Państwowe Gospodarstwa Rolne (PGR): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Znaczenie dla regionu) |
(→Ogólna charakterystyka) |
||
| Linia 9: | Linia 9: | ||
* zagospodarowanie gruntów Państwowego Fundusz Ziemi, | * zagospodarowanie gruntów Państwowego Fundusz Ziemi, | ||
* upowszechnianie postępu w całym rolnictwie. | * upowszechnianie postępu w całym rolnictwie. | ||
| − | W pierwszych latach działalności Państwowe Gospodarstwa Rolne, w rezultacie przejęcia dużego areału ziemi opuszczonej i zaniedbanej, braku podstawowych środków produkcji, niskiego stanu inwentarza, braku wykwalifikowanych robotników oraz kadry inżynieryjno-technicznej oraz niekorzystnych warunków ekonomicznych, produkowały niewiele i były deficytowe <ref>''Słownik wiedzy obywatelskiej''. 1971. PWN, Warszawa, s. 306 </ref>.<br/> | + | W pierwszych latach działalności Państwowe Gospodarstwa Rolne, w rezultacie przejęcia dużego areału ziemi opuszczonej i zaniedbanej, braku podstawowych środków produkcji, niskiego stanu inwentarza, braku wykwalifikowanych robotników oraz kadry inżynieryjno-technicznej oraz niekorzystnych warunków ekonomicznych, produkowały niewiele i były deficytowe <ref>''Słownik wiedzy obywatelskiej''. 1971. PWN, Warszawa, s. 306 </ref>. |
| + | |||
| + | Transformacja systemowa zapoczątkowana w 1989 r. w Polsce, związana z wprowadzeniem zasad gospodarki rynkowej, spowodowała duże zmiany w organizacji i ekonomii polskich przedsiębiorstw państwowych. Zmiany te szczególnie dotkliwie odczuła rolnictwo, a także Państwowe Gospodarstwa Rolne. Pomimo, że z poprzedniego systemu wyszły one ze znacznym majątkiem produkcyjnym, ale z przyczyn obiektywnych (np. zła lokalizacja obiektów przetwórstwa w stosunku do bazy surowcowej), jak i subiektywnych (np. bierne lub nieudolne zarządzanie) majątek ten nie zawsze był racjonalnie wykorzystywany. PGR pozbawione dotychczasowych dotacji, obciążone dodatkowo ogromnymi kosztami gospodarki mieszkaniowej, posiadające duże zatrudnienie okazały się w 90% niezdolne do samodzielnego dostosowania do wymogów gospodarki rynkowej. W rezultacie w latach 1990-1992 gwałtownie pogorszyła się ich sytuacja finansowo-ekonomiczna, spadła produkcja, lawinowo rosło zadłużenie, duża część pracowników została zwolniona z pracy, pojawiły się grunty odłogowane, w wielu gospodarstwach rozpoczęły się egzekucje komornicze <ref> Rzeszutek J. 2013. ''Działalność Oddziału Terenowego Agencji Nieruchomości Rolnych w Olsztynie.'' w: ''Przemiany w rolnictwie i na obszarach wiejskich z udziałem Agencji Nieruchomości Rolnych na przykładzie województwa warmińsko-mazurskiego'', pod red. R. Marks-Bielskiej i R. Kisiela. Wyd. UWM, Olsztyn </ref>. | ||
| + | |||
| + | W celu przyspieszenia przystosowania wielkotowarowej gospodarki rolnej do nowych warunków, 19 października 1991 r. Sejm przyjął ustawę o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz zmianie niektórych ustaw <ref> Marks-Bielska R., Kisiel R. 2003. Wieś i rolnictwo w okresie transformacji systemowej (1989-2000) ze szczególnym uwzględnieniem przekształceń rolnictwa państwowego, Wyd. MALT-ART-GRAF Jezierski, Olsztyn </ref>. Ustawą tą wprowadzono do gospodarki polskiej nowe reguły odnoszące się do nieruchomości znajdujących się w zarządzie państwowych jednostek organizacyjnych, wchodzących w skład Państwowego Funduszu Ziemi oraz przejmowanych na własność Skarbu Państwa na podstawie decyzji administracyjnych lub z innych tytułów. Sprecyzowano pojęcie państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej, a także reguły ich restrukturyzacji zgodnie z przyjętą procedurą prawną. Podmiotem realizującym przepisy tej ustawy została państwowa osoba prawna, wykonująca prawa własności i inne prawa rzeczowe w imieniu skarbu Państwa, nazwana Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa (AWRSP), później przekształcona w [[Agencję Nieruchomości Rolnych]] (ANR) <ref> Spychalski G. 1999. ''Przekształcenia rolnictwa państwowego w Polsce w okresie transformacji systemowej (1990-1998)''. Wyd. AR w Szczecinie, Szczecin </ref>. <br/> | ||
== Państwowe Gospodarstwa Rolne w województwie warmińsko-mazurskim == | == Państwowe Gospodarstwa Rolne w województwie warmińsko-mazurskim == | ||
Wersja z 07:24, 8 sie 2014
Państwowe Gospodarstwa Rolne (PGR) – duże, socjalistyczne przedsiębiorstwa rolne będące własnością państwową, działały na zasadach pełnego lub ograniczonego rozrachunku gospodarczego. Powstały w 1949 r. w wyniku połączenia Państwowych Nieruchomości Ziemskich, Państwowych Zakładów Chowu Koni i Państwowych Zakładów Hodowli Roślin oraz zagospodarowania ziemi opuszczonej [1]. W 1976 r. nazwa Państwowych Gospodarstw Rolnych została zmieniona na Państwowe Przedsiębiorstwa Gospodarki Rolnej (PPGR) [2].
