Aksamitkówka złota: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 18: | Linia 18: | ||
|Synonimy = Synonimy | |Synonimy = Synonimy | ||
|Lista synonimów = }} | |Lista synonimów = }} | ||
| − | '''Aksamitkówka złota''' (''Phaeolepiota aurea'' (Matt.) Maire – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny pieczarkowatych (''Agaricaceae''), rzędu pieczarkowców (''Agaricales'') | + | '''Aksamitkówka złota''' (''Phaeolepiota aurea'' (Matt.) Maire – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny pieczarkowatych (''Agaricaceae''), z rzędu pieczarkowców (''Agaricales'') |
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
=== Owocnik === | === Owocnik === | ||
| − | Owocniki aksamitkówki złotej pojawiają | + | Owocniki aksamitkówki złotej pojawiają się od września do listopada. Złotożółty, suchy i drobnoziarnisty (drobne ziarenka przywierają i brudzą dłoń podczas dotyku) kapelusz może osiągać 25 cm średnicy, z reguły pozostaje jednak mniejszy (5–15 cm). U młodych owocników jest on kulisty i długo otoczony osłoną, później wypukły, aż wreszcie szeroko rozpostarty lub płaski. Trzon jest cylindryczny z maczugowatą podstawą, wysokości nawet 20 cm. Pod wzniesionym, szerokim, żółtobrązowym, błoniastym pierścieniem jest równomiernie ziarnisty i zabarwiony podobnie jak kapelusz. Pierścień jest widoczny dopiero po oddzieleniu się od krawędzi kapelusza. Blaszki są gęste, rdzawożółte lub jasno rdzawobrązowe, nieprzyrośnięte do trzonu. Wysyp zarodników jest rdzawobrązowy. |
<br/> | <br/> | ||
=== Rozmieszczenie i ekologia === | === Rozmieszczenie i ekologia === | ||
| − | Aksamitkówka złota jest taksonem szeroko rozpowszechnionym w strefie klimatu umiarkowanego. Jest grzybem o zasięgu euroazjatycko-północnoamerykańskim, spotykanym od Alaski po Daleki Wschód. W Europie jest to gatunek rzadki lub bardzo rzadki, w niektórych krajach znany z pojedynczych stanowisk. Na obszarze Polski gatunek ten ma bardzo nieliczne udokumentowane stanowiska. Jej pierwsze stanowiska na | + | Aksamitkówka złota jest taksonem szeroko rozpowszechnionym w strefie klimatu umiarkowanego. Jest grzybem o zasięgu euroazjatycko-północnoamerykańskim, spotykanym od Alaski po Daleki Wschód. W Europie jest to gatunek rzadki lub bardzo rzadki, w niektórych krajach znany z pojedynczych stanowisk. Na obszarze Polski gatunek ten ma bardzo nieliczne udokumentowane stanowiska. Jej pierwsze stanowiska na Warmii i Mazurach ujawniono w 2006 r. |
| − | Aksamitkówka złota rośnie zazwyczaj gromadnie jako saprotrof | + | Aksamitkówka złota rośnie zazwyczaj gromadnie jako saprotrof na żyznych, wilgotnych glebach, na siedliskach najczęściej przekształconych przez człowieka, często w miastach,, zazwyczaj wśród traw, pokrzyw i innych chwastów, w miejscach ruderalnych, pod bzami ''sambucus'', w pobliżu lasów lub, rzadziej, w lasach liściastych i mieszanych. |
<br/> | <br/> | ||
=== Wartość użytkowa === | === Wartość użytkowa === | ||
| − | Aksamitkówka złota | + | Aksamitkówka złota w Polsce jest zaliczana do kategorii grzybów rzadkich – R. Jest gatunkiem zasługującym na ochronę. Jej okazałe owocniki, przyciągające wzrok rozmiarami, kształtem i barwą, bywają bezmyślnie niszczone. Mogą być zbierane do celów konsumpcyjnych; w większości atlasów poświęconych grzybom, jakie ukazały się w ostatnim czasie w Polsce, gatunek ten jest zaliczany do grzybów jadalnych. Spożycie owocników tego gatunku może jednak powodować w indywidualnych przypadkach zaburzenia gastryczne. W owocnikach aksamitkówki wykryto m.in. obecność kwasu cyjanowodorowego HCN, silnie trującej substancji potocznie zwanej kwasem pruskim. |
<br/> | <br/> | ||
=== Ciekawostki === | === Ciekawostki === | ||
| + | Ze względu na specyficzne siedliska, w których występuje aksamitkówka (pobocza dróg i ulic, śmietniska i cmentarze), gatunek ten jest czasem określany nazwą "grzyb cmentarny" (z niem. "Friedhofspilz"). | ||
| − | + | Na Warmii i Mazurach aksamitkówka złota znana jest współcześnie z dwóch stanowisk koło [[Olsztyn|Olsztyna]]: z kompleksu ogródków działkowych "Wójtowa Rola" w [[Wójtowo|Wójtowie]] oraz [[Leśne Arboretum Warmii i Mazur w Kudypach|Leśnego Arboretum w Kudypach]]. | |
| − | |||
| − | Na | ||
<br/> | <br/> | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| + | Kubiak Dariusz, Dynowska Maria, ''Nowe stanowiska aksamitkówki złotej Phaeolepiota aurea w Polsce'', "Chrońmy Przyrodę Ojczystą" 2006, nr 62, z. 2, s. 93-98. | ||
