Gwiazdosz czteropromienny

Gwiazdosz czteropromienny
Geastrum quadrifidum
DC. ex Pers.
Owocnik gwiazdosza czteropromiennego
Systematyka
Królestwo	grzyby
Gromada	grzyby podstawkowe
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gwiazdoszowce
Rodzina	gwiazdoszowate
Rodzaj	gwiazdosz
Gatunek	gwiazdosz czteropromienny
Synonimy

Gwiazdosz czteropromienny (Geastrum quadrifidum DC. ex Pers.) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny gwiazdoszowatych (Geastraceae), rzędu gwiazdoszowców (Geastrales).

Owocnik

Owocnik początkowo zamknięty, kulisty, 1-2 (3) cm średnicy, o powierzchni pokrytej cienką warstwą grzybni, jasnobrązowy. Osłona zewnętrzna (egzoperydium) pęka zwykle na 4 płaty (rzadziej na 5-6), płaty rozchylają się gwiaździście, unosząc endoperydium; w czasie rozchylania następuje oddzielenie zewnętrznej, grzybniowej, warstwy osłony zewnętrznej, zwykle zostaje ona pod owocnikiem. Zewnętrzna strona ramion jest gładka lub nieregularnie pomarszczona, biaława, wyschnięta ochrowobrązowa; wewnętrzna powierzchnia osłony zewnętrznej jest szaro-popielata. Osłona wewnętrzna (endoperydium) kulista lub wydłużona, odwrotnie jajowata, 3.5-15 mm szerokości, ciemnoszaro-brązowa; o powierzchni pokrytej drobnymi kryształkami; młoda - szara, liliowo-brązowa, z wiekiem ochrowa, brązowawa. Apofiza zwykle obecna. Szyjka krótka, do 2 mm długości.

Rozmieszczenie i ekologia

Owocniki gwiazdosza czteropromiennego pojawiają się pojedynczo lub w grupach w lasach iglastych, często pod świerkami, rzadziej w lasach liściastych i zaroślach, na podłożu wapiennym. Owocniki tworzone są od sierpnia do października. Suche owocniki są znajdowane także w bezśnieżne zimy, a nawet wiosną. Jest to jeden z najmniejszych gwiazdoszy. Ze względu na charakterystyczny pokrój owocników łatwy do identyfikacji.
W Polsce gatunek rzadki, objęty ochroną gatunkową. Znajduje się na "Czerwonej liście roślin i grzybów Polski". Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Belgii, Danii, Wielkiej Brytanii, Norwegii, Holandii, Szwecji i na Litwie.
Na Warmii i Mazurach gwiazdosz czteropromienny został odnotowany w lesie świerkowym k. Giżycka.

Bibliografia

Wojewoda W., Ławrynowicz M.: Red list of the macrofungi in Poland. W: Mirek Z., Zarzycki K., Wojewoda W., Szeląg Z. (red.), Red lists of plants and fungi in Poland. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2006, 55-70.

Linki zewnętrzne

http://pl.wikipedia.org/wiki/Gwiazdosz_czteropromienny
http://www.grzyby.pl/gatunki/Geastrum_quadrifidum.htm
http://www.indexfungorum.org/Names/Names.asp