Józef Naronowicz-Naroński: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Krzysztofk (dyskusja | edycje) |
|||
| Linia 6: | Linia 6: | ||
|opis grafiki = | |opis grafiki = | ||
|podpis = | |podpis = | ||
| − | |data urodzenia = 1610 | + | |data urodzenia = 1610 r. |
|miejsce urodzenia = Litwa | |miejsce urodzenia = Litwa | ||
|imię przy narodzeniu = | |imię przy narodzeniu = | ||
| − | |data śmierci = | + | |data śmierci = IV 1678 r. |
|miejsce śmierci = Szczytno | |miejsce śmierci = Szczytno | ||
|przyczyna śmierci = | |przyczyna śmierci = | ||
| Linia 21: | Linia 21: | ||
}} | }} | ||
| − | '''Józef Naronowicz-Naroński''' (ur. ok. 1610 | + | '''Józef Naronowicz-Naroński''' (ur. ok. 1610 r. na Litwie, zm. IV 1678 r. w [[Szczytno|Szczytnie]]) – matematyk, inżynier, architekt, kartograf, geograf. |
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Życiorys == | == Życiorys == | ||
=== Szkoła i wykształcenie === | === Szkoła i wykształcenie === | ||
| − | W młodości otrzymał gruntowne wykształcenie. Uczył się w Gimnazjum w Kiejdanach, prawdopodobnie również | + | W młodości otrzymał gruntowne wykształcenie. Uczył się w Gimnazjum w Kiejdanach, prawdopodobnie również ukończył Akademię w Rakowie. Nie można też wykluczać uczelni w [[Elbląg|Elblągu]], Toruniu czy w Wilnie. Pomocną wskazówką w ustaleniu miejsc edukacji Naronowicza-Narońskiego, którą wykorzystują jego biografowie, była lista nauczycieli zamieszczona w jednym z tomów jego matematycznych dzieł. |
| − | + | Naronowicz-Naroński posiadał wykształcenie z zakresu matematyki, geodezji i kartografii. Poza językiem ojczystym polskim, znał też łaciński, francuski i flamandzki. Słabo znał język niemiecki. Posiadał malarskie i plastyczne zdolności. | |
| − | Naronowicz-Naroński posiadał wykształcenie z zakresu matematyki, geodezji i kartografii. Poza językiem ojczystym polskim, znał też łaciński, francuski i flamandzki. | ||
<br/> | <br/> | ||
=== Praca === | === Praca === | ||
| − | Józef Naronowicz-Naroński pracował dla miecznika koronnego Jana Zebrzydowskiego, wykonując dla niego w 1640 | + | Józef Naronowicz-Naroński pracował dla miecznika koronnego Jana Zebrzydowskiego, wykonując dla niego w 1640 r. prace pomiarowe i kartograficzne. Od przełomu lat 1643-1644 Naronowicz-Naroński znajdował się w służbie [[Janusz Radziwiłł|Janusza Radziwiłła]]. Przeprowadzał dla niego prace geodezyjne i kartograficzne. Prawdopodobnie od stycznia 1648 r. zadaniem Naronowicza-Narońskiego było opracowanie map wszystkich dziedzicznych majętności [[Janusz Radziwiłł|Radziwiłła]]. |
| − | + | Naronowicz-Naroński, będąc starostą i wójtem zabłudowskim, uczestniczył w zarządzaniu dobrami księcia [[Janusz Radziwiłł|Janusza]]. Lata 1655-1659 stanowią lukę w biografii Naronowicza-Narońskiego. Prawdopodobnie wtedy pracował nad trzytomowym podręcznikiem "Księgi nauk matematycznych". | |
| − | Naronowicz-Naroński, będąc starostą i wójtem zabłudowskim, uczestniczył w zarządzaniu dobrami księcia [[Janusz Radziwiłł|Janusza]]. Lata 1655-1659 stanowią lukę w biografii Naronowicza-Narońskiego. Prawdopodobnie wtedy pracował nad trzytomowym podręcznikiem | + | Około 1659 r. Naronowicz-Naroński jako arianin zmuszony był opuścić Polskę i z pomocą [[Bogusław Radziwiłł|Bogusława Radziwiłła]] - namiestnika [[Prusy Książęce|Prus Książęcych]], osiadł na stałe w Księstwie. Wykonał tam mapkę jeziora Druzno. W 1661 r. z elektorem Fryderykiem Wilhelmem zawarł umowę na wykonanie kontury (zarysu) i sporządzenia map wszystkich starostw [[Prusy Książęce|Prus Książęcych]]. Do roku 1676 sporządził 32 mapy, w tym pięć planów miast i zamków, dwie mapy morskie, trzy komornictw, mapę delty Niemna i dwadzieścia jeden map starostw położonych w Natangii i Sambii. Chronologie pracy Naronowicza-Narońskiego ustalał Zygmunt Lietz. |
