Szczybały Orłowskie

Szczybały Orłowskie
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	giżycki
Gmina	Wydminy
Liczba ludności (2010)	107
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Szczybały Orłowskie
Położenie na mapie Polski Szczybały Orłowskie
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Szczybały Orłowskie (niem. Szczyballen, od 1938 r. Lorenzhall) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Wydminy. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 107 mieszkańców (łącznie z osadą Kowalewskie). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Iwona Meus.

Położenie

Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, na wschodnim brzegu jeziora Gawlik, 32 km na wschód od Giżycka i 9,5 km na na północny wschód od Wydmin, na północ od drogi wojewódzkiej nr 655 w kierunku Olecka, przy granicy z powiatem oleckim.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji wschodnich terenów Prus Książęcych. W 1563 roku starosta Wawrzyniec von Halle sprzedał dwa łany lasu na sołectwo braciom Piotrowi i Stanikowi Panistrugom. W zamian zobowiązali się oni do założenia wsi czynszowej na 20 łanach; osadnicy otrzymali dziesięcioletnią wolniznę. Początkowo wieś zwano Szczybałami (Zeiballen) lub Panistrugami (Pannistrugi), ale ostatecznie utrwaliła się ta pierwsza nazwa. Na początku XVII wieku wieś obejmowała już obszar 30 łanów, na których gospodarował sołtys, trzech karczmarzy i 17 chłopów pańszczyźnianych.

Wieś poważnie ucierpiała podczas wielkiej epidemii dżumy na początku XVIII wieku; zmarło wówczas 58 mieszkańców, a w 1719 roku było tu tylko ośmiu chłopów oraz sołtys-karczmarz, prawie siedem łanów wciąż leżało odłogiem. W 1566 roku przy wsi powstał niewielki (sześć łanów, potem dziesięć) majątek, z którego później wykształciła się wieś Kowalewskie. Szczybały Orłowskie należały do parafii ewangelickiej w Orłowie.

Szkoła we wsi powstała w 1818 roku. Po II wojnie światowej uruchomiono ją ponownie dopiero w 1954 roku, a zlikwidowano 20 lat później ze względu na niską liczbę uczniów.

W 1970 roku Szczybały Orłowskie liczyły 21 budynków mieszkalnych; znajdowały się tu: świetlica, klub, punkt biblioteczny, sala kinowa na 80 miejsc, później otwarto sklep spożywczy. W latach 1954–1972 wieś wchodziła w skład gromady Gawliki Wielkie.

Liczba mieszkańców w następujących latach wynosiła:

• 1857 – 187 osób
• 1933 – 237 osób
• 1939 – 197 osób
• 1970 – 125 osób, 23 gospodarstwa

Zobacz też

• Szczybały Giżyckie w gminie Giżycko

Bibliografia

Białuński Grzegorz, Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Giżycko. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1983.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
verwaltungsgeschichte.de [05.03.2014]