| − | + | W. Wojewoda, M. Ławrynowicz: ''Red list of the macrofungi in Poland'', [w:] ''Red lists of plants and fungi in Poland''. red. Z. Mirek, . Zarzycki, W. Wojewoda Z. SzelagKraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2006, 55-70. | |
| − | W. Wojewoda, M. Ławrynowicz: ''Red list of the macrofungi in Poland'' | ||
<br/> | <br/> | ||
== Linki zewnętrzne == | == Linki zewnętrzne == | ||
| − | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Aksamitkówka_złota pl.wikipedia.org, | + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Aksamitkówka_złota pl.wikipedia.org, aksamitkówka złota] [20.04.2014] |
<br/> | <br/> | ||
[[Kategoria: Przyroda]][[Kategoria: Grzyby]][[Kategoria:Grzyby Warmii i Mazur]] | [[Kategoria: Przyroda]][[Kategoria: Grzyby]][[Kategoria:Grzyby Warmii i Mazur]] | ||
Wersja z 12:39, 23 maj 2014
| Aksamitkówka złota | |
| | |
| Phaeolepiota aurea | |
| (Matt.) Maire | |
![Aksamitkówka złota - owocniki [1]](/index.php/Plik:Phaeolepiota.jpg) Aksamitkówka złota - owocniki [2] | |
| Systematyka | |
| Królestwo | grzyby |
| Gromada | grzyby podstawkowe |
| Klasa | pieczarniaki |
| Rząd | pieczarkowce |
| Rodzina | pieczarkowate |
| Rodzaj | aksamitkówka |
| Gatunek | aksamitkówka złota |
| Synonimy | |
Aksamitkówka złota (Phaeolepiota aurea (Matt.) Maire – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae), z rzędu pieczarkowców (Agaricales)
Spis treści
Owocnik
Owocniki aksamitkówki złotej pojawiają się od września do listopada. Złotożółty, suchy i drobnoziarnisty (drobne ziarenka przywierają i brudzą dłoń podczas dotyku) kapelusz może osiągać 25 cm średnicy, z reguły pozostaje jednak mniejszy (5–15 cm). U młodych owocników jest on kulisty i długo otoczony osłoną, później wypukły, aż wreszcie szeroko rozpostarty lub płaski. Trzon jest cylindryczny z maczugowatą podstawą, wysokości nawet 20 cm. Pod wzniesionym, szerokim, żółtobrązowym, błoniastym pierścieniem jest równomiernie ziarnisty i zabarwiony podobnie jak kapelusz. Pierścień jest widoczny dopiero po oddzieleniu się od krawędzi kapelusza. Blaszki są gęste, rdzawożółte lub jasno rdzawobrązowe, nieprzyrośnięte do trzonu. Wysyp zarodników jest rdzawobrązowy.
Rozmieszczenie i ekologia
Aksamitkówka złota jest taksonem szeroko rozpowszechnionym w strefie klimatu umiarkowanego. Jest grzybem o zasięgu euroazjatycko-północnoamerykańskim, spotykanym od Alaski po Daleki Wschód. W Europie jest to gatunek rzadki lub bardzo rzadki, w niektórych krajach znany z pojedynczych stanowisk. Na obszarze Polski gatunek ten ma bardzo nieliczne udokumentowane stanowiska. Jej pierwsze stanowiska na Warmii i Mazurach ujawniono w 2006 r.
Aksamitkówka złota rośnie zazwyczaj gromadnie jako saprotrof na żyznych, wilgotnych glebach, na siedliskach najczęściej przekształconych przez człowieka, często w miastach,, zazwyczaj wśród traw, pokrzyw i innych chwastów, w miejscach ruderalnych, pod bzami sambucus, w pobliżu lasów lub, rzadziej, w lasach liściastych i mieszanych.
Wartość użytkowa
Aksamitkówka złota w Polsce jest zaliczana do kategorii grzybów rzadkich – R. Jest gatunkiem zasługującym na ochronę. Jej okazałe owocniki, przyciągające wzrok rozmiarami, kształtem i barwą, bywają bezmyślnie niszczone. Mogą być zbierane do celów konsumpcyjnych; w większości atlasów poświęconych grzybom, jakie ukazały się w ostatnim czasie w Polsce, gatunek ten jest zaliczany do grzybów jadalnych. Spożycie owocników tego gatunku może jednak powodować w indywidualnych przypadkach zaburzenia gastryczne. W owocnikach aksamitkówki wykryto m.in. obecność kwasu cyjanowodorowego HCN, silnie trującej substancji potocznie zwanej kwasem pruskim.
Ciekawostki
Ze względu na specyficzne siedliska, w których występuje aksamitkówka (pobocza dróg i ulic, śmietniska i cmentarze), gatunek ten jest czasem określany nazwą "grzyb cmentarny" (z niem. "Friedhofspilz").
Na Warmii i Mazurach aksamitkówka złota znana jest współcześnie z dwóch stanowisk koło Olsztyna: z kompleksu ogródków działkowych "Wójtowa Rola" w Wójtowie oraz Leśnego Arboretum w Kudypach.
Bibliografia
Kubiak Dariusz, Dynowska Maria, Nowe stanowiska aksamitkówki złotej Phaeolepiota aurea w Polsce, "Chrońmy Przyrodę Ojczystą" 2006, nr 62, z. 2, s. 93-98.
W. Wojewoda, M. Ławrynowicz: Red list of the macrofungi in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. red. Z. Mirek, . Zarzycki, W. Wojewoda Z. SzelagKraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2006, 55-70.
Linki zewnętrzne
pl.wikipedia.org, aksamitkówka złota [20.04.2014]
![[2]](http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Phaeolepiota_aurea_10886-e3fdea67e8212bcd23f48863a01e98f9.jpg){kind=link}