Więcki

Więcki
Pałac w Więckach. Fot. Mieczysław Kalski
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	węgorzewski
Gmina	Budry
Liczba ludności (2010)	196
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	11-606
Tablice rejestracyjne	NGI,NWE
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Więcki
Położenie na mapie Polski Więcki
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Więcki (niem. Wenzken) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie węgorzewskim, w gminie Budry. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku liczyła 196 mieszkańców. Funkcję sołtysa sprawuje Kamil Herbatowicz.

Położenie

Wieś położona jest w Krainie Węgorapy, będącej naturalnym przedłużeniem obniżenia Wielkich Jezior Mazurskich, 8 km na północny wschód od Węgorzewa, przebiega przez nią droga wojewódzka nr 650.

Dzieje miejscowości

Pierwsi osadnicy – przybysze z Litwy – mieszkali tu w 1562 roku. Wieś została lokowana w 1566 roku na 44 łanach; cztery łany sołeckie otrzymali: Paweł Stora z Więcek oraz Piotr Gajdzik z Nowej Wsi. W tym czasie wieś nazywana był Wenzken, Wentzkowitz, Wiencken. W 1600 roku mieszkało tu 30 rodzin oraz kowal. Mieszkańcy odrabiali pańszczyznę w majątku państwowym przy zamku węgorzewskim. W 1616 roku oderwano z Więcek 8 łanów chłopskich i stworzono na nich majątek szlachecki (wespół z 6 łanami chłopskimi z Ołownika), który w XIX wieku należał do niemieckiego liberała Hermanna Contaga (a do lat 30. do jego rodziny). Dwór z parkiem powstał w pierwszej połowie XIX wieku. W XVII wieku wieś obejmowała 54 łany, w XVIII ponad 52 łany, zaś w połowie XIX wieku ponad 37 łanów.

Szkoła we wsi powstała w 1741 roku. W połowie XIX wieku uczęszczało do niej 84 uczniów, zaś w 1935 roku 102 uczniów, pracowało dwóch nauczycieli. W roku 1858 Więcki liczyły 387 mieszkańców, w samym zaś majątku mieszkało 137 osób; natomiast w maju 1939 roku w Więcki liczyły 510 mieszkańców.

Przed II wojną światową (w 1934 lub 1935 roku) przebywał w Więckach najsilniejszy wówczas człowiek świata Milo Barus.

Po II wojnie światowej szkołę uruchomiono w 1947 roku; w połowie lat 60. obejmowała ona osiem klas. Jej siedzibą był wówczas pałac, obecnie jest w nim gimnazjum.

Aktualnie w skład sołectwa Więcki wchodzą miejscowości Więcki, Pietrele i Droglewo.

Szkolnictwo

W Więckach znajduje się siedziba gminnego gimnazjum.

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej w Budrach.

Zabytki

• klasycystyczny pałac z pierwszej połowy XIX wieku, obecnie siedziba gimnazjum
• mogiła żołnierzy niemieckich z czasów I wojny światowej

Bibliografia

Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.
Wakar Andrzej, Wilamowski Bohdan, Węgorzewo. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1968.
Bank Danych Lokalnych GUS [30.07.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [30.07.2013]