Sorkwity (gmina wiejska): Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(Utworzono nową stronę "{{Gmina infobox |Gmina = Sorkwity |herb_gminy = |flaga_gminy = |mapa_gminy = |mapa_powiatu = |rozmiar_mapki = |mapka ...") |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Gmina infobox | {{Gmina infobox | ||
| − | |Gmina = | + | |Gmina = Sorkwity |
|herb_gminy = | |herb_gminy = | ||
|flaga_gminy = | |flaga_gminy = | ||
| Linia 11: | Linia 11: | ||
|rodzaj_gminy = wiejska | |rodzaj_gminy = wiejska | ||
|zarządzający = Wójt | |zarządzający = Wójt | ||
| − | |wójt = [[ | + | |wójt = [[Józef Maciejewski]] |
| − | |adres_ug = | + | |adres_ug = ul. Olsztyńska 16 A |
| − | |kod_poczt_ug = 11- | + | |kod_poczt_ug = 11-731 Sorkwity |
| − | |powierzchnia = | + | |powierzchnia = 184,65 |
| − | |sołectwa = | + | |sołectwa = 20 |
| − | |miejscowości = | + | |miejscowości = 27 |
|rok = 2013 | |rok = 2013 | ||
| − | |populacja = | + | |populacja = 4712 |
| − | |gęstość = | + | |gęstość = 26 |
|urbanizacja = | |urbanizacja = | ||
|nr_kier = 89 | |nr_kier = 89 | ||
| − | |tablica_rej = | + | |tablica_rej = NMR |
| − | |TERYT = | + | |TERYT = 2810052 |
|TERC10 = | |TERC10 = | ||
| − | |www = http://www. | + | |www = http://www.gminasorkwity.pl/ |
| − | |bip = http://bip. | + | |bip = http://bip.warmia.mazury.pl/sorkwity_gmina_wiejska/ |
}} | }} | ||
| − | '''Gmina Sorkwity''' – gmina wiejska położona w | + | '''Gmina Sorkwity'''– gmina wiejska położona w centralnej części [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwa warmińsko-mazurskiego]] i w zachodniej części [[Powiat mrągowski| powiatu mrągowskiego]]. Siedziba gminy znajduje się w [[Sorkwity| Sorkwitach]]. |
| − | w [[ | + | Gmina rolnicza, której obszar znajduje się na [[Pojezierze Mazurskie| Pojezierzu Mazurskim]] w mezoregionie [[Pojezierze Mrągowskie| Pojezierza Mrągowskiego]]. Gmina o dużej liczbie osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej. |
| − | + | Władzę w gminie sprawuje wójt [[Józef Maciejewski]]<ref>Urząd Gminy Sorkwity [http://www.gminasorkwity.pl/index.php?strona=wojt-gminy-sorkwity]</ref>. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | Władzę w gminie sprawuje wójt [[ | ||
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Powierzchnia gminy == | == Powierzchnia gminy == | ||
| − | Gmina wiejska | + | Gmina wiejska Sorkwity zajmuje powierzchnię 184,65 km<sup>2</sup><ref name="p1">Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3186]</ref>, w tym: |
| − | *użytki rolne: | + | *użytki rolne: 53,2% (9820 ha) |
| − | *lasy: | + | *lasy: 29,8% (5505 ha) |
| − | *wody: | + | *wody: 8,3% (1525 ha) |
| − | Gmina stanowi | + | Gmina stanowi 17,3% powierzchni [[Powiat mrągowski| powiatu mrągowskiego]]. |
== Demografia == | == Demografia == | ||
| − | Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name=" | + | Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi<ref name="p1"/>: |
| + | {{Galeria|Nazwa=Sorkwity (gmina wiejska)|wielkość=300|pozycja=right | ||
| + | |Plik: Kościół ewangelicko-augsburski w Sorkwitach .jpg| Kościół ewangelicko-augsburski w Sorkwitach | ||
| + | |Plik: Kościół pw. św. Bonifacego w Rybnie.jpg|Kościół pw. św. Bonifacego w Rybnie | ||
| + | |Plik: Park w Jędrychowie.jpg| Park w Jędrychowie | ||
| + | }} | ||
{|class="wikitable" | {|class="wikitable" | ||
!Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni | !Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni | ||
| − | |- | + | |-- |
|jednostka || osób || % || osób || % || osób || % | |jednostka || osób || % || osób || % || osób || % | ||
|-- | |-- | ||
| − | |liczba || | + | |liczba || 4712 || 100 || 2360 || 50,1 || 2352 || 49,9 |
|-- | |-- | ||
| − | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| | + | |gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| 26 || colspan=2| 13 || colspan=2| 13 |
|} | |} | ||
| − | Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie | + | Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Sorkwity wynosiło -28 osób<ref name="p1"/>, co stanowi 12,4% migracji w [[Powiat mrągowski| powiecie mrągowskim]] oraz 0,8% w [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]]. |
| − | [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]]. | + | == Historia gminy jako jednostki administracyjnej == |
| + | Po II wojnie światowej gmina Sorkwity była częścią [[Powiat mrągowski| powiatu mrągowskiego]] w nowoutworzonym województwie olsztyńskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych<ref>Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191]</ref>, istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gmina Sorkwity stała się gromadą.<br/> | ||
| + | W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych<ref>Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312]</ref>, zmienił się w Polsce podział administracji terytorialnej. W wyniku wprowadzenia w życie ustawy, w dniu 1 stycznia 1973 roku, przywrócono podział państwa na gminy. Gmina wiejska Sorkwity została reaktywowana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku<ref>Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.</ref>. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: [[Borowo]], [[Borowski Las]], [[Burszewo]], [[Choszczewo]], [[Gizewo]], [[Jełmuń]], [[Jędrychowo]], [[Kozłowo (gmina Sorkwity)| Kozłowo]], [[Maradki]], [[Nibork]], [[Pustniki]], [[Rozogi]], [[Rybno]], [[Stama]], [[Surmówka]], [[Stary Gieląd]], [[Szymanowo]], [[Warpuny]], [[Zyndaki]].<br/> | ||
| + | 1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa<ref>Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091]</ref>, przestał istnieć [[powiat mrągowski]]. Gmina Sorkwity została bezpośrednio częścią [[województwo olsztyńskie| województwa olsztyńskiego]]. | ||
| + | Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa<ref>Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652]</ref> umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku [[województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat mrągowski| powiecie mrągowskim]]. | ||
| + | |||
| + | Gmina wiejska Sorkwity graniczy z gminami: [[Mrągowo (gmina wiejska)| Mrągowo]], [[Piecki (gmina wiejska)| Piecki]], [[Dźwierzuty (gmina wiejska)| Dźwierzuty]], [[Biskupiec (gmina miejsko-wiejska)| Biskupiec]], [[Kolno (gmina wiejska)| Kolno]], [[Reszel (gmina miejsko-wiejska)| Reszel]]. | ||
== Miejscowości na terenie gminy == | == Miejscowości na terenie gminy == | ||
| − | Sołectwa: [[ | + | Sołectwa: [[Borowe]], [[Borowski Las]], [[Burszewo]], [[Choszczewo]], [[Gizewo]], [[Jełmuń]], [[Jędrychowo]], [[Kozłowo (gmina Sorkwity)| Kozłowo]], [[Maradki]], [[Nibork]], [[Pustniki]], [[Rozogi]], [[Rybno]], [[Sorkwity]], [[Stama]], [[Surmówka]], [[Stary Gieląd]], [[Szymanowo]], [[Warpuny]], [[Zyndaki]]. |
| − | [[ | + | Pozostałe miejscowości: [[Janiszewo]], [[Kozarek Mały]], [[Kozarek Wielki]], [[Miłuki]], [[Młynik]], [[Rodowo]], [[Słomowo]], [[Załuki]]. |
| − | |||
| − | |||
== Gospodarka == | == Gospodarka == | ||
| − | + | Podstawową gałęzią rozwoju gospodarczego w gminie wiejskiej Sorkwity jest rolnictwo oparte na gospodarstwach indywidualnych. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Dominują w niej gospodarstwa małe o powierzchni do 5 ha włącznie (57,6%). Gospodarstwa powyżej 10 ha stanowią 33% wszystkich gospodarstw w gminie. Na obszarze gminy większość stanowią gleby dobrej jakości zaliczane do IV klasy bonitacyjnej. | |
