Dworzec w Tolkmicku: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | '''Dworzec w Tolkmicku''' – | + | '''Dworzec w Tolkmicku''' – zalicza się do najciekawszych architektonicznie dworców w regionie. Znajduje się na trasie tzw. kolei nadzalewowej. Zlokalizowany jest w obrębie stacji kolejowej - zespołu dworca PKP w [[Tolkmicko|Tolkmicku]] przy ul. Morskiej 4. |
<br/><br/> | <br/><br/> | ||
== Historia i opis== | == Historia i opis== | ||
| − | + | '''Kolej Nadzalewowa''' | |
| + | |||
| + | Połączenie kolejowe przez [[Tolkmicko]] zostało otwarte 20 maja 1899r. Wiązało się to z uruchomieniem linii na trasie [[Elbląg]] – [[Tolkmicko]] – [[Frombork]] (długości 35,9 km), które zostało przedłużone do [[Braniewo|Braniewa]]. Przedsiębiorstwem, które eksploatowało trasę było prywatne towarzystwo kolejowe z [[Królewiec|Królewca]] (Ostdeutsche Eisenbahn Gesselschaft), które specjalizowało się w zarządzaniu liniami o charakterze rekreacyjnym, np. do miejscowości kąpieliskowych na Półwyspie Sambijskim. Połączenie to miało powstać znacznie wcześniej, jednak naciski wpływowej rodziny Dohnów ze Słobit spowodowały zmianę planów i dlatego prace nad budową Kolei Nadzalewowej rozpoczęto dopiero w 1897 r. Od początku istnienia linia określana była mianem Elbląskiej Kolei Nadzalewowej. Linia obsługiwała ruch osobowy i towarowy, w tym największe elbląskie zakłady przemysłowe Schichaua i Komnicka. W latach 30 – tych XX w. przewiozła ponad 400 tysięcy pasażerów i 250 ton towarów. Oprócz lokalnego ruchu osobowego kursowały tu pociągi turystyczne Niemieckich Kolei Państwowych, jadące przez Tolkmicko i Braniewo do Królewca. Do 1914 r. na trasie tej kursował także specjalny pociąg cesarski, którym cesarz Wilhelm II udawał się do Kadyn. Istniejący tam dworzec miała charakter prywatny, przez co zatrzymywały się tu tylko niektóre pociągi m.in. z gośćmi cesarza. | ||
| + | |||
| + | Trasa Kolei Nadzalewowej od początku funkcjonowania ceniona była przez podrożonych za możliwość podziwiania widoku Zalewu Wiślanego, wzdłuż wybrzeża którego została poprowadzona. Obecnie linia uruchamiana jest sezonowo dla celów turystycznych. | ||
| + | |||
| + | '''Dworzec''' | ||
| + | |||
| + | Dworzec w Tolkmicku został wzniesiony z cegły oraz w konstrukcji szkieletowej z wypełnieniem ceglanym (tzw. mur pruski). Jest to budynek częściowo podpiwniczony, o rozbudowanej bryle z dominującą wieżyczką, przekrytą czterospadowym dachem krytym dachówką ceramiczną. Dworzec połączony został z budynkiem spedycji, także wzniesionym w konstrukcji szkieletowej. Autor projektu i budowniczy pozostają nieznani. Podobny budynek dworca, jak w Tolkmicku, powstał także we Fromborku, znajdującym sie na trasie tej samej linii klejowej (nie istnieje, rozebrany w latach 60. XX wieku). Dworcowi w Tolkmicku towarzyszył również budynek WC (z muru pruskiego, obecnie nie istnieje). O dekoracyjności elewacji budynku dworca stanowią głównie ryglowe elementy konstrukcyjne. Uzupełnią je ceglane, łukowe zwieńczenia otworów okiennych, ozdobnie oszalowane szczyty, gzymsy, blendy i drewniany balkon. Wnętrza dworca są częściowo wtórnie przebudowane. W poziomie parteru mieści się poczekalnia, kasa, pomieszczenie dyżurnego z nastawnią, a na wyższej kondygnacji mieszkania pracowników. Oryginalne wyposażenie zachowane jest fragmentarycznie, w tym m.in.: posadzki ceramiczne (romboidalne, czarno-ugrowe) oraz stolarka okienna i drzwiowa, a także drewniane schody klatki schodowej. | ||
| + | |||
| + | W 1989 r. przeprowadzono remont budynku dworca. W 1995r., ze względu na posiadane wartości zabytkowe, budynek dworca wpisany został do rejestru zabytków. | ||
| + | |||
| + | ==Zobacz także== | ||
| + | [http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php/Kolej_nadzalewowa][12.05.2015]<br> | ||
| + | [http://www.marienburg.pl/viewtopic.php?t=5043][12.05.2015]<br> | ||
| + | [https://pl-pl.facebook.com/pages/Kolej-Nadzalewowa/143490639062850][12.05.2015] | ||
| + | |||
| + | ==Bibliografia== | ||
| + | A. Piątkowski, ''Kolej Wschodnia w latach 1842–1880. Z dziejów transportu kolejowego na Pomorzu Wschodnim'', Olsztyn 1996. | ||
| + | J. Zaskiewicz, ''Sto lat kolei nadzalewowej'', Elbląg. Magazyn Historyczno-Krajoznawczy, Zeszyt nr 4, 1999. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Kategoria: Turystyka]] [[Kategoria: 1801-1918]] [[Kategoria: Zabytki techniki]] [[Kategoria: Tolkmicko (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Powiat elbląski]][[Kategoria: Inne obiekty architektury]] | [[Kategoria: Turystyka]] [[Kategoria: 1801-1918]] [[Kategoria: Zabytki techniki]] [[Kategoria: Tolkmicko (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Powiat elbląski]][[Kategoria: Inne obiekty architektury]] | ||
Wersja z 09:01, 26 cze 2015
| Dworzec w Tolkmicku | |
| | |
 Dworzec w Tolkmicku.
