Polsko-Ewangelicka Szkoła w Piasutnie

Polsko-Ewangelicka Szkoła w Piasutnie
Budynek dawnej szkoły polskiej w Piasutnie, źródło: piasutno.w.interia.pl [23.03.2014]
Data założenia:	13 kwietnia 1931 r.
Poziom szkoły:	podstawowy
Adres:	Piasutno

Polsko-Ewangelicka Szkoła w Piasutnie – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych Prusach Wschodnich. Powstała w 1931 r. i działała do 1932 r. Kierownictwo w szkole pełnił Jerzy Lanc. Była to pierwsza i jedyna szkoła polska na Mazurach.

Historia

Ewangelicka szkoła polska w Piasutnie powstała 13 kwietnia 1931 r. Organizatorem szkoły był Jan Boenigk, kierownik Polsko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego na Warmię, który został mianowany komisarzem Komisariatu Szkolnego z siedzibą w Szczytnie. Boenigk przyczynił się do powstania 23 lutego 1931 r. w Szczytnie Komisji Szkolnej na Mazury, która zajmowała się sprawą otwarcia szkół polskich. Wraz z Walentym Habantem i Franciszkiem Barczem chodził po wsiach mazurskich i wzywał do składania wniosków o otwarcie szkół polskich. Staraniem członków Komisji podjęto decyzję o uruchomieniu szkoły polskiej w Piasutnie. Na ten cel wynajęto lokal u Wilhelminy Lumowej na Łęgu.

10 kwietnia 1931 r. przyjechał do Piasutna nauczyciel Jerzy Lanc. Na uroczyste otwarcie szkoły przybył prezes Związku Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech i poseł na sejm pruski Jan Baczewski oraz Jan Boenigk. Zajęcia rozpoczęły się z dwojgiem dzieci, gdyż Mazurzy bali się posyłać dzieci do polskiej szkoły w obawie przed sankcjami gospodarczymi nakładanymi przez Niemców. Nie zniechęciło to Jerzego Lanca, który jako zaangażowany społecznik zjednał sobie miejscową ludność mazurską.

Szkoła stała się ośrodkiem życia wiejskiego. Wieczorami w izbie mieszkalnej Lanca zbierali się gospodarze wraz dziećmi, radzili się, rozmawiali, słuchali radia. Lanc był pod stałą obserwacją władz niemieckich. Często wizytował go radca szkolny i inspektor. Do Lanca przyjeżdżali handlarze, proponując mu nabycie rozmaitych przedmiotów (np. aparatu fotograficznego i lunety). Nauczyciel był też obiektem stałych napaści prasy szowinistycznej w Szczytnie i Olsztynie.

Lanc zmarł 1 marca 1932 r. Przyczyn śmierci i jej okoliczności nie ustalono. Zwłoki Lanca przewieziono do Polski. Pochowano go w Szklarce, gdzie poprzednio pracował. Po tym wydarzeniu szkołę polską w Piasutnie zamknięto.

Cele i zadania

Szkoła działała na podstawie Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim, która weszła w życie 21 lutego 1929 r.

Kadra pedagogiczna

Pierwszym kierownikiem i nauczycielem szkoły był Jerzy Lanc, który został sprowadzony do pracy w polskim szkolnictwie na Mazurach ze Śląska Cieszyńskiego. Wcześniej pracował w szkole powszechnej w Szklarce Śląskiej, gdzie założył klub sportowy i kółko rolnicze.

Osiągnięcia

Istnienie szkoły polskiej w Piasutnie i działalność Lanca przyczyniły się do poprawy świadomości narodowej Mazurów. Możliwość rozmowy w języku polskim dawała im poczucie przynależności do Polski.

Uczniowie

Frekwencja uczniów w szkole była słaba. W kwietniu 1931 r. do szkoły uczęszczało dwoje dzieci. W maju 1931 r. było ich pięcioro. Jednak ze względu na groźby strony niemieckiej rodzice wycofywali dzieci ze szkoły polskiej. Ostatecznie nauczyciel uczył jedno dziecko – dziewczynkę.

Kamień pamiątkowy

We wsi Piasutno stoi kamień poświęcony pamięci Jerzego Lanca. Na kamieniu widnieje napis:

"W tym domu

uczył i zmarł

1931–1932

Jerzy Lanc".

Ciekawostki

Postać Jerzego Lanca została opisana przez Melchiora Wańkowicza w książce Na tropach Smętka. Autor nazwał Lanca "zielonym chłopakiem", po pierwsze dlatego, że Lanc uwielbiał bliski kontakt z przyrodą, piesze wędrówki po okolicy oraz sport, po drugie, Lanc był ufny, otwarty na ludzi i nowe środowisko, zbyt optymistycznie patrzący na dalsze funkcjonowanie szkoły polskiej na Mazurach.

Bibliografia

Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945–1960, Warszawa 1978.

Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919–1939, Olsztyn 1980.

Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, praca zbiorowa pod red. Jałoszyńskiego Jana, Olsztyn 1962.

mojemazury.pl [23.03.2014]