| − | + | Użytki rolne zajmują nieznacznie ponad 53% powierzchni gminy, w tym grunty orne: 63,9% (6283 ha), łąki i pastwiska zajmują 35,8% (3516 ha), a sady 0,2% (21 ha). W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż, uprawiane są również rzepak, rzepik, ziemniaki. W produkcji zwierzęcej dominuje hodowla bydła (w 192 gospodarstwach), następnie trzoda chlewna (w 30 gospodarstwach) i drób (w 104 gospodarstwach). Natomiast pod względem liczby zwierząt gospodarskich sytuacja wygląda odwrotnie - zdecydowaną przewagę w hodowli wykazuje drób – 6306 sztuk, następnie trzoda chlewna – 5413 sztuk i bydło - 5247. W gminie Sorkwity jest 37 gospodarstw hodujących konie (204 sztuki)<ref name="p2">Strategii Rozwoju Gospodarczego Gminy Sorkwity na lata 2014-2024. Projek, Olsztyn 2014. [http://bip.warmia.mazury.pl/sorkwity_gmina_wiejska/238/Strategia_Rozwoju_Gospodarczego_Gminy_Sorkwity_na_lata_2014-2024/]</ref>. | |
| − | roślinną i hodowlę zwierząt. Użytki rolne zajmują ponad | ||
| − | |||
| − | W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Sorkwity wynosiła w 2013 roku 314. W tym 12 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 302 tworzy sektor prywatny. 60 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 22 firmy w dziale przetwórstwo przemysłowe, 49 firm w dziale budownictwo, 25 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 31 firm<ref name="p1"/>.<br/> | |
| + | W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel. | ||
| − | + | Turystyka nie odgrywa w gminie Sorkwity dominującej roli. Warunki przyrodnicze (w tym jeziora, lasy) i krajobrazowe sprzyjają rozwojowi turystyki w tym rejonie. Jednak brak całorocznej bazy noclegowej, słaby rozwój agroturystyki, słabe zagospodarowanie terenów rekreacyjnych utrudniają ten proces.<br/> | |
| − | Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: | + | Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Borowski Las, Zyndaki, Choszczewo, Nibork, Borowe, Maradki<ref>[http://www.gminasorkwity.pl/index.php?strona=agroturystyka UG Sorkwity</ref>. |
| − | Gmina | + | Gmina Sorkwity należy do [[Związek Gmin Warmińsko-Mazurskich| Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich]], [[Związek Gmin "Czyste Mazury"| Związku Gmin "Czyste Mazury"]] oraz [[Lokalna Grupa Działania Stowarzyszenie "Południowa Warmia"| Lokalnej Grupy Działania Stowarzyszenia "Południowa Warmia"]]. |
| − | + | W nowej [[Strategia rozwoju województwa |Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego]] z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do [[Obszary peryferyzacji społeczno-gospodarczej| obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej]] oraz do tzw. [[Tygrys warmińsko-mazurski| "Tygrysów warmińsko-mazurskich"]] obszarów wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe. | |
| − | + | Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Sorkwity wynosiła 440 osób<ref name="p1"/>, co stanowi 10,3% bezrobotnych w [[Powiat mrągowski| powiecie mrągowskim]]. | |
| − | + | Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 38,9% ludności<ref>Bank Danych Lokalnych GUS</ref>. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie | ||
== Kultura i turystyka == | == Kultura i turystyka == | ||
'''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy''' | '''Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy''' | ||
| − | *[[ | + | *[[Gminny Ośrodek Kultury w Sorkwitach]] |
| − | + | *[[Gminna Biblioteka Publiczna w Sorkwitach]] - filie biblioteki znajdują się w Zyndakach, Rybnie | |
| − | *[[Biblioteka Publiczna | ||
'''Wydarzenia kulturalne związane z gminą''' | '''Wydarzenia kulturalne związane z gminą''' | ||
| − | * | + | *[[Festiwalu Kultury Mazurskiej w Sorkwitach]] |
