Złociszek jaskrawy

Złociszek jaskrawy
Chrysothrix candelaris
(L.) Laundon
Złociszek jaskrawy
Systematyka
Królestwo	grzyby
Podkrólestwo	{{{Podkrólestwo}}}
Gromada	grzyby workowe
Klasa	Arthoniomycetes
Rząd	Arthoniales
Rodzina	złociszkowate
Rodzaj	złociszek
Gatunek	złociszek jaskrawy
Synonimy
Lepraria candelaris (L.) Fr.

Złociszek jaskrawy (Chrysothrix candelaris (L.) Laundon – gatunek zlichenizowanego grzyba workowego (porostu) z rodziny złociszkowatych (Chrysothrichaceae), rzędu Arthoniales.

Plecha

Plecha tego gatunku jest bardzo delikatna, cienka, w postaci nalotu proszkowatych lub drobnoziarenkowatych sorediów, intensywnie żółta. Porost ten występuje jedynie w stanie sterylnym (nie tworzy owocników). Plecha zawiera kalicynę i kwas pinastrowy. W obrębie gatunku wyróżnia się trzy chemotypy, w zależności od występowania tych substancji.

Rozmieszczenie i ekologia

Chrysothrix candelaris to gatunek kosmopolityczny, notowany od regionów alpejskich do tropików, nieobecny jedynie w rejonach arktyczno-alpejskich i pustynnych. W Polsce spotykany jest na całym obszarze kraju, na niżu i w niższych położeniach gór. Dość częsty jest jednak tylko w niektórych regionach (np. w Puszczy Białowieskiej). Złociszek jaskrawy rośnie w Polsce na korze drzew liściastych (głównie na dębach) lub szpilkowych (jodły, sosny) oraz na butwiejącym drewnie (pniaki). W Polsce Północno-Wschodniej spotykany jest zazwyczaj w głębokich spękaniach kory bardzo starych drzew, najczęściej dębów i jesionów w bardzo dobrze zachowanych zbiorowiskach leśnych w obrębie dużych kompleksów leśnych.

Wartość użytkowa

Złociszek jaskrawy jest jedynym porostem o proszkowatej plesze objętym w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. W Polsce gatunek ten zaliczono do porostów krytycznie zagrożonych wymarciem (CR).

Ciekawostki

Złociszek jaskrawy jest porostem wykorzystywanym w ocenie ciągłości ekologicznej ekosystemów leśnych. W Polsce ma status wskaźnika niżowych lasów puszczańskich (reliktu puszczańskiego).

Na Warmii i Mazurach gatunek jest jeszcze dość często spotykany. Najwięcej jego stanowisk występuje w Puszczy Piskiej i Nidzickiej.

Bibliografia

K. Czyżewska, S. Cieśliński: Porosty – wskaźniki niżowych lasów puszczańskich w Polsce. Monographiae Botanicae 91: 223–239, 2003.

S. Cieśliński: Atlas rozmieszczenia porostów (Lichenes) w Polsce północno-wschodniej. Phytocoenosis 15 (N.S.), Suppl. Cartograph. Geobot. 15: 1-430, 2003.

S. Cieśliński, K. Czyżewska, J. Fabiszewski: Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland. W: Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Red list of plants and fungi in Poland, Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z Szelag (eds.). W. Szafer Inst. of Botany, PASc, Kraków, 71–89, 2006.