Fot. Adam Płoski. | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | elbląski |
| Gmina | Tolkmicko |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Dworzec w Tolkmicku | |
| Położenie na mapie Polski  Dworzec w Tolkmicku | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Dworzec w Tolkmicku – zalicza się do najciekawszych architektonicznie dworców w regionie. Znajduje się na trasie tzw. kolei nadzalewowej. Zlokalizowany jest w obrębie stacji kolejowej - zespołu dworca PKP w Tolkmicku przy ul. Morskiej 4.
Historia i opis
Kolej Nadzalewowa
Połączenie kolejowe przez Tolkmicko zostało otwarte 20 maja 1899r. Wiązało się to z uruchomieniem linii na trasie Elbląg – Tolkmicko – Frombork (długości 35,9 km), które zostało przedłużone do Braniewa. Przedsiębiorstwem, które eksploatowało trasę było prywatne towarzystwo kolejowe z Królewca (Ostdeutsche Eisenbahn Gesselschaft), które specjalizowało się w zarządzaniu liniami o charakterze rekreacyjnym, np. do miejscowości kąpieliskowych na Półwyspie Sambijskim. Połączenie to miało powstać znacznie wcześniej, jednak naciski wpływowej rodziny Dohnów ze Słobit spowodowały zmianę planów i dlatego prace nad budową Kolei Nadzalewowej rozpoczęto dopiero w 1897 r. Od początku istnienia linia określana była mianem Elbląskiej Kolei Nadzalewowej. Linia obsługiwała ruch osobowy i towarowy, w tym największe elbląskie zakłady przemysłowe Schichaua i Komnicka. W latach 30 – tych XX w. przewiozła ponad 400 tysięcy pasażerów i 250 ton towarów. Oprócz lokalnego ruchu osobowego kursowały tu pociągi turystyczne Niemieckich Kolei Państwowych, jadące przez Tolkmicko i Braniewo do Królewca. Do 1914 r. na trasie tej kursował także specjalny pociąg cesarski, którym cesarz Wilhelm II udawał się do Kadyn. Istniejący tam dworzec miała charakter prywatny, przez co zatrzymywały się tu tylko niektóre pociągi m.in. z gośćmi cesarza.
Trasa Kolei Nadzalewowej od początku funkcjonowania ceniona była przez podrożonych za możliwość podziwiania widoku Zalewu Wiślanego, wzdłuż wybrzeża którego została poprowadzona. Obecnie linia uruchamiana jest sezonowo dla celów turystycznych.
Dworzec
Dworzec w Tolkmicku został wzniesiony z cegły oraz w konstrukcji szkieletowej z wypełnieniem ceglanym (tzw. mur pruski). Jest to budynek częściowo podpiwniczony, o rozbudowanej bryle z dominującą wieżyczką, przekrytą czterospadowym dachem krytym dachówką ceramiczną. Dworzec połączony został z budynkiem spedycji, także wzniesionym w konstrukcji szkieletowej. Autor projektu i budowniczy pozostają nieznani. Podobny budynek dworca, jak w Tolkmicku, powstał także we Fromborku, znajdującym sie na trasie tej samej linii klejowej (nie istnieje, rozebrany w latach 60. XX wieku). Dworcowi w Tolkmicku towarzyszył również budynek WC (z muru pruskiego, obecnie nie istnieje). O dekoracyjności elewacji budynku dworca stanowią głównie ryglowe elementy konstrukcyjne. Uzupełnią je ceglane, łukowe zwieńczenia otworów okiennych, ozdobnie oszalowane szczyty, gzymsy, blendy i drewniany balkon. Wnętrza dworca są częściowo wtórnie przebudowane. W poziomie parteru mieści się poczekalnia, kasa, pomieszczenie dyżurnego z nastawnią, a na wyższej kondygnacji mieszkania pracowników. Oryginalne wyposażenie zachowane jest fragmentarycznie, w tym m.in.: posadzki ceramiczne (romboidalne, czarno-ugrowe) oraz stolarka okienna i drzwiowa, a także drewniane schody klatki schodowej.
W 1989 r. przeprowadzono remont budynku dworca. W 1995r., ze względu na posiadane wartości zabytkowe, budynek dworca wpisany został do rejestru zabytków.
Zobacz także
[1][12.05.2015]
[2][12.05.2015]
[3][12.05.2015]
Bibliografia
A. Piątkowski, Kolej Wschodnia w latach 1842–1880. Z dziejów transportu kolejowego na Pomorzu Wschodnim, Olsztyn 1996. J. Zaskiewicz, Sto lat kolei nadzalewowej, Elbląg. Magazyn Historyczno-Krajoznawczy, Zeszyt nr 4, 1999.