| − | * | + | *dożynki gminne "Święto Plonów" |
| − | + | *święto pieczonego ziemniaka | |
| − | * | ||
| − | |||
'''Ludzie związani z gminą''' | '''Ludzie związani z gminą''' | ||
| − | *[[ | + | *[[Krzysztof Badurek]] - działacz ruchu tenisowego na Warmii i Mazurach, trener medalistów Mistrzostw Polski. |
| − | *[[ | + | *[[lkwim: Honorata Wischnewski|Honorata Wischnewski]] (1937- ) – pisarka, autorka wierszy, bajek i piosenek; mieszkała z rodziną w [[Nawiady| Nawiadach]], później w [[Burszewo| Burszewie]]. |
| + | *[[lkwim: Stanisław Kuś|Stanisław Kuś]] (1948- ) – nauczyciel, artysta plastyk, animator kultury. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
'''Zabytki znajdujące się na terenie gminy''' | '''Zabytki znajdujące się na terenie gminy''' | ||
| − | Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy | + | Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Sorkwity należą<ref>Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [http://www.nid.pl/pl/]</ref>: |
| − | *[[Kościół pw. | + | *[[Kościół pw. św. Bonifacego w Rybnie]] |
| − | + | *kościół ewangelicko-augsburski w Rybnie | |
| − | * | + | *cmentarze ewangelickie w: Jędrychowie, Maradkach, Pustnikach, Rozogach (2), Rybnie (2), Surmówce |
| − | * | + | *kuźnia w Burszewie |
| − | + | *zespół dworski w Jełmuniu, Rybnie, [[lkwim: Dwór w Jędrychowie| Jędrychowie]] | |
| − | * | + | *[[lkwim: Pałac w Sorkwitach| Pałac w Sorkwitach]] |
| − | + | *kościół ewangelicko-augsburski w Sorkwitach | |
| − | * | + | *kościół ewangelicko-augsburski w Warpunach |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | *[[ | ||
| − | |||
| − | |||
| − | * | ||
| − | |||
| − | * | ||
'''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | '''Szlaki i atrakcje turystyczne''' | ||
| − | * | + | *[[Szlak im. Melchiora Wańkowicza: Sorkwity - Rezerwat Sosna Królewska| Szlak im. Melchiora Wańkowicza]] |
| − | * | + | *trasy rowerowe: |
| − | + | **[[Krutyński Szlak Rowerowy]] - Sorkwity - Gant - Spychowo - Zgon - Krutyń - Gałkowo (67 km) | |
| − | *[[ | + | **szlak "Lasy sorkwickie" (żółty) - Lasowiec - Gązwa - Stama - Młynik - Bałowo - Pustniki - Stary Gieląd - Sorkwity - Bagienice Małe - Lasowiec (34 km) |
| − | * | + | *[[Ścieżka przyrodnicza Jary Lampasza]] |
| − | *zabytkowe parki | + | *[[Ścieżka dydaktyczno-ekologiczna "Park Sorkwicki"]] |
| − | *obszary chronionego krajobrazu, | + | *[[Ścieżka edukacyjna "Borowski Las"]] |
| + | *zabytkowe parki, m.in. w: Janiszewie, Jełmuniu, Jędrychowie, Kozłowie, Miłukach, Pustnikach, Rozogach, Rybnie, Sorkwitach | ||
| + | *obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty i pomniki przyrody | ||
| + | *[[Rzeka Krutynia| rzeka Krutynia]] oraz jeziora | ||
| + | *zabytki archeologiczne | ||
| − | Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy | + | Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Sorkwity można uzyskać na stronach internetowych [http://www.gminasorkwity.pl/ UG Sorkwity] oraz [http://www.it.mragowo.pl/ IT Mrągowo]. |
== Szkolnictwo == | == Szkolnictwo == | ||
| − | W gminie | + | W gminie wiejskiej Sorkwity istnieją następujące placówki edukacyjne: |
| − | + | *[[Szkoła Podstawowa w Choszczewie]] | |
| − | + | *[[Zespół Szkół w Sorkwitach]] | |
| − | + | *[[Zespół Szkół w Zyndakach]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | *[[Szkoła Podstawowa w | ||
| − | |||
| − | |||
| − | *[[Zespół Szkół | ||
| − | *[[Zespół Szkół | ||
== Sport == | == Sport == | ||
| − | W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: turnieje piłki nożnej | + | W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: gminne mistrzostwa w szachach, turnieje halowej piłki nożnej szkół podstawowych i gimnazjalistów, turnieje piłki nożnej chłopców i dziewcząt, Mistrzostwa Gminy Sorkwity w tenisie stołowym, Turniej Piłki Siatkowej o Puchar Wójta Gminy Sorkwity, Międzygminny Turniej Piłki Nożnej, Turniej Sołectw gminy Sorkwity, turniej siatkówki plażowej. |
