dla niego w 1640 roku prace pomiarowe i kartograficzne. Od przełomu lat 1643-1644 Naronowicz-Naroński znajdował się w służbie Janusza Radziwiłła. Przeprowadzał dla nich prace geodezyjne i kartograficzne. Prawdopodobnie od stycznia 1648 roku zadaniem Naronowicza-Narońskiego było opracowanie map wszystkich dziedzicznych majętności Radziwiłła.
Naronowicz-Naroński, będąc starostą i wójtem zabłudowskim, uczestniczył w zarządzaniu dobrami księcia Janusza. Lata 1655-1659 stanowią lukę w biografii Naronowicza-Narońskiego. Prawdopodobnie wtedy pracował nad trzytomowym podręcznikiem Księgi nauk matematycznych.
Około 1659 roku Naronowicz-Naroński jako arianin zmuszony był opuścić Polskę i z pomocą Bogusława Radziwiłła – namiestnika Prus Książęcych, osiadł na stałe w Księstwie. Wykonał tam mapkę jeziora Druzno. W 1661 roku z elektorem Fryderykiem Wilhelmem zawarł umowę na wykonanie kontury (zarysu) i sporządzenia map wszystkich starostw Prus Książęcych. Do roku 1676 sporządził 32 mapy, w tym: pięć planów miast i zamków, dwie mapy morskie, trzy komornictw, mapę delty Niemna i dwadzieścia jeden map starostw położonych w Natangii i Sambii. Chronologie pracy Naronowicza-Narońskiego ustalał Zygmunt Lietz.
W okresie od jesieni 1661 roku do końca 1663 roku Naronowicz-Naroński prowadził pomiary w starostwach węgorzewskim, oleckim, ryńskim, rastemborskim (kętrzyńskim), nad Zalewem Kurońskim i w starostwie barciańskim. Natomiast w latach 1664-1665 w ełckim i szestneńskim. Prace terenowe przeciętnie trwały od jednego do trzech miesięcy. Po zakończeniu pomiarów każdorazowo wracał
do Królewca, gdzie stale mieszkał. Na podstawie wykazu autorstwa samego Naronowicza-Narońskiego w latach 1661-1671 łącznie w terenie spędził siedem lat. Dobrobytu Naronowiczowi-Narońskiemu służba elektorska nie zapewniła. Pensji
nie otrzymywał terminowo. W 1678 roku zaległości wynosiły 7 000 guldenów. Prawdopodobnie, żeby zdobyć pieniądze podejmował inne prace na zlecenie, między innymi związane z budową i przebudową pałaców. Był autorem projektu połączenia jezior mazurskich kanałami przez Pregołę z Niemnem.
Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna
Największą pionierską pracą Naronowicza-Narońskiego było jego kilkutomowe dzieło inżynierii wojskowej pt: Księgi nauk matematycznych opracowane w latach 1655-1660. Jest to najwybitniejsza polska praca XVII wieku na temat geodezji i - po raz pierwszy - kartografii.
Ciekawostki
Niewiele wiadomo o życiu prywatnym Naronowicza-narońskiego. Miał syna Jana Józefa (zmarł w 1672 roku), który pomagał mu w wykonywaniu prac w terenie. Podobno Naronowicz-naroński był w bliskich kontaktach ze Zbigniewem Morsztynem. Naronowicz-Naroński w Królewcu ukończył rękopis obszernej historii Polski pt: Dowód prawdziwy Istoryi o najwyższej Monarchiej Scythiej Sarmacyi od wieku światów królującej starożytnego narodu pierwotnego języka słowiańskiego, a o dzisiejszym Królestwie Polskim W. Ks. Litewskim i inszemi państwy sarmackimi do niego przynależącymi. Dzieło to znalazło się w królewieckiej bibliotece Samuela Ernesta Tschepiusa, która w 1761 roku spłonęła. W 1677 roku Naronowicz-Naroński podpisał umowę na opracowanie map starostw Prus Górnych. Wiosną 1678 roku wyjechał w tamte strony. Śmierć przerwała jego plany. Na jego miejsce mianowano w 1679 roku inżyniera i geometrę elektora Samuela Suchodolskiego.
Bibliografia
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla od połowy XV wieku do 1945 roku, Warszawa 1963.
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Prus Książęcych i Ziemi Malborskiej od połowy XV do końca XVIII wieku, t. 2, Olsztyn 1980.
Wybitni Polacy w Królewcu XVI-XX wiek, red. Sławomir Augusiewicz, Janusz Jasiński, Tadeusz Oracki, Olsztyn 2005.
Leksykon Historii Polski, red. Michał Czajka, Marcin Kamler, Witold Sienkiewicz, Warszawa 1995.
Szkice olsztyńskie, red. Janusz Jasiński, Olsztyn 1967.
