Hejdyk: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(Utworzono nową stronę " {{Wieś infobox |nazwa = Hejdyk |herb wsi = |flaga wsi = |herb artykuł = |dopełniacz wsi = Pole-obowi...") |
|||
| Linia 42: | Linia 42: | ||
=== Dzieje miejscowości === | === Dzieje miejscowości === | ||
Wieś została założona w 1758 roku w ramach osadnictwa szkatułowego. Rozwinęła się w pierwszej połowie XIX wieku, gdy w tej okolicy zaczęto eksploatować bogate zasoby rudy żelaza (1833). Przed wybuchem II wojny światowej była to dość duża i ludna wieś. | Wieś została założona w 1758 roku w ramach osadnictwa szkatułowego. Rozwinęła się w pierwszej połowie XIX wieku, gdy w tej okolicy zaczęto eksploatować bogate zasoby rudy żelaza (1833). Przed wybuchem II wojny światowej była to dość duża i ludna wieś. | ||
| + | |||
W 1946 roku pięciu osadników z Hejdyka i pobliskiej Ciesiny złupiło wieś Krzyże. W trakcie powrotu starał się ich zatrzymać komendant posterunku Milicji Obywatelskiej w Wiartlu kpr. Marian Czuprynowski. Wywiązała się strzelanina, w wyniku której zginął jeden z szabrowników, a pozostałych udało się wyłapać w ciągu kilku dni. | W 1946 roku pięciu osadników z Hejdyka i pobliskiej Ciesiny złupiło wieś Krzyże. W trakcie powrotu starał się ich zatrzymać komendant posterunku Milicji Obywatelskiej w Wiartlu kpr. Marian Czuprynowski. Wywiązała się strzelanina, w wyniku której zginął jeden z szabrowników, a pozostałych udało się wyłapać w ciągu kilku dni. | ||
W 1953 roku powstała w Hejdyku Ochotnicza Straż Pożarna. We wsi działa szkoła podstawowa. | W 1953 roku powstała w Hejdyku Ochotnicza Straż Pożarna. We wsi działa szkoła podstawowa. | ||
Liczba mieszkańców | Liczba mieszkańców | ||
| + | |||
1857 – 285 osób | 1857 – 285 osób | ||
| + | |||
1933 – 348 osób | 1933 – 348 osób | ||
| + | |||
1939 – 351 osób | 1939 – 351 osób | ||
| + | |||
1988 – 213 osób | 1988 – 213 osób | ||
| + | |||
<br/> | <br/> | ||
=== Ludzie związani z miejscowością: === | === Ludzie związani z miejscowością: === | ||
| − | *W Hejdyku urodził się Gustaw Optacy (1892-1979), społecznik, leśnik, jeden z | + | *W Hejdyku urodził się Gustaw Optacy (1892-1979), społecznik, leśnik, jeden z najwybitniejszych działaczy mazurskich |
<br/> | <br/> | ||
=== Zabytki: === | === Zabytki: === | ||
*Wieś zachowała pierwotny układ przestrzenny ulicówki, dobrze zachował się dawny XVIII-wieczny układ działek. Wiele zabudowań drewnianych z charakterystycznymi gankami. Krzysztof Worobiec w „Mazurach. Słowniku stronniczym, ilustrowanym” (2008) opisywał owo budownictwo następująco: | *Wieś zachowała pierwotny układ przestrzenny ulicówki, dobrze zachował się dawny XVIII-wieczny układ działek. Wiele zabudowań drewnianych z charakterystycznymi gankami. Krzysztof Worobiec w „Mazurach. Słowniku stronniczym, ilustrowanym” (2008) opisywał owo budownictwo następująco: | ||
| + | |||
„Kolorowe, ozdobione misternie wycinanymi listwami (wpływy zdobnictwa kurpiowskiego), z daszkami wspartymi na ozdobnych kolumnach są cennym przykładem znikającego budownictwa ludowego. Ze względu na wyjątkowy koloryt oraz w związku z gwałtownie postępującą przebudową domów, wieś powinna zostać objęta ochroną konserwatorską” <ref>''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. W. Mierzwa, Dąbrówno 2008, s. 56.</ref>. | „Kolorowe, ozdobione misternie wycinanymi listwami (wpływy zdobnictwa kurpiowskiego), z daszkami wspartymi na ozdobnych kolumnach są cennym przykładem znikającego budownictwa ludowego. Ze względu na wyjątkowy koloryt oraz w związku z gwałtownie postępującą przebudową domów, wieś powinna zostać objęta ochroną konserwatorską” <ref>''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. W. Mierzwa, Dąbrówno 2008, s. 56.</ref>. | ||
| + | |||
W gminnym wykazie zabytków widnieje ogółem trzynaście drewnianych domów z okresu międzywojennego. Ponadto cmentarz ewangelicki z początku XX wieku (spoczywa na nim m.in. dwóch żołnierzy armii rosyjskiej poległych w latach 1914-1915) oraz murowana szkoła z tego okresu (obecnie własność prywatna) | W gminnym wykazie zabytków widnieje ogółem trzynaście drewnianych domów z okresu międzywojennego. Ponadto cmentarz ewangelicki z początku XX wieku (spoczywa na nim m.in. dwóch żołnierzy armii rosyjskiej poległych w latach 1914-1915) oraz murowana szkoła z tego okresu (obecnie własność prywatna) | ||
| Linia 65: | Linia 73: | ||
=== Bibliografia: === | === Bibliografia: === | ||
| − | #Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. | + | #Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. |
| − | #Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008. | + | #''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008. |
| − | #Olszak Piotr, Przegląd budownictwa drewnianego na Ziemi Piskiej, Znad Pisy, nr 10, 2001, s. 106-121. | + | #Olszak Piotr, ''Przegląd budownictwa drewnianego na Ziemi Piskiej'', Znad Pisy, nr 10, 2001, s. 106-121. |
| − | #Pawlicki Ryszard Wojciech, Cmentarze i mogiły wojenne z okresu pierwszej wojny światowej na obszarze byłego powiatu piskiego, Znad Pisy, nr 4, 1996, s. 49-69. | + | #Pawlicki Ryszard Wojciech, ''Cmentarze i mogiły wojenne z okresu pierwszej wojny światowej na obszarze byłego powiatu piskiego'', Znad Pisy, nr 4, 1996, s. 49-69. |
| − | #Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | + | #''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. |
| − | #Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857. | + | #''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857. |
| − | #Szelichowski Stanisław, Uroki mazurskiej krainy. Krzyże 300 lat, Karwica i okolice, Warszawa 2006. | + | #Szelichowski Stanisław, ''Uroki mazurskiej krainy. Krzyże 300 lat, Karwica i okolice'', Warszawa 2006. |
| − | #Śliwiński Józef, Z dziejów Rucianego-Nidy i okolic, Olsztyn 1993. | + | #Śliwiński Józef, ''Z dziejów Rucianego-Nidy i okolic'', Olsztyn 1993. |
#Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html [data dostępu: 22.08.2013] | #Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html [data dostępu: 22.08.2013] | ||
#Bank Danych Lokalnych GUS: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 22.08.2013] | #Bank Danych Lokalnych GUS: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 22.08.2013] | ||
Wersja z 20:09, 23 wrz 2013
| Hejdyk | |
| | |
| Pole-obowiązkowe Pole-obowiązkowe
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Pisz |
| Liczba ludności (2010) | 281 (łącznie Hejdyk i Zaroślak) |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 12-200 |
| Tablice rejestracyjne | NPI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Hejdyk | |
| Położenie na mapie Polski  Hejdyk | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Hejdyk (niem. Heidik, od 1938 r. Heidig) – wieś w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, gminie Pisz. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego.
Spis treści
[ukryj]Charakterystyka fizjograficzna
Wieś położona jest w południowo-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Równinie Mazurskiej, na południowym skraju Puszczy Piskiej, w pobliżu wsi Ciesina, około 7 km na południowy wschód od Karwicy i Jeziora Nidzkiego, na pograniczu mazursko-kurpiowskim.
Dzieje miejscowości
Wieś została założona w 1758 roku w ramach osadnictwa szkatułowego. Rozwinęła się w pierwszej połowie XIX wieku, gdy w tej okolicy zaczęto eksploatować bogate zasoby rudy żelaza (1833). Przed wybuchem II wojny światowej była to dość duża i ludna wieś.
W 1946 roku pięciu osadników z Hejdyka i pobliskiej Ciesiny złupiło wieś Krzyże. W trakcie powrotu starał się ich zatrzymać komendant posterunku Milicji Obywatelskiej w Wiartlu kpr. Marian Czuprynowski. Wywiązała się strzelanina, w wyniku której zginął jeden z szabrowników, a pozostałych udało się wyłapać w ciągu kilku dni. W 1953 roku powstała w Hejdyku Ochotnicza Straż Pożarna. We wsi działa szkoła podstawowa.
Liczba mieszkańców
1857 – 285 osób
1933 – 348 osób
1939 – 351 osób
1988 – 213 osób
Ludzie związani z miejscowością:
- W Hejdyku urodził się Gustaw Optacy (1892-1979), społecznik, leśnik, jeden z najwybitniejszych działaczy mazurskich
Zabytki:
- Wieś zachowała pierwotny układ przestrzenny ulicówki, dobrze zachował się dawny XVIII-wieczny układ działek. Wiele zabudowań drewnianych z charakterystycznymi gankami. Krzysztof Worobiec w „Mazurach. Słowniku stronniczym, ilustrowanym” (2008) opisywał owo budownictwo następująco:
„Kolorowe, ozdobione misternie wycinanymi listwami (wpływy zdobnictwa kurpiowskiego), z daszkami wspartymi na ozdobnych kolumnach są cennym przykładem znikającego budownictwa ludowego. Ze względu na wyjątkowy koloryt oraz w związku z gwałtownie postępującą przebudową domów, wieś powinna zostać objęta ochroną konserwatorską” [1].
W gminnym wykazie zabytków widnieje ogółem trzynaście drewnianych domów z okresu międzywojennego. Ponadto cmentarz ewangelicki z początku XX wieku (spoczywa na nim m.in. dwóch żołnierzy armii rosyjskiej poległych w latach 1914-1915) oraz murowana szkoła z tego okresu (obecnie własność prywatna)
Bibliografia:
- Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
- Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
- Olszak Piotr, Przegląd budownictwa drewnianego na Ziemi Piskiej, Znad Pisy, nr 10, 2001, s. 106-121.
- Pawlicki Ryszard Wojciech, Cmentarze i mogiły wojenne z okresu pierwszej wojny światowej na obszarze byłego powiatu piskiego, Znad Pisy, nr 4, 1996, s. 49-69.
- Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Szelichowski Stanisław, Uroki mazurskiej krainy. Krzyże 300 lat, Karwica i okolice, Warszawa 2006.
- Śliwiński Józef, Z dziejów Rucianego-Nidy i okolic, Olsztyn 1993.
- Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html [data dostępu: 22.08.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 22.08.2013]
- Gminna Ewidencja Zabytków www.bip.pisz.hi.pl/zalaczniki/prawo/110131120520.doc [data dostępu: 22.08.2013]
Przypisy
- Skocz do góry ↑ Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. W. Mierzwa, Dąbrówno 2008, s. 56.