Na terenie gminy działają kluby: | Na terenie gminy działają kluby: | ||
| − | *[[ | + | *[[KS LZS „"Fala" Warpuny]] |
| − | * | + | *KS "Start" Kozłowo |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Inne organizacje i instytucje== | ==Inne organizacje i instytucje== | ||
| − | *[[ | + | *[[Towarzystwo Turystyki Aktywnej "Zielone Mazury" w Sorkwitach]] |
| − | + | *[[Fundacja "Rodowo"]] | |
| − | *[[ | + | *[[lkwim: Mazurskie Stowarzyszenie Miłośników Twórczości Ernsta Wiecherta|Mazurskie Stowarzyszenie Miłośników Twórczości Ernsta Wiecherta]] |
| − | |||
| − | *[[Stowarzyszenie | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Obszary chronione i pomniki przyrody == | == Obszary chronione i pomniki przyrody == | ||
| Linia 202: | Linia 155: | ||
Rezerwaty przyrody: | Rezerwaty przyrody: | ||
| − | *[[Rezerwat | + | *[[Rezerwat Piłaki]] (53,12 ha) |
Obszary chronionego krajobrazu: | Obszary chronionego krajobrazu: | ||
| − | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu | + | *[[Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Legińsko-Mrągowskich]] (20 615,9 ha) |
| − | |||
| − | Obszary Natura 2000: | + | Obszary [[Natura 2000]]: |
| − | *[[Natura 2000 | + | *[[Natura 2000 Gązwa| Specjalny obszar ochrony siedlisk Gązwa]] (499,14 ha) |
| − | *[[ | + | *[[Natura 2000 Ostoja Piska| Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Piska]] (57 826,6 ha) |
| − | Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej | + | Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Sorkwity znajduje się 18 pomników przyrody. Ochroną objęto m. in.: [[Głaz narzutowy koło Bałowa| głaz narzutowy koło Bałowa]]<ref name="p3"/>. |
| + | |||
| + | ==Zobacz też:== | ||
| + | *[[Mniejszość mazurska na Warmii i Mazurach]] | ||
| + | *[[Referendum w Sorkwitach 2013]] | ||
| + | *[[lkwim: Międzynarodowy Plener Malarsko-Rzeźbiarski w Sorkwitach - 2014| Międzynarodowy Plener Malarsko-Rzeźbiarski w Sorkwitach]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| − | == Bibliografia== | + | ==Bibliografia== |
| − | Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014] | + | Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19540430191 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/> |
| − | |||
| − | <br/> | ||
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/> | Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19720490312 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/> | ||
| − | Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl] | + | Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750160091 isap.sejm.gov.pl][20.10.2014]<br/> |
| − | + | Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl][20.10.2014]<br/> | |
| − | [20.10.2014]<br/> | ||
| − | Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19750170092 isap.sejm.gov.pl] | ||
| − | |||
| − | [20.10.2014]<br/> | ||
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/> | Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19981030652 isap.sejm.gov.pl] [20.10.2014]<br/> | ||
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/> | Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.<br/> | ||
| − | [http:// | + | [[http://bip.warmia.mazury.pl/sorkwity_gmina_wiejska/238/Strategia_Rozwoju_Gospodarczego_Gminy_Sorkwity_na_lata_2014-2024/ Strategia rozwoju gminy Sorkwity na lata 2014 - 2024. Projek, Olsztyn 2014.]<br/> |
| − | [http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery= | + | [http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=19&p_nts=14&p_tery=3186 Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium] [20.10.2014]<br/> |
