Muchomor zielonawy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(Utworzono nową stronę "{{Roślina infobox |Nazwa rośliny = Muchomor zielonawy |Nazwa łacińska = Amanita phalloides |L = (Vaill. ex Fr.) Link |Pusta linia = <br/> |grafika = ozorek.jpg ...") |
|||
| Linia 4: | Linia 4: | ||
|L = (Vaill. ex Fr.) Link | |L = (Vaill. ex Fr.) Link | ||
|Pusta linia = <br/> | |Pusta linia = <br/> | ||
| − | |grafika = | + | |grafika = muchomor.jpg |
| − | |podpis grafiki = | + | |podpis grafiki = Owocniki muchomora zielonawego |
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
|Królestwo = grzyby | |Królestwo = grzyby | ||
| − | |Podkrólestwo = | + | |Podkrólestwo = |
|Gromada = grzyby podstawkowe | |Gromada = grzyby podstawkowe | ||
|Klasa = pieczarniaki | |Klasa = pieczarniaki | ||
| Linia 20: | Linia 20: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | ''' Muchomor sromotnikowy ''' ('' Amanita phalloides '' (Vaill. ex Fr.) Link) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny muchomorowatych (Amanitaceae), rzędu | + | |
| + | '''Muchomor sromotnikowy''' (''Amanita phalloides'' (Vaill. ex Fr.) Link) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny muchomorowatych (Amanitaceae), rzędu pieczarkowców (Agaricales). | ||
<br/> | <br/> | ||
=== Owocnik === | === Owocnik === | ||
| − | + | Muchomor sromotnikowy tworzy owocniki zbudowane z kapelusza i trzonu. Kapelusz średnicy 6-12 cm w kolorze biało-zielonkawym lub oliwkowo-zielonkawym, na brzegu nieco jaśniejszy, czasem żółtawy pokryty delikatnymi, nielicznymi łatkami lub pozbawiony łatek. Powierzchnia kapelusza sucha, gładka, nieco błyszcząca, brak prążkowania na brzegu. Blaszki białe, u starych okazów z lekkim odcieniem żółtawo-zielonkawym, gęsto ustawione, przy trzonie wolne. Trzon wielkości 8-15 x 1-2,5cm białawy z odcieniem zielonkawo-oliwkowym, czasem z zygzakowatym wzorkiem na powierzchni. Pierścień na trzonie - pozostałość po osłonie częściowej - wyraźny, duży, gładki lub słabo prążkowany. Nasada trzonu bulwiasto zgrubiała i otoczona charakterystyczną, dobrze rozwiniętą, wysoką, odstającą pochwą - pozostałością po osłonie całkowitej. Miąższ biały, niezmienny, kruchy o smaku łagodnym i słodkawym, mdłym zapachu. | |
| − | Muchomor sromotnikowy tworzy owocniki zbudowane z kapelusza i trzonu. Kapelusz średnicy 6-12 cm w kolorze | ||
<br/> | <br/> | ||
=== Rozmieszczenie i ekologia === | === Rozmieszczenie i ekologia === | ||
| − | Muchomor sromotnikowy występuje w lasach liściastych, rzadziej iglastych. Najczęściej występuje na glebach o odczynie obojętnym lub zasadowym, ale potrafi rosnąć także na glebach kwaśnych. Jest grzybem mykoryzowym, wchodzi w symbiozę z [[dąb|dębem]], z [[buk|bukiem]],rzadziej z brzozą. Owocniki wyrastają na ziemi pojedynczo lub po kilka od lipca do października. | + | Muchomor sromotnikowy występuje w lasach liściastych, rzadziej iglastych. Najczęściej występuje na glebach o odczynie obojętnym lub zasadowym, ale potrafi rosnąć także na glebach kwaśnych. Jest grzybem mykoryzowym, wchodzi w symbiozę z [[dąb|dębem]], z [[buk|bukiem]], rzadziej z brzozą. Owocniki wyrastają na ziemi pojedynczo lub po kilka od lipca do października. |
<br/> | <br/> | ||
