Hartowiec: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Zobacz też) |
|||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Hartowiec ''' (niem. ''Hartowitz'') – [[wieś sołecka]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat działdowski|powiecie działdowskim]], w [[gmina | + | ''' Hartowiec ''' (niem. ''Hartowitz'') – [[wieś sołecka]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat działdowski|powiecie działdowskim]], w [[Rybno (gmina wiejska)|gminie Rybno]]. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[podział administracyjny|administracyjnie]] do [[województwo ciechanowskie|województwa