| − | [http://bip.warmia.mazury.pl/ | + | [http://bip.warmia.mazury.pl/sorkwity_gmina_wiejska/ BIP Urzędu Gminy Sorkwity] [20.10.2014]<br/> |
| + | [http://www.gminasorkwity.pl/ Urząd Gminy Sorkwity] [20.10.2014]<br/> | ||
[http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur] [20.10.2014]<br/> | [http://leksykonkultury.ceik.eu/ Leksykon kultury Warmii i Mazur] [20.10.2014]<br/> | ||
[http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [20.10.2014]<br/> | [http://www.nid.pl/pl/ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków] [20.10.2014]<br/> | ||
[http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [20.10.2014]<br/> | [http://bip.olsztyn.rdos.gov.pl/ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie] [20.10.2014]<br/> | ||
[[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria: Powiat mrągowski]][[Kategoria: Sorkwity (gmina wiejska)]][[Kategoria: 1945-1989]][[Kategoria: 1990-]] | [[Kategoria:Miejscowość]][[Kategoria: Powiat mrągowski]][[Kategoria: Sorkwity (gmina wiejska)]][[Kategoria: 1945-1989]][[Kategoria: 1990-]] | ||
Wersja z 19:01, 15 gru 2014
| Gmina Sorkwity | |
| | |
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | mrągowski |
| Rodzaj gminy | wiejska |
| Wójt | Józef Maciejewski |
| Powierzchnia | 184,65 km² |
| Liczba sołectw | 20 |
| Liczba miejscowości | 27 |
| Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia |
4712 26 osób/km² |
| Strefa numeracyjna | 89 |
| Tablice rejestracyjne | NMR |
| TERYT | 2810052 |
| Urząd gminy ul. Olsztyńska 16 A 11-731 Sorkwity
| |
| Strona internetowa gminy | |
| Biuletyn Informacji Publicznej gminy | |
Gmina Sorkwity– gmina wiejska położona w centralnej części województwa warmińsko-mazurskiego i w zachodniej części powiatu mrągowskiego. Siedziba gminy znajduje się w Sorkwitach.
Gmina rolnicza, której obszar znajduje się na Pojezierzu Mazurskim w mezoregionie Pojezierza Mrągowskiego. Gmina o dużej liczbie osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej.
Władzę w gminie sprawuje wójt Józef Maciejewski[1].
Spis treści
Powierzchnia gminy
Gmina wiejska Sorkwity zajmuje powierzchnię 184,65 km2[2], w tym:
- użytki rolne: 53,2% (9820 ha)
- lasy: 29,8% (5505 ha)
- wody: 8,3% (1525 ha)
Gmina stanowi 17,3% powierzchni powiatu mrągowskiego.
Demografia
Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:
Sorkwity (gmina wiejska)
Kościół ewangelicko-augsburski w Sorkwitach
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| liczba | 4712 | 100 | 2360 | 50,1 | 2352 | 49,9 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
26 | 13 | 13 | |||
Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Sorkwity wynosiło -28 osób[2], co stanowi 12,4% migracji w powiecie mrągowskim oraz 0,8% w województwie warmińsko-mazurskim.
Historia gminy jako jednostki administracyjnej
Po II wojnie światowej gmina Sorkwity była częścią powiatu mrągowskiego w nowoutworzonym województwie olsztyńskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[3], istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gmina Sorkwity stała się gromadą.
W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[4], zmienił się w Polsce podział administracji terytorialnej. W wyniku wprowadzenia w życie ustawy, w dniu 1 stycznia 1973 roku, przywrócono podział państwa na gminy. Gmina wiejska Sorkwity została reaktywowana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[5]. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: Borowo, Borowski Las, Burszewo, Choszczewo, Gizewo, Jełmuń, Jędrychowo, Kozłowo, Maradki, Nibork, Pustniki, Rozogi, Rybno, Stama, Surmówka, Stary Gieląd, Szymanowo, Warpuny, Zyndaki.