| − | Najpospolitszy w Europie, występuje również w Ameryce Północnej i Południowej, Azji, | + | Najpospolitszy w Europie, występuje również w Ameryce Północnej i Południowej, Azji (Japonia, Chiny) i Nowej Zelandii. Gatunek dość częsty w całej Polsce. Ze względu na wysoki udział kompleksów leśnych w województwie warmińsko-mazurskim, muchomor sromotnikowy na tym terenie znany jest z bardzo licznych stanowisk. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 39: | Linia 39: | ||
=== Ciekawostki === | === Ciekawostki === | ||
| − | + | Na ten gatunek grzyba przypada najwięcej śmiertelnych i ciężkich zatruć. Ze względu na bardzo zmienną barwę kapelusza jest mylony z innymi gatunkami grzybów. Zielonkawe okazy są mylone z jadalnymi gołąbkami (''Russula aeruginea'' i ''R. heterophylla''), z zielonymi gąskami (np. ''Tricholoma flavovirens''), z czubajką kanią (''Macrolepiota procera''), a białe formy z pieczarkami (Agaricus). | |
<br/> | <br/> | ||
| − | + | Jedną z charakterystycznych cech muchomora sromotnikowego, pozwalających odróżnić go od innych, jadalnych gatunków jest bulwiasta podstawa trzonu i wyraźna pochwa. Młodych owocników muchomorów z nie naruszoną całkowitą osłoną nie można jednak odróżnić od innych gatunków grzybów. Dlatego nie wolno zbierać okazów w tym stadium. Dla zbierających purchawki wskazane jest sprawdzenie przekroju owocnika, nawet u młodych grzybów kapeluszowych na przekroju widać zarys kapelusza i zawiązki blaszek; młode purchawki są na przekroju jednolicie białe. | |
| − | Jedną z charakterystycznych cech muchomora sromotnikowego, pozwalających odróżnić go od innych, jadalnych gatunków jest bulwiasta podstawa trzonu i wyraźna pochwa. Młodych owocników muchomorów z nie naruszoną całkowitą osłoną nie można odróżnić od innych gatunków grzybów. Dlatego nie wolno zbierać okazów w tym stadium. Dla zbierających purchawki wskazane jest sprawdzenie przekroju owocnika, nawet u młodych grzybów kapeluszowych na przekroju widać zarys kapelusza i zawiązki blaszek; młode purchawki są na przekroju jednolicie białe. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | Owocniki muchomora sromotnikowego zawierają bardzo toksyczne substancje z pierwszej grupy trucizn amatoksyn (amanityna, amanina, amanullina) i fallotoksyny (falloidyna, falloina, fallizyna, fallicydyna). Są bardzo stabilne | + | Owocniki muchomora sromotnikowego zawierają bardzo toksyczne substancje z pierwszej grupy trucizn amatoksyn (amanityna, amanina, amanullina) i fallotoksyny (falloidyna, falloina, fallizyna, fallicydyna). Są bardzo stabilne i odporne na gotowanie, suszenie lub moczenie. Powodują zatrucia cyklopeptydowe i cytotoksyczne. Są to trucizny komórkowe, działają na komórki wątroby i inne narządy. Śmiertelna dawka dla dorosłych wynosi 50 g świeżego grzyba, dla dzieci 5-10 g. Charakterystyczna cechą zatruć amatoksynami jest długi okres utajenia choroby (nawet do 36 h), po tym czasie pojawiają się objawy takie jak: nudności, wymioty, biegunka z bólami, trwająca 2-4 dni, obniżenie ciśnienia krwi, przyspieszenie pulsu, kurcz w łydkach, wysuszenie i szok. Po tych objawach następuje tzw. faza względnego zacisza i towarzysząca jej pozorna poprawa, po której pojawiają się pierwsze oznaki uszkodzenia narządów. W wątrobie następuje jej stłuszczenie, martwica i zanik glikogenu, wystąpić może także hipoglikemia, a nawet drgawki