Tylkowo

Tylkowo
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	szczycieński
Gmina	Pasym
Liczba ludności (2010)	400
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	12-130
Tablice rejestracyjne	NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Tylkowo
Położenie na mapie Polski Tylkowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Tylkowo (niem. Scheufelsdorf) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Pasym. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 400 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Wanda Ewa Popczyńska.

Położenie

Wieś położona jest na Pojezierzu Mazurskim, w południowej części województwa warmińsko–mazurskiego. Miejscowość leży nad rzeką Kalwą (Tylkówką), w odległości około 4 km na zachód od Pasymia, przebiega przez nią droga krajowa nr 53 w kierunku Olsztyna.

Dzieje miejscowości

W pobliżu wsi odkryto grób kurhanowy z epoki brązu oraz urnę z okresu wędrówek ludów. Wieś została założona w 1384 roku na prawie chełmińskim na 30 łanach nadanych Ditrykowi bratu Tyla Schuwenpflugka. To właśnie od brata zasadźcy pochodzi nazwa wsi. Jest to jedna z najstarszych wsi na terenie powiatu szczycieńskiego. Wieś zachowała dawny charakter ulicówki.

Aktualnie miejscowość jest siedzibą sołectwa.

Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:

• 1782 r. – 28 gospodarstw

• 1818 r. – 161 osób, 27 gospodarstw

• 1939 r. – 417 osób

Ludzie związani z miejscowością

• August Kiwicki (1879–1950) – urodzony w Tylkowie działacz polityczno-społeczny na Mazurach
• Marcin Nikuta (1741–1812) – filozof, pedagog, filantrop, profesor Szkoły Rycerskiej w Warszawie, urodził się w Tylkowie

Zabytki

• budynek szkoły z przełomu XIX i XX wieku, murowany, z czerwonej cegły, na kamiennych fundamentach
• dawny zespół młyński – młyn, spichlerz, urządzenia, młynarzówka – z początku XX wieku
• zabytkowa przydrożna kapliczka
• głaz pamiątkowy nad rzeczką Kalwa poświęcony pobytowi w tej okolicy Karola Wojtyły

Bibliografia

Gąsiorowski Andrzej, Podróże historyczne i krajoznawcze po pograniczu pruskim 1466–1939, Olsztyn 2005.
Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
Letkiewicz Arkadiusz, Z dziejów miasta i gminy Pasym, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, 16-20.
Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
Bank Danych Lokalnych GUS [24.08.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [24.08.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [24.08.2013]