| − | + | W okresie od jesieni 1661 r. do końca 1663 r. Naronowicz-Naroński prowadził pomiary w starostwach węgorzewskim, oleckim, ryńskim, rastemborskim (kętrzyńskim), nad Zalewem Kurońskim i w starostwie barciańskim. Natomiast w latach 1664-1665 w ełckim i szestneńskim. Prace terenowe przeciętnie trwały od jednego do trzech miesięcy. Po zakończeniu pomiarów każdorazowo wracał | |
| − | Około 1659 | + | do [[Królewiec|Królewca]], gdzie mieszkał na stałe. Na podstawie wykazu autorstwa samego Naronowicza-Narońskiego w latach 1661-1671 łącznie w terenie spędził siedem lat. Dobrobytu Naronowiczowi-Narońskiemu służba elektorska nie zapewniła. Pensji |
| − | + | nie otrzymywał terminowo. W 1678 r. posiadał zaległości w wysokości 7000 guldenów. Prawdopodobnie, żeby zdobyć pieniądze, podejmował inne prace na zlecenie, między innymi związane z budową i przebudową pałaców. Był autorem projektu połączenia jezior mazurskich kanałami przez Pregołę z Niemnem. | |
| − | W okresie od jesieni 1661 | ||
| − | do [[Królewiec|Królewca]], gdzie | ||
| − | nie otrzymywał terminowo. W 1678 | ||
<br/> | <br/> | ||
=== Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna === | === Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna === | ||
| − | Największą pionierską pracą Naronowicza-Narońskiego było jego kilkutomowe dzieło inżynierii wojskowej pt: | + | Największą pionierską pracą Naronowicza-Narońskiego było jego kilkutomowe dzieło inżynierii wojskowej pt: "Księgi nauk matematycznych" opracowane w latach 1655-1660. Jest to najwybitniejsza polska praca XVII wieku na temat geodezji i - po raz pierwszy - kartografii. |
<br/> | <br/> | ||
=== Ciekawostki === | === Ciekawostki === | ||
| − | Niewiele wiadomo o życiu prywatnym Naronowicza- | + | Niewiele wiadomo o życiu prywatnym Naronowicza-Narońskiego. Miał syna Jana Józefa (zmarł w 1672 r.), który pomagał mu w wykonywaniu prac w terenie. Podobno Naronowicz-Naroński był w bliskich kontaktach ze [[Zbigniew Morsztyn|Zbigniewem Morsztynem]]. Naronowicz-Naroński w [[Królewiec|Królewcu]] ukończył rękopis obszernej historii Polski pt: "Dowód prawdziwy Istoryi o najwyższej Monarchiej Scythiej Sarmacyi od wieku światów królującej starożytnego narodu pierwotnego języka słowiańskiego, a o dzisiejszym Królestwie Polskim W. Ks. Litewskim i inszemi państwy sarmackimi do niego przynależącymi". Dzieło to znalazło się w królewieckiej bibliotece Samuela Ernesta Tschepiusa, która w 1761 r. spłonęła. W 1677 r. Naronowicz-Naroński podpisał umowę na opracowanie map starostw Prus Górnych. Wiosną 1678 r. wyjechał w tamte strony. Śmierć przerwała jego plany. Na jego miejsce mianowano w 1679 r. inżyniera i geometrę elektora [[Samuel Suchodolski|Samuela Suchodolskiego]]. |
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
Wersja z 09:14, 29 mar 2014
| Józef Naronowicz-Naroński | |
| | |
| Data i miejsce urodzenia | 1610 r. Litwa |
| Data i miejsce śmierci | IV 1678 r. Szczytno |
Józef Naronowicz-Naroński (ur. ok. 1610 r. na Litwie, zm. IV 1678 r. w Szczytnie) – matematyk, inżynier, architekt, kartograf, geograf.
Spis treści
Życiorys
Szkoła i wykształcenie
W młodości otrzymał gruntowne wykształcenie. Uczył się w Gimnazjum w Kiejdanach, prawdopodobnie również ukończył Akademię w Rakowie. Nie można też wykluczać uczelni w Elblągu, Toruniu czy w Wilnie. Pomocną wskazówką w ustaleniu miejsc edukacji Naronowicza-Narońskiego, którą wykorzystują jego biografowie, była lista nauczycieli zamieszczona w jednym z tomów jego matematycznych dzieł.
Naronowicz-Naroński posiadał wykształcenie z zakresu matematyki, geodezji i kartografii. Poza językiem ojczystym polskim, znał też łaciński, francuski i flamandzki. Słabo znał język niemiecki. Posiadał malarskie i plastyczne zdolności.