hipoglikemiczne. Wskutek uszkodzenia nerek występuje azotemia, hipochloremia, mocznica. Trucizny te uszkadzają również inne narządy. W wyniku uszkodzenia jelit występują krwawe biegunki, w wyniku uszkodzenia szpiku kostnego niedokrwistość, w wyniku uszkodzenia serca jego stłuszczenie i niedomoga krążenia (sinica). Po 4-7 dniach wątroba przestaje działać i następuje śmierć, jeśli dawka trucizny była dostatecznie wysoka i nie podjęto terapii chroniącej wątrobę. Jako antidotum przy uszkodzeniach wątroby stosuje się dożylnie sylibininę, naturalną substancję, pozyskiwaną z ostropestu plamistego (''Silybium marianum''). Często niezbędny jest przeszczep wątroby. |
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | Gumińska B., Wojewoda W. :Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. | + | Gumińska B., Wojewoda W.: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. |
<br/> | <br/> | ||
| − | Flück M.:Atlas grzybów. Oznaczanie, zbiór, użytkowanie. Franckh- | + | Flück M.: Atlas grzybów. Oznaczanie, zbiór, użytkowanie. Franckh-Kosmos Verlags GmbH&Co., Stuttgart. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 64: | Linia 63: | ||
http://www.wple.net/plek/numery_2012/numer-8-2012/541-543.pdf | http://www.wple.net/plek/numery_2012/numer-8-2012/541-543.pdf | ||
<br/> | <br/> | ||
| + | |||
[[Kategoria: Przyroda]] | [[Kategoria: Przyroda]] | ||
[[Kategoria: Grzyby]] | [[Kategoria: Grzyby]] | ||
Wersja z 00:22, 14 kwi 2014
| Muchomor zielonawy | |
| | |
| Amanita phalloides | |
| (Vaill. ex Fr.) Link | |
 Owocniki muchomora zielonawego | |
| Systematyka | |
| Królestwo | grzyby |
| Gromada | grzyby podstawkowe |
| Klasa | pieczarniaki |
| Rząd | pieczarkowce |
| Rodzina | muchomorowate |
| Rodzaj | muchomor |
| Gatunek | muchomor zielonawy |
| muchomor sromotnikowy | |
Muchomor sromotnikowy (Amanita phalloides (Vaill. ex Fr.) Link) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny muchomorowatych (Amanitaceae), rzędu pieczarkowców (Agaricales).
Spis treści
Owocnik
Muchomor sromotnikowy tworzy owocniki zbudowane z kapelusza i trzonu. Kapelusz średnicy 6-12 cm w kolorze biało-zielonkawym lub oliwkowo-zielonkawym, na brzegu nieco jaśniejszy, czasem żółtawy pokryty delikatnymi, nielicznymi łatkami lub pozbawiony łatek. Powierzchnia kapelusza sucha, gładka, nieco błyszcząca, brak prążkowania na brzegu. Blaszki białe, u starych okazów z lekkim odcieniem żółtawo-zielonkawym, gęsto ustawione, przy trzonie wolne. Trzon wielkości 8-15 x 1-2,5cm białawy z odcieniem zielonkawo-oliwkowym, czasem z zygzakowatym wzorkiem na powierzchni. Pierścień na trzonie - pozostałość po osłonie częściowej - wyraźny, duży, gładki lub słabo prążkowany. Nasada trzonu bulwiasto zgrubiała i otoczona charakterystyczną, dobrze rozwiniętą, wysoką, odstającą pochwą - pozostałością po osłonie całkowitej. Miąższ biały, niezmienny, kruchy o smaku łagodnym i słodkawym, mdłym zapachu.
Rozmieszczenie i ekologia
Muchomor sromotnikowy występuje w lasach liściastych, rzadziej iglastych. Najczęściej występuje na glebach o odczynie obojętnym lub zasadowym, ale potrafi rosnąć także na glebach kwaśnych. Jest grzybem mykoryzowym, wchodzi w symbiozę z dębem, z bukiem, rzadziej z brzozą. Owocniki wyrastają na ziemi pojedynczo lub po kilka od lipca do października.
Najpospolitszy w Europie, występuje również w Ameryce Północnej i Południowej, Azji (Japonia, Chiny) i Nowej Zelandii. Gatunek dość częsty w całej Polsce. Ze względu na wysoki udział kompleksów leśnych w województwie warmińsko-mazurskim, muchomor sromotnikowy na tym terenie znany jest z bardzo licznych stanowisk.
Wartość użytkowa
Grzyb śmiertelnie trujący!
Ciekawostki
Na ten gatunek grzyba przypada najwięcej śmiertelnych i ciężkich zatruć. Ze względu na bardzo zmienną barwę kapelusza jest mylony z innymi gatunkami grzybów. Zielonkawe okazy są mylone z jadalnymi gołąbkami (Russula aeruginea i R. heterophylla), z zielonymi gąskami (np. Tricholoma flavovirens), z czubajką kanią (Macrolepiota procera), a białe formy z pieczarkami (Agaricus).
Jedną z charakterystycznych cech muchomora sromotnikowego, pozwalających odróżnić go od innych, jadalnych gatunków jest bulwiasta podstawa trzonu i wyraźna pochwa. Młodych owocników muchomorów z nie naruszoną całkowitą osłoną nie można jednak odróżnić od innych gatunków grzybów. Dlatego nie wolno zbierać okazów w tym stadium. Dla zbierających purchawki wskazane jest sprawdzenie przekroju owocnika, nawet u młodych grzybów kapeluszowych na przekroju widać zarys kapelusza i zawiązki blaszek; młode purchawki są na przekroju jednolicie białe.
Owocniki muchomora sromotnikowego zawierają bardzo toksyczne substancje z pierwszej grupy trucizn amatoksyn (amanityna, amanina, amanullina) i fallotoksyny (falloidyna, falloina, fallizyna, fallicydyna). Są bardzo stabilne i odporne na gotowanie, suszenie lub moczenie. Powodują zatrucia cyklopeptydowe i cytotoksyczne. Są to trucizny komórkowe, działają na komórki wątroby i inne narządy. Śmiertelna dawka dla dorosłych wynosi 50 g świeżego grzyba, dla dzieci 5-10 g. Charakterystyczna cechą zatruć amatoksynami jest długi okres utajenia choroby (nawet do 36 h), po tym czasie pojawiają się objawy takie jak: nudności, wymioty, biegunka z bólami, trwająca 2-4 dni, obniżenie ciśnienia krwi, przyspieszenie pulsu, kurcz w łydkach, wysuszenie i szok. Po tych objawach następuje tzw. faza względnego zacisza i towarzysząca jej pozorna poprawa, po której pojawiają się pierwsze oznaki uszkodzenia narządów. W wątrobie następuje jej stłuszczenie, martwica i zanik glikogenu, wystąpić może także hipoglikemia, a nawet drgawki hipoglikemiczne. Wskutek uszkodzenia nerek występuje azotemia, hipochloremia, mocznica. Trucizny te uszkadzają również inne narządy. W wyniku uszkodzenia jelit występują krwawe biegunki, w wyniku uszkodzenia szpiku kostnego niedokrwistość, w wyniku uszkodzenia serca jego stłuszczenie i niedomoga krążenia (sinica). Po 4-7 dniach wątroba przestaje działać i następuje śmierć, jeśli dawka trucizny była dostatecznie wysoka i nie podjęto terapii chroniącej wątrobę. Jako antidotum przy uszkodzeniach wątroby stosuje się dożylnie sylibininę, naturalną substancję, pozyskiwaną z ostropestu plamistego (Silybium marianum). Często niezbędny jest przeszczep wątroby.
Bibliografia
Gumińska B., Wojewoda W.: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985.
Flück M.: Atlas grzybów. Oznaczanie, zbiór, użytkowanie. Franckh-Kosmos Verlags GmbH&Co., Stuttgart.
Linki zewnętrzne
http://pl.wikipedia.org/wiki/Muchomor_zielonawy
http://www.grzyby.pl/gatunki/Amanita_phalloides.htm
http://www.indexfungorum.org/names/Names.asp
http://www.prometeusze.pl/sil.php
http://www.wple.net/plek/numery_2012/numer-8-2012/541-543.pdf