Spis treści
Ogólna charakterystyka
W 1950 r. PGR gospodarowały na ok. 2,2 mln ha, natomiast w 1969 r. zajmowały prawie 2,7 mln ha. W 1969 r. istniało 6110 PGR, zgrupowanych w 3775 przedsiębiorstwach (gospodarstwa samodzielne, gospodarstwa wielkoobiektowe, kombinaty). Przeciętna wielkość gospodarstwa w tym czasie wynosiła 459 ha użytków rolnych. Najwięcej PGR było w ówczesnych województwach: wrocławskim, koszalińskim, szczecińskim, gdańskim i olsztyńskim.
Do głównych zadań PGR należały:
- produkcja towarowa, zwłaszcza zboża, mięsa i mleka,
- produkcja wysoko kwalifikowanego materiału nasiennego i zwierząt zarodowych,
- rozwój przemysłu rolnego - suszarnictwo pasz, przetwórstwo ziemniaków i innych płodów rolnych,
- zagospodarowanie gruntów Państwowego Fundusz Ziemi,
- upowszechnianie postępu w całym rolnictwie.
W pierwszych latach działalności Państwowe Gospodarstwa Rolne, w rezultacie przejęcia dużego areału ziemi opuszczonej i zaniedbanej, braku podstawowych środków produkcji, niskiego stanu inwentarza, braku wykwalifikowanych robotników oraz kadry inżynieryjno-technicznej oraz niekorzystnych warunków ekonomicznych, produkowały niewiele i były deficytowe [3].
Transformacja systemowa zapoczątkowana w 1989 r. w Polsce, związana z wprowadzeniem zasad gospodarki rynkowej, spowodowała duże zmiany w organizacji i ekonomii polskich przedsiębiorstw państwowych. Zmiany te szczególnie dotkliwie odczuła rolnictwo, a także Państwowe Gospodarstwa Rolne. Pomimo, że z poprzedniego systemu wyszły one ze znacznym majątkiem produkcyjnym, ale z przyczyn obiektywnych (np. zła lokalizacja obiektów przetwórstwa w stosunku do bazy surowcowej), jak i subiektywnych (np. bierne lub nieudolne zarządzanie) majątek ten nie zawsze był racjonalnie wykorzystywany. PGR pozbawione dotychczasowych dotacji, obciążone dodatkowo ogromnymi kosztami gospodarki mieszkaniowej, posiadające duże zatrudnienie okazały się w 90% niezdolne do samodzielnego dostosowania do wymogów gospodarki rynkowej. W rezultacie w latach 1990-1992 gwałtownie pogorszyła się ich sytuacja finansowo-ekonomiczna, spadła produkcja, lawinowo rosło zadłużenie, duża część pracowników została zwolniona z pracy, pojawiły się grunty odłogowane, w wielu gospodarstwach rozpoczęły się egzekucje komornicze [4].
W celu przyspieszenia przystosowania wielkotowarowej gospodarki rolnej do nowych warunków, 19 października 1991 r. Sejm przyjął ustawę o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz zmianie niektórych ustaw [5]. Ustawą tą wprowadzono do gospodarki polskiej nowe reguły odnoszące się do nieruchomości znajdujących się w zarządzie państwowych jednostek organizacyjnych, wchodzących w skład Państwowego Funduszu Ziemi oraz przejmowanych na własność Skarbu Państwa na podstawie decyzji administracyjnych lub z innych tytułów. Sprecyzowano pojęcie państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej, a także reguły ich restrukturyzacji zgodnie z przyjętą procedurą prawną. Podmiotem realizującym przepisy tej ustawy została państwowa osoba prawna, wykonująca prawa własności i inne prawa rzeczowe w imieniu skarbu Państwa, nazwana Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa (AWRSP), później przekształcona w Agencję Nieruchomości Rolnych (ANR) [6].
Państwowe Gospodarstwa Rolne w województwie warmińsko-mazurskim
Bibliografia
Przypisy
- ↑ Słownik wiedzy obywatelskiej. 1971. PWN, Warszawa, s. 305
- ↑ Encyklopedia popularna. 1982. PWN, Warszawa, s. 565
- ↑ Słownik wiedzy obywatelskiej. 1971. PWN, Warszawa, s. 306
- ↑ Rzeszutek J. 2013. Działalność Oddziału Terenowego Agencji Nieruchomości Rolnych w Olsztynie. w: Przemiany w rolnictwie i na obszarach wiejskich z udziałem Agencji Nieruchomości Rolnych na przykładzie województwa warmińsko-mazurskiego, pod red. R. Marks-Bielskiej i R. Kisiela. Wyd. UWM, Olsztyn
- ↑ Marks-Bielska R., Kisiel R. 2003. Wieś i rolnictwo w okresie transformacji systemowej (1989-2000) ze szczególnym uwzględnieniem przekształceń rolnictwa państwowego, Wyd. MALT-ART-GRAF Jezierski, Olsztyn
- ↑ Spychalski G. 1999. Przekształcenia rolnictwa państwowego w Polsce w okresie transformacji systemowej (1990-1998). Wyd. AR w Szczecinie, Szczecin
