Lipa drobnolistna

Lipa drobnolistna (Tilia cordata Mill.) – gatunek drzewa z rodziny lipowatych (Tiliaceae). Osiąga 30 m wysokości i 2 m pierśnicy. Pień jest walcowaty, w zwartych drzewostanach do znacznej wysokości prosty i pozbawiony gałęzi bocznych. Kora początkowo gładka, brązowoszara, z wiekiem staje się podłużnie i skośnie bruzdowata. Liście 3-7 cm długości, okrągławe, sercowate, o brzegu drobno i ostro piłkowanym. Blaszki z wierzchu ciemnozielone, pod spodem jaśniejsze, z pęczkami rudych włosków w kątach nerwów. Kwiaty drobne, żółtawobiałe, zebrane w 4-11-kwiatowe kwiatostany (wierchotki) z języczkowatą podsadką (liść wspierający). Owocami są jednonasienne orzeszki, nagie lub słabo owłosione, niewyraźnie żeberkowane. Gatunek ten kwitnie około dwóch tygodni później niż lipa szerokolistna, w końcu czerwca i w lipcu.

Lipa drobnolistna rozpowszechniona jest niemal w całej Europie, nie występuje jedynie na obszarach wysuniętych najdalej na północ i południe. W Polsce rośnie na całym niżu oraz w niższych położeniach gór, do wysokości około 600 m. n.p.m. W naturalnych warunkach rośnie jako domieszka w lasach liściastych, przeważnie grądowych (dębowo-grabowych lub dębowo-lipowo-grabowych). Bardzo dobrze znosi ocienienie, ma dużą zdolność do wydawania odrośli z szyi korzeniowej. Wymaga gleb żyznych i umiarkowanie wilgotnych, wykazuje jednak znaczną tolerancję na małą wilgotność powietrza.

Lipa drobnolistna jest drzewem cenionym od dawna jako roślina ozdobna, lecznicza i miododajna. Przez Słowian uważana była za drzewo święte. Jej miękkie drewno ma obecnie zastosowanie w rzeźbiarstwie i jest przydatne na wyroby tokarskie. W przeszłości gatunek ten należał do drzew najczęściej sadzonych w różnego rodzaju zadrzewieniach, w szczególności przydrożnych.

Lipa drobnolistna była w przeszłości drzewem bardzo częstym w lasach Warmii i Mazur, o czym mogą świadczyć liczne w regionie nazwy miejscowości wywodzących się od lipy. Obecnie w lasach ma w zasadzie charakter jedynie gatunku domieszkowego. Drzewostany z większym udziałem lipy do niedawna spotkać można było w Puszczy Boreckiej, wzdłuż niektórych jezior oraz na ich wyspach (np. Upałty na jeziorze Mamry).

B. Polakowski: Świat roślinny Warmii i Mazur. Olsztyn: Pojezierze, 1971.

S. Białobok (red.): Lipy. Nasze drzewa leśne, 15. Poznań: Agencja Arkadia, 1991.

W. Matuszkiewicz, P. Sikorski, W. Szwed, M. Wierzba: Zbiorowiska roślinne Polski. Lasy i zarośla. Warszawa: PWN, 2012