Upałty: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 71: | Linia 71: | ||
''Upałty'', w: ''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', t. 12, red. B. Chlebowski, Warszawa 1892.<br/> | ''Upałty'', w: ''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', t. 12, red. B. Chlebowski, Warszawa 1892.<br/> | ||
Wakar Andrzej, Willan Tadeusz, ''Giżycko, z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1996.<br/> | Wakar Andrzej, Willan Tadeusz, ''Giżycko, z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1996.<br/> | ||
| + | Panfil Jan, ''Pojezierze Mazurskie'', Warszawa 1968.<br/> | ||
| + | Michniewska-Szczepkowska Barbara, Szczepkowski Bohdan, ''Województwo olsztyńskie, środowisko geograficzne tekst i mapy krajoznawcze'', Olsztyn 1969.<br/> | ||
<br/> | <br/> | ||
Wersja z 17:47, 24 wrz 2013
| Upałty | |
| | |
[[Plik: | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | Warmińsko-Mazurskie |
| Powiat | Giżycki |
| Gmina | Giżycko |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Upałty | |
| Położenie na mapie Polski  Upałty | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Upałty (niem. Upalten) – wieś w położona w Polsce, w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Giżycko. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.
Spis treści
Charakterystyka fizjograficzna:
Krajobraz powiatu giżyckiego powstał na skutek pobytu na tym obszarze lądolodu, który w plejstocenie napływał na te tereny z okolic Skandynawii. Różnorodne formy tego krajobrazu tworzyły się w wyniku erozyjnej i akumulacyjnej działalności lądolodu oraz jego wód roztopowych. Z dłuższym postojem czoła lodowca powiązane są wzgórza moreny czołowej. Należą do nich wzniesienia, występujące w formie wałów równoległych do czoła lodowca. Zbudowane są z wytopionego materiału naniesionego na powierzchni oraz wewnątrz lodowca. Materiał ten to piasek, żwir, glina oraz duże ilości potężnych głazów. Na terenie Upałt, w torfie i bagnach znajdują się narzędzia i broń, wykonane z materiałów organicznych, głównie z kości i z rogów: np. rogowe i kościane sztylety, gładziki i noże.
Dzieje miejscowości:
W 1471 roku komtur z Pokarmina nadał Janowi Schulzowi 10 włók. Powierzył ponadto założenie wsi z osiedleńcami niemieckimi. Na podstawie ksiąg rachunkowych starostwa giżyckiego w 1625 roku, we wsi żyli sami Polacy. W roku 1656 Tatarzy spalili wieś i dwór. Szkoła w Upałtach powstała w 1723 roku. W 1737 roku została zreorganizowana. Od roku 1929 działał we wsi urząd pocztowy.
Ludzie związani z miejscowością:
Jan Schulz, któremu komtur z Pokarmina powierzył założenie wsi, dając w posiadanie 10 włók.
Zabytki:
Gospodarka:
W 1816 roku rolnictwem zajmowało się we wsi 41 gospodarzy: 6 chłopów chełmińskich, 15 chłopów dziedzicznie wolnych, 1 karczmarz, 9 chłopów uwolnionych z pańszczyzny, 8 zagrodników i nauczyciel. W roku 1846 we wsi gospodarzyło 43 właścicieli. Według spisu z 17 maja 1939 roku wieś liczyła 548 mieszkańców i zajmowała obszar o łącznej powierzchni 1210 ha. W 1970 roku wieś składała się z 64 budynków mieszkalnych, które zamieszkiwało 476 mieszkańców. Do wsi należało 61 gospodarstw o łącznej powierzchni 540 ha. Posiadały łącznie 313 sztuk bydła, w tym 141 krów i 230 sztuk trzody chlewnej. Dodatkowo nieopodal wsi znajdowało się państwowe gospodarstwo rolne. Młyn w Upałtach zbudowano w początku XX wieku. Został zdewastowany w czasie drugiej wojny światowej. Ponownie uruchomiono go w 1946 roku. Po kilku latach młyn został przekształcony w zakład wymiany ziarna i stał się własnością spółdzielni kółek rolniczych.
Kultura:
Bibliografia:
Upałty, w: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 12, red. B. Chlebowski, Warszawa 1892.
Wakar Andrzej, Willan Tadeusz, Giżycko, z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1996.
Panfil Jan, Pojezierze Mazurskie, Warszawa 1968.
Michniewska-Szczepkowska Barbara, Szczepkowski Bohdan, Województwo olsztyńskie, środowisko geograficzne tekst i mapy krajoznawcze, Olsztyn 1969.
