Płucnica islandzka

Płucnica islandzka
Cetraria islandica
(L.) Ach.
Płucnica islandzka
Systematyka
Królestwo	grzyby
Gromada	grzyby workowe
Klasa	miseczniaki (Lecanoromycetes)
Rząd	misecznicowce
Rodzina	tarczownicowate
Rodzaj	płucnica
Gatunek	płucnica islandzka
Synonimy

Płucnica islandzka (Cetraria islandica (L.) Ach.) – gatunek zlichenizowanego grzyba workowego (porostu) z rodziny tarczownicowatych (Parmeliaceae), rzędu misecznicowców (Lecanorales).

Płucnica islandzka

Zwarty kobierzec płucnicy islandzkiej w borze sosnowym

 

Plecha

Plecha płucnicy islandzkiej jest krzaczkowata, do 10 cm wysokości, odcinki spłaszczone, czasem bardzo szerokie (do 3 cm), z pseudocyfelami (szczelinami) w postaci białych plamek na dolnej, jaśniejszej powierzchni. Miąższ i pseudocyfele P= pomarańczowe. Owocniki rzadko wykształcone na spłaszczonych końcach łatek. Podobna płucnica kędzierzawa (C. ericetorum) ma klocowate wyrostki na brzegach odcinków, a jej miąższ nie barwi się od P (P-).

Rozmieszczenie i ekologia

Gatunek ten występuje na piaszczystej ziemi w miejscach odsłoniętych, rzadziej w widnych borach. W Polsce płucnica islandzka jest miejscami pospolita i masowo rosnąca (np. na Mierzei Wiślanej, w Borach Tucholskich).

Wartość użytkowa

Plecha płucnicy islandzkiej ma właściwości lecznicze. Wykonany z niej napar od wieków używany był jako lekarstwo na choroby płuc i górnych dróg oddechowych, obecnie również wykorzystuje się ją do produkcji tabletek na nieżyt gardła oraz syropów i past do zębów. Aby zapobiec nadmiernej eksploatacji płucnicę islandzka objęto w Polsce częściową ochroną. Gatunek ten umieszczono również na czerwonej liście w grupie porostów narażonych na wymarcie (VU).

Ciekawostki

W skład plechy płucnicy islandzkiej wchodzą głównie węglowodany (lichenina, izolichenina, glukoza, galaktoza) – 70-80%, w mniejszym natomiast stopniu białka – 0,5-3%, tłuszcze – 1-2%, wosk – 1%, żywica – 3%, barwniki – 3% oraz tzw. "kwasy porostowe" (protolichesterynowy, lichesterynowy, fumaroprotocetrariowy) – 3-5%.

W przeszłości odwar z płucnicy islandzkiej stosowano do leczenia gruźlicy. Prawdopodobnie leczono nim także Fryderyka Chopina.

Substancje zawarte w plesze płucnicy mają właściwości tonizujące i antybiotyczne (smak gorzki), wykazują ponadto wysoką aktywność przeciwbakteryjną, w szczególności w stosunku do paciorkowców Streptococcus i gronkowców Staphylococcus.

Zobacz też

pl.wikipedia.org, Płucnica islandzka [22.05.2014]

Bibliografia

Cieśliński Stanisław, Czyżewska Krystyna, Fabiszewski Jerzy, Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland, [w:] Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Red lists of plants and fungi in Poland, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 71–89.
Fałtynowicz Wiesław, Porosty w lasach. Przewodnik terenowy dla leśników i taksatorów, Warszawa 2012.