Praca
Józef Naronowicz-Naroński pracował dla miecznika koronnego Jana Zebrzydowskiego, wykonując dla niego w 1640 r. prace pomiarowe i kartograficzne. Od przełomu lat 1643-1644 Naronowicz-Naroński znajdował się w służbie Janusza Radziwiłła. Przeprowadzał dla niego prace geodezyjne i kartograficzne. Prawdopodobnie od stycznia 1648 r. zadaniem Naronowicza-Narońskiego było opracowanie map wszystkich dziedzicznych majętności Radziwiłła.
Naronowicz-Naroński, będąc starostą i wójtem zabłudowskim, uczestniczył w zarządzaniu dobrami księcia Janusza. Lata 1655-1659 stanowią lukę w biografii Naronowicza-Narońskiego. Prawdopodobnie wtedy pracował nad trzytomowym podręcznikiem "Księgi nauk matematycznych".
Około 1659 r. Naronowicz-Naroński jako arianin zmuszony był opuścić Polskę i z pomocą Bogusława Radziwiłła - namiestnika Prus Książęcych, osiadł na stałe w Księstwie. Wykonał tam mapkę jeziora Druzno. W 1661 r. z elektorem Fryderykiem Wilhelmem zawarł umowę na wykonanie kontury (zarysu) i sporządzenia map wszystkich starostw Prus Książęcych. Do roku 1676 sporządził 32 mapy, w tym pięć planów miast i zamków, dwie mapy morskie, trzy komornictw, mapę delty Niemna i dwadzieścia jeden map starostw położonych w Natangii i Sambii. Chronologie pracy Naronowicza-Narońskiego ustalał Zygmunt Lietz.
W okresie od jesieni 1661 r. do końca 1663 r. Naronowicz-Naroński prowadził pomiary w starostwach węgorzewskim, oleckim, ryńskim, rastemborskim (kętrzyńskim), nad Zalewem Kurońskim i w starostwie barciańskim. Natomiast w latach 1664-1665 w ełckim i szestneńskim. Prace terenowe przeciętnie trwały od jednego do trzech miesięcy. Po zakończeniu pomiarów każdorazowo wracał
do Królewca, gdzie mieszkał na stałe. Na podstawie wykazu autorstwa samego Naronowicza-Narońskiego w latach 1661-1671 łącznie w terenie spędził siedem lat. Dobrobytu Naronowiczowi-Narońskiemu służba elektorska nie zapewniła. Pensji
nie otrzymywał terminowo. W 1678 r. posiadał zaległości w wysokości 7000 guldenów. Prawdopodobnie, żeby zdobyć pieniądze, podejmował inne prace na zlecenie, między innymi związane z budową i przebudową pałaców. Był autorem projektu połączenia jezior mazurskich kanałami przez Pregołę z Niemnem.
Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna
Największą pionierską pracą Naronowicza-Narońskiego było jego kilkutomowe dzieło inżynierii wojskowej pt: "Księgi nauk matematycznych" opracowane w latach 1655-1660. Jest to najwybitniejsza polska praca XVII wieku na temat geodezji i - po raz pierwszy - kartografii.
Ciekawostki
Niewiele wiadomo o życiu prywatnym Naronowicza-Narońskiego. Miał syna Jana Józefa (zmarł w 1672 r.), który pomagał mu w wykonywaniu prac w terenie. Podobno Naronowicz-Naroński był w bliskich kontaktach ze Zbigniewem Morsztynem. Naronowicz-Naroński w Królewcu ukończył rękopis obszernej historii Polski pt: "Dowód prawdziwy Istoryi o najwyższej Monarchiej Scythiej Sarmacyi od wieku światów królującej starożytnego narodu pierwotnego języka słowiańskiego, a o dzisiejszym Królestwie Polskim W. Ks. Litewskim i inszemi państwy sarmackimi do niego przynależącymi". Dzieło to znalazło się w królewieckiej bibliotece Samuela Ernesta Tschepiusa, która w 1761 r. spłonęła. W 1677 r. Naronowicz-Naroński podpisał umowę na opracowanie map starostw Prus Górnych. Wiosną 1678 r. wyjechał w tamte strony. Śmierć przerwała jego plany. Na jego miejsce mianowano w 1679 r. inżyniera i geometrę elektora Samuela Suchodolskiego.
Bibliografia
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla od połowy XV wieku do 1945 roku, Warszawa 1963.
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Prus Książęcych i Ziemi Malborskiej od połowy XV do końca XVIII wieku, t. 2, Olsztyn 1980.
Wybitni Polacy w Królewcu XVI-XX wiek, red. Sławomir Augusiewicz, Janusz Jasiński, Tadeusz Oracki, Olsztyn 2005.
Leksykon Historii Polski, red. Michał Czajka, Marcin Kamler, Witold Sienkiewicz, Warszawa 1995.
Szkice olsztyńskie, red. Janusz Jasiński, Olsztyn 1967.
