Michał Radziejowski

Michał Radziejowski
Michał Radziejowski
Data i miejsce urodzenia	3 grudnia 1645 r. Radziejowice
Data i miejsce śmierci	13 października 1705 r. Gdańsk

Michał Radziejowski herbu Junosza (ur. 3 grudnia 1645 r. w Radziejowicach, zm. 13 października 1705 r. w Gdańsku) – biskup warmiński w latach 1679-1688, podkanclerzy koronny 1685-1689, kardynał od 1686 r., arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski od 1687 r.

Życiorys

Szkoła i wykształcenie

Michał Radziejowski kształcił się w kolegiach jezuickich w Rawie, a następnie w Paryżu. Studiował w Pradze i Rzymie, gdzie przyjął święcenia kapłańskie.

Działalność

Radziejowski u boku hetmana, a następnie króla Jana III Sobieskiego (z którym był blisko spokrewniony – jego babka była rodzoną siostrą ojca króla) zdobywał kolejne szczeble kariery kościelnej i politycznej. Został kanonikiem warszawskim, gnieźnieńskim, następnie proboszczem kościoła św. Mikołaja w Krakowie. Król 17 grudnia 1677 r. mianował go biskupem warmińskim, ale na Warmię przybył dopiero w 1681 r.

Jako biskup warmiński w 1682 r. odnowił rotundę w kościele w Stoczku Klasztornym. W 1683 r. wizytował parafię katolicką w Królewcu, a w latach 1683-1684 ufundował organy w katedrze fromborskiej oraz wieżę na wzgórzu katedralnym we Fromborku. W 1687 r. poświęcił kamień węgielny pod budowę kościoła w Świętej Lipce. Konsekrował kościoły w Skolitach i Jesionowie. Odnowił i umocnił zamek obronny w odległym mieście Kryłów.

Radziejowski przyczynił się do poprawy bytu katolików w Prusach Książęcych. Jako jeden z najbliższych współpracowników króla, współdziałał z nim w początkach jego rządów. Był między innymi jednym z senatorów zasiadających w komisji sądzącej podskarbiego Jana Andrzeja Morsztyna i przyczynił się do rozbicia antykrólewskiej opozycji. Za zasługi oddane dworowi, został w 1685 r. mianowany podkanclerzym koronnym. Jego współpracę z królem zakłóciła nominacja kardynalska, jaką Radziejowski uzyskał 2 września 1686 r. z rąk papieża Innocentego XI. Obdarzony purpurą, zażądał dla siebie pierwszego po monarsze miejsca na dworze. Chcąc uniknąć sporów o godności, król postanowił 21 maja 1687 r. mianować Radziejowskiego arcybiskupem gnieźnieńskim i prymasem Polski. Nominacja została zatwierdzona przez papieża 17 maja 1688 r.

Radziejowski był synem podkanclerzego Hieronima Radziejowskiego i Eufrozyny Tarnowskiej. Jego ojciec popadł w zatarg z królem Janem II Kazimierzem, został skazany na banicję i uciekł do Szwecji. Tam zdobywając sobie zaufanie króla Karola X Gustawa, przyczynił się do zorganizowania w 1655 r. najazdu na Polskę, zwanego potopem szwedzkim.

Michał Radziejowski był jednym z największych mecenasów sztuki epoki polskiego baroku. Utrzymywał okazały dwór i zatrudniał najlepszych artystów w Polsce, takich jak architekt Tylman z Gameren i malarz Michelangelo Palloni. Był fundatorem klasztoru misjonarzy z kaplicą św. Karola Boromeusza w Łowiczu, klasztoru karmelitów w Warszawie, współfundatorem kościoła Świętego Krzyża w Warszawie, kościoła pijarów w Łowiczu i wielu innych obiektów.

Odrestaurował i przebudowywał zamki oraz pałace w Łowiczu, Uniejowie, Skierniewicach, Radziejowicach oraz Pałac Prymasowski w Warszawie. Wzniósł pałac w Nieborowie oraz prywatną rezydencję w stolicy (obecnie Pałac Czapskich). Był znawcą sztuki, interesował się muzyką, malarstwem i architekturą.

Bibliografia

Poczet biskupów warmińskich, pod red. Stanisława Achremczyka, Olsztyn 2008, 510 ss.