Kaplice

KAPLICE – Kaplice warmińskie: domkowe, wiejskie

Położenie

Kaplice domkowe znajdują sie przeważnie na terenie dawnego powiatu braniewskiego. Można rózróżnić kaplice typu domkowego, jak też typu wiejskiego. Zasadnicza różnica polegała na utrzymaniu takiego obiektu przez osoby prywatne lub wspólnotę wiejską.

Opis

Warmińskie kaplice domkowe i wiejskie były najmniejszą formą w strukturze kaplic wolno stojących. Mogły stanowić etap

pośredni pomiędzy architekturą kościelną, a budownictwem ludowym. Kaplice były budowane bezpośrednio na prywatnych posesjach,

najczęściej przed domem w formie kaplicy domkowej, bądź też na gruncie wspólnotowym, jako kaplicy wiejskiej. Do rzadkości

należało, że kaplice domkowe zostały wzniesione przy drogach, stając się z czasem miejscem modlitewnych spotkań całych wsi

(np. Płoskinia, Strubno). Kaplice domkowe występują częściej w krajobrazie Warmii północnej, aniżeli w południowej. To należy

łączyć z większymi możliwościami finansowymi, zamieszkujących tam Warmiaków. Najczęściej obiekty te były wzniesione na rzucie

prostokąta, były murowane z cegły, na fundamencie z kamienia polnego, w większości tynkowane i bielone, nakryte dwuspadowym

dachem. Wiele tego typu obiektów miało rozmiary dosyć zróżnicowane, które oscylowały w granicach 3-4 m długości i 2-3 m

szerokości (np. Dąbrowa, Kominki, Mikołajewo). Budowano je w oparciu o przyjęty wzór (np. Brzezina, Jędrychowo, Ronin). Inne

kaplice różniły się dekoracją (np. Frombork, Glebiska, Henrykowo, Lubnowo, Łajsy, Pielgrzymowo, Smolajny). Do ich wnętrza

prowadziło w ścianie szczytowej duże wejście zamknięte łukiem pełnym lub ostrym, z pojedynczymi albo rzadziej dwuskrzydłowymi

drzwiami. Rozmiar kaplic domkowych pozwalał na to, aby przy wewnętrznym ołtarzyku stanął ksiądz i dwaj ministranci (np.

Garbina). Wierni natomiast mogli gromadzić się na zewnątrz, aby wspólnie odmawiać modlitwę. Kryterium pojemności wewnątrz

obiektu przynajmniej jednej osoby, paru, czy parunastu, nie jest w tym przypadku argumentem rozstrzygającym czy to jest

kapliczka, czy kaplica.

Zdjęcia

...

Bibliografia

Kuprjaniuk Stanisław, Mała architektura sakralna na Warmii do 1945 roku ze szczególnym uwzględnieniem kapliczek, w druku ...