1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[6], przestał istnieć powiat mrągowski. Gmina Sorkwity została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego.
Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[7] umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim.
Gmina wiejska Sorkwity graniczy z gminami: Mrągowo, Piecki, Dźwierzuty, Biskupiec, Kolno, Reszel.
Miejscowości na terenie gminy
Sołectwa: Borowe, Borowski Las, Burszewo, Choszczewo, Gizewo, Jełmuń, Jędrychowo, Kozłowo, Maradki, Nibork, Pustniki, Rozogi, Rybno, Sorkwity, Stama, Surmówka, Stary Gieląd, Szymanowo, Warpuny, Zyndaki.
Pozostałe miejscowości: Janiszewo, Kozarek Mały, Kozarek Wielki, Miłuki, Młynik, Rodowo, Słomowo, Załuki.
Gospodarka
Podstawową gałęzią rozwoju gospodarczego w gminie wiejskiej Sorkwity jest rolnictwo oparte na gospodarstwach indywidualnych. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Dominują w niej gospodarstwa małe o powierzchni do 5 ha włącznie (57,6%). Gospodarstwa powyżej 10 ha stanowią 33% wszystkich gospodarstw w gminie. Na obszarze gminy większość stanowią gleby dobrej jakości zaliczane do IV klasy bonitacyjnej. Użytki rolne zajmują nieznacznie ponad 53% powierzchni gminy, w tym grunty orne: 63,9% (6283 ha), łąki i pastwiska zajmują 35,8% (3516 ha), a sady 0,2% (21 ha). W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż, uprawiane są również rzepak, rzepik, ziemniaki. W produkcji zwierzęcej dominuje hodowla bydła (w 192 gospodarstwach), następnie trzoda chlewna (w 30 gospodarstwach) i drób (w 104 gospodarstwach). Natomiast pod względem liczby zwierząt gospodarskich sytuacja wygląda odwrotnie - zdecydowaną przewagę w hodowli wykazuje drób – 6306 sztuk, następnie trzoda chlewna – 5413 sztuk i bydło - 5247. W gminie Sorkwity jest 37 gospodarstw hodujących konie (204 sztuki)[8].
Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Sorkwity wynosiła w 2013 roku 314. W tym 12 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 302 tworzy sektor prywatny. 60 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 22 firmy w dziale przetwórstwo przemysłowe, 49 firm w dziale budownictwo, 25 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 31 firm[2].
W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.
Turystyka nie odgrywa w gminie Sorkwity dominującej roli. Warunki przyrodnicze (w tym jeziora, lasy) i krajobrazowe sprzyjają rozwojowi turystyki w tym rejonie. Jednak brak całorocznej bazy noclegowej, słaby rozwój agroturystyki, słabe zagospodarowanie terenów rekreacyjnych utrudniają ten proces.
Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Borowski Las, Zyndaki, Choszczewo, Nibork, Borowe, Maradki[9].
Gmina Sorkwity należy do Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich, Związku Gmin "Czyste Mazury" oraz Lokalnej Grupy Działania Stowarzyszenia "Południowa Warmia".
W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej oraz do tzw. "Tygrysów warmińsko-mazurskich" obszarów wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe.
Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Sorkwity wynosiła 440 osób[2], co stanowi 10,3% bezrobotnych w powiecie mrągowskim.
Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 38,9% ludności[10].
Kultura i turystyka
Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy
- Gminny Ośrodek Kultury w Sorkwitach
- Gminna Biblioteka Publiczna w Sorkwitach - filie biblioteki znajdują się w Zyndakach, Rybnie
Wydarzenia kulturalne związane z gminą
- Festiwalu Kultury Mazurskiej w Sorkwitach
- dożynki gminne "Święto Plonów"
- święto pieczonego ziemniaka
Ludzie związani z gminą
- Krzysztof Badurek - działacz ruchu tenisowego na Warmii i Mazurach, trener medalistów Mistrzostw Polski.
- Honorata Wischnewski (1937- ) – pisarka, autorka wierszy, bajek i piosenek; mieszkała z rodziną w Nawiadach, później w Burszewie.
- Stanisław Kuś (1948- ) – nauczyciel, artysta plastyk, animator kultury.
Zabytki znajdujące się na terenie gminy
Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Sorkwity należą[11]:
- Kościół pw. św. Bonifacego w Rybnie
- kościół ewangelicko-augsburski w Rybnie
- cmentarze ewangelickie w: Jędrychowie, Maradkach, Pustnikach, Rozogach (2), Rybnie (2), Surmówce
- kuźnia w Burszewie
- zespół dworski w Jełmuniu, Rybnie, Jędrychowie
- Pałac w Sorkwitach
- kościół ewangelicko-augsburski w Sorkwitach
- kościół ewangelicko-augsburski w Warpunach
Szlaki i atrakcje turystyczne
- Szlak im. Melchiora Wańkowicza
- trasy rowerowe:
- Krutyński Szlak Rowerowy - Sorkwity - Gant - Spychowo - Zgon - Krutyń - Gałkowo (67 km)
- szlak "Lasy sorkwickie" (żółty) - Lasowiec - Gązwa - Stama - Młynik - Bałowo - Pustniki - Stary Gieląd - Sorkwity - Bagienice Małe - Lasowiec (34 km)
- Ścieżka przyrodnicza Jary Lampasza
- Ścieżka dydaktyczno-ekologiczna "Park Sorkwicki"
- Ścieżka edukacyjna "Borowski Las"
- zabytkowe parki, m.in. w: Janiszewie, Jełmuniu, Jędrychowie, Kozłowie, Miłukach, Pustnikach, Rozogach, Rybnie, Sorkwitach
- obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty i pomniki przyrody
- rzeka Krutynia oraz jeziora
- zabytki archeologiczne
Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Sorkwity można uzyskać na stronach internetowych UG Sorkwity oraz IT Mrągowo.
Szkolnictwo
W gminie wiejskiej Sorkwity istnieją następujące placówki edukacyjne:
Sport
W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: gminne mistrzostwa w szachach, turnieje halowej piłki nożnej szkół podstawowych i gimnazjalistów, turnieje piłki nożnej chłopców i dziewcząt, Mistrzostwa Gminy Sorkwity w tenisie stołowym, Turniej Piłki Siatkowej o Puchar Wójta Gminy Sorkwity, Międzygminny Turniej Piłki Nożnej, Turniej Sołectw gminy Sorkwity, turniej siatkówki plażowej.
Na terenie gminy działają kluby:
- KS LZS „"Fala" Warpuny
- KS "Start" Kozłowo
Inne organizacje i instytucje
- Towarzystwo Turystyki Aktywnej "Zielone Mazury" w Sorkwitach
- Fundacja "Rodowo"
- Mazurskie Stowarzyszenie Miłośników Twórczości Ernsta Wiecherta
Obszary chronione i pomniki przyrody
Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[12]:
Rezerwaty przyrody:
- Rezerwat Piłaki (53,12 ha)
Obszary chronionego krajobrazu:
Obszary Natura 2000:
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Gązwa (499,14 ha)
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Piska (57 826,6 ha)
Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Sorkwity znajduje się 18 pomników przyrody. Ochroną objęto m. in.: głaz narzutowy koło Bałowa[12].
Zobacz też:
- Mniejszość mazurska na Warmii i Mazurach
- Referendum w Sorkwitach 2013
- Międzynarodowy Plener Malarsko-Rzeźbiarski w Sorkwitach
Przypisy
- ↑ Urząd Gminy Sorkwity [1]
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS [2]
- ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.[3]
- ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.[4]
- ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
- ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. [5]
- ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[6]
- ↑ Strategii Rozwoju Gospodarczego Gminy Sorkwity na lata 2014-2024. Projek, Olsztyn 2014. [7]
- ↑ [http://www.gminasorkwity.pl/index.php?strona=agroturystyka UG Sorkwity
- ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [8]
- ↑ 12,0 12,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [9]
Bibliografia
Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw.isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
[Strategia rozwoju gminy Sorkwity na lata 2014 - 2024. Projek, Olsztyn 2014.
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
BIP Urzędu Gminy Sorkwity [20.10.2014]
Urząd Gminy Sorkwity [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]
