Kobczyk

Kobczyk
Falco vespertinus`
Falco vespertinus
Fot. Ron Knight. Źródło: Commons Wikimedia
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Rząd	sokołowe
Rodzina	sokołowate
Rodzaj	Falco
Gatunek	kobczyk
Synonimy
kobczyk zwyczajny

Kobczyk (Falco vespertinus) – gatunek niedużego ptaka drapieżnego z rodziny sokołowatych (Falconidae). Długość ciała – ok. 28-34 cm.

Charakterystyka

Sokół nieco mniejszy od pustułki, o bardzo odmiennym ubarwieniu u obu płci (wyraźny dymorfizm płciowy). Dorosły samiec z wierzchu łupkowoszary ze srebrzystymi lotkami oraz rdzawobrązowym brzuchem, pokrywami podogonowymi i nogawicami. Samica jest większa od samca i ma płowopomarańczowy spód ciała i wierzch głowy z czarną maseczką, a wierzch ciała szary, czarno prążkowany. Charakterystyczną cechą są pomarańczowo-czerwone nogi i obrączki wokół oczu.

Gatunek występuje na zróżnicowanych terenach otwartych, zwłaszcza stepowych, ale też obejmujących pola uprawne, łąki czy wrzosowiska; chętnie w pobliżu zadrzewień i terenów podmokłych oraz w dolinach rzecznych.

Żywi się przede wszystkim dużymi owadami chwytanymi na ziemi lub w locie, rzadziej łowi drobne gryzonie, płazy, gady. Poluje często o zmierzchu, czatując na słupkach, uschniętych gałęziach czy przewodach elektrycznych, skąd zrywa się w pogoni za owadami. Jako ptak towarzyski, chętnie poluje w stadach.

Nie buduje gniazda, ale zajmuje opuszczone gniazda wron, srok, gawronów czy innych krukowatych bądź też wykorzystuje duże dziuple, nory lub półki skalne. Może gniazdować pojedynczo lub w luźnych koloniach.

Samiec (z lewej) i samica. Fot. Martin Mecnarowski. Źródło: Commons Wikimedia

Występowanie

Gatunek południowy zamieszkujący Eurazję na wschód od linii Wisła–Dunaj aż po środkową Syberię. W zachodniej i północnej Europie wyprowadza pojedyncze lęgi, gdzie spędza lato. Wędrowny, zimuje w południowej oraz wschodniej Afryce i południowej Azji.

W Polsce dawniej sporadycznie lęgowy, obecnie dość regularnie, choć bardzo nielicznie zalatujący na teren całego kraju. Uważany jest pod względem lęgów za ptaka wymarłego, choć lęgnie się w sąsiedniej Słowacji, a także wschodniej Austrii i na Węgrzech. W kraju obserwowany od końca kwietnia do połowy października, a najczęściej - w maju (większa liczba ważek i innych większych owadów) oraz na przełomie sierpnia i września. Zwykle pojawia się pojedynczo.

Na Warmii i Mazurach kobczyka odnotowano na obszarze Natura 2000 Lasy Skaliskie należącym do sieci Natura 2000.

W Polsce objęty ścisłą ochroną gatunkową, wymieniony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt jako gatunek wymarły. Prawdopodobnie główną przyczyną wymarcia jest stosowanie w rolnictwie chemicznych środków ochrony roślin, zwłaszcza owadobójczych.

Bibliografia

Richarz Klaus, Ptaki - przewodnik, Warszawa, Wydawnictwo Muza, 2009.
Radziszewski Michał, Ptaki Polski, Warszawa, Carta Blanca, 2011.

Zobacz też

Dziennik Ustaw 2004, nr 220, poz. 2237 [1]
[2]
[3]
[4]