Kościół pw. Chrystusa Króla w Sątocznie

Kościół pw. Chrystusa Króla w Sątocznie – zabytek architektury sakralnej wzniesiony w połowie XIV wieku.

Kościół pw. Chrystusa Króla w Sątocznie

Fot. Mieczysław Kalski

 

Położenie

Kościół został wybudowany w centrum wsi Sątoczno. Miejscowość znajduje się w gminie Korsze, w powiecie kętrzyńskim.

Historia

Budowę świątyni w Sątocznie rozpoczęto w 1326 r., za czasów wielkiego mistrza Wernera von Orselna, równolegle z budową strażnicy. Ówczesny kościół miał charakter obronny i był otoczony fosą z wałem i palisadą. W kolejnych wiekach kilkakrotnie go rozbudowywano i przebudowywano. Najstarszą zachowaną jego częścią jest nawa i przyziemie wieży (z pierwszej połowy XIV wieku). Pod koniec XIV lub na początku XV wieku wybudowano dwuprzęsłowy chór, zamknięty trójbocznie i przekryty sklepieniem gwiaździstym ośmioramiennym. Wieżę podwyższono zapewne w dwóch etapach, w drugiej połowie XV i na początku XVI wieku. Zakrystia pochodzi z około 1400 r., a kruchta z początku wieku XV. Na początku wieku XVIII powstała kaplica grobowa rodziny Eulenburg – patronów kościoła od 1526 r. do 1945 r.. Wnętrze nawy odrestaurowano w 1atach 1839-1842 według pomysłu pastora Szymona Gemmela. Od czasów reformacji do 1945 r. świątynię użytkowała wspólnota ewangelicka. Po drugiej wojnie światowej ponownie przejęli ją katolicy. Od 1945 r. kościół przynależał do parafii w Sępopolu, w 1962 r. ustanowiono tu wikariat, natomiast w dniu 25 maja 1974 r. erygowano samodzielną parafię pw. Chrystusa Króla.

Opis

Jest to kościół orientowany, halowy, murowany z cegły, nieotynkowany. Jego nawę, wzmocnioną szkarpami, wzniesiono na planie prostokąta o wymiarach 21,60 metrów długości i 9,2 metra szerokości. Ściany nawy ozdabiają ostrołukowe blendy, a pomiędzy nimi otwory okienne zamknięte łukiem ostrym. Po stronie wschodniej znajduje się trójbocznie zamknięte prezbiterium, od północy zakrystia, od południa kruchta i kaplica grobowa Eulenburgów, (zniszczona w 1945 r., a następnie zaadaptowana na salę katechetyczną), natomiast od zachodu wysoka prostokątna wieża (32 m), zwieńczona szczytami sterczynowymi i dachem dwuspadowym z dachówki ceramicznej. Wieża posiada charakterystyczne dla gotyku blendy rozmieszczone symetrycznie na kilku kondygnacjach. Wnętrze wieży o sześciu poziomach do dziś nosi ślady pożaru z 1591 r. Główne wejście prowadzi przez portal ostrołukowy znajdujący się w przyziemiu wieży. Wnętrze nawy przykryto pozornym drewnianym sklepieniem gwiaździstym, które wykonał w 1848 r. stolarz Rockel. Prezbiterium oddzielone jest od nawy łukiem tęczowym. Zachodnią część nawy zamyka chór z organami. W 1828 r. wyłożono posadzkę kościoła szwedzkimi płytami kamiennymi.

Wokół kościoła znajduje się cmentarz otoczony kamiennym murem, w którym są dwie bramy. Nad bramą od strony wschodniej widnieje napis ’’Przez Golgotę do Syjonu’’, a nad zachodnią ‘’Poszliśmy do domu Ojca’’.

Wyposażenie

W pierwszej połowie XIX wieku pastor Szymon Gemmel zaprojektował nowe klasycystyczne wyposażenie kościoła: ołtarz, ławę kolatorską, emporę i drzwi - wykonane w reszelskim warsztacie Karola Ludwika Biereichela. Organy zbudował Adam Gottlob Casparini z Królewca (1745 r.). Niegdyś w dzwonnicy kościelnej znajdowały się trzy dzwony. Najstarszy z nich z 1593 r. zaginął, drugi, z roku 1735 r., został wywieziony i znajduje się obecnie w gminie Borfelde koło Hildesheim w Niemczech. Ten, który pozostał, został wykonany w 1735 r. przez Georga Bernharda Kindera w Królewcu.

Bibliografia

Korowaj Tadeusz, Dzieje miasta i gminy Korsze: przewodnik historyczny, Kętrzyn 2007, Tadeusz Korowaj, s. 151-155. Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992, Agencja Wydawnicza „Remix”, s. 63-64.

Zobacz też

• Sątoczno – historia i zabytki, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.satoczno.pl, dostęp 13.01.2015 r.
• Sątoczno: kościół z XIV wieku, materiał zamieszczony na stronie internetowej www.mojemazury.pl, dostęp 13.01.2015 r.