Kanigowo

Kanigowo
[[Plik:|240px|Kanigowo - pomnik]] Kanigowo - pomnik
Rodzaj miejscowości	wieś
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko - mazurskie
Powiat	nidzicki
Gmina	Nidzica
Sołectwo	Kanigowo
Liczba ludności (Pole-obowiązkowe)	Pole-obowiązkowe
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	13 - 100
Tablice rejestracyjne	NNI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Kanigowo
Położenie na mapie Polski Kanigowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Kanigowo (od 1371 r. Canegaw, od 1420 Kanegaw, niem. Kandien) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nidzickim, w gminie Nidzica. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa olsztyńskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Miejscowość leży na terenie gminy Nidzica, przez obszar której przebiega jedna z głównych granic fizyczno-geograficznych Europy, oddzielająca obszar Europy Zachodniej od obszaru Europy Wschodniej. Ponadto 19.000 ha powierzchni gminy zajmują lasy i grunty leśne. Istotnym zasobem naturalnym gminy są surowce mineralne, tj. żwiry i piaski, torfy i węgiel brunatny, kreda jeziorna, gytia i ziemia okrzemkowa.

Dzieje miejscowości

Najstarsza wzmianka o wsi zawarta jest w przywileju lokacyjnym z 1371 r. dla wsi Kamionka. Przywilej lokacyjny Kanigowa został odnowiony w 1426 r, przez wielkiego mistrza Hansa von Tiefen na prośbę: Jakoba Jorcke, Nikolausa Jorkowitza, Jakoba Komschika, Matza Kopetzkiego, Nikolaya Tichonyego. Przywilej nadawał wsi 55 łanów na prawie chełmińskim. W zamian za to wieś musiała wystawiać na wyprawy wojenne czterech konnych i w zbrojach. Nazwa wsi wychodzi się z języka staropruskiego i pochodzi od imienia Kaneg. W XV w. na terenie miejscowości istniał kościół katolicki, który w okresie reformacji został zajęty przez protestantów. W latach 1679, 1708, 1712 obszar pól uprawnych wynosił 43, 5 łana . Karczmarz Mat otrzymał w 1713 r. możliwość sprzedaży w ciągu roku 12 beczek piwa i 40 sztofów wódki. Dodatkowo nadano mu łan na prawie chełmińskim. W XVIII w. wieś nie miała lasu i musiała kupować siano. W 1723 r. było tu 16 wolnych chłopów chełmińskich . W 1780 r. proboszczem był Dorpettka a sołtysem Johannes Mech . W I poł XVIII w. powstała we wsi szkoła elementarna. Po II wojnie światowej powrócił w ręce katolików. Kanigowo było do 1954 roku siedzibą gminy Szkudaj. W XIX w. Kanigowo wymieniane jest razem z Borowym Młynem (Heidemühle). W 1817 r. liczba mieszkańców wsi wynosiła 86, w 1846 r. – 175, w 1858 r. – 189, w 1867 r. – 219, w 1871 r. – 208, w 1885 r. – 250, 1895 r. – 307, w 1905 r. – 286, w 1910 r. – 305, w 1939 r. – 407 . W XIX w. od 89,2 % do 97, 4 % stanowili ewangelicy a 2 do 7% katolicy. Liczba domów zaś w kolejnych latach przedstawiała się następująco: w 1817 r. – 17, w 1846 r. – 21, w 1858 r. – 24, w 1871 r. – 25, w 1885 r. – 34, w 1895 r. – 41, w 1905 r. – 40, w 1910 r. – 46. Nie zachowała się informacja o kształcie zabudowy wsi.

Gospodarka

Na terenie miejscowości działają firmy z zakresu transportu, usług samochodowych, usług budowlanych i ogrodniczych. We wsi funkcjonuje również Ochotnicza Straż Pożarna.

Zabytki:

Na terenie wsi znajdują się zabudowy gospodarcze z końca XIX w. do lat 30 XX w., kościół z plebanią, dwa budynki szkolne, cmentarz ewangelicki z II poł XIX w. i aleje przydrożne.

Bibliografia:

Historia Nidzicy i okolic, pod red. W. Rezmer, Nidzica 2012, s. 178, 260.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. III, s. 805.

Zobacz też

Kinlis (dyskusja) 10:39, 3 wrz 2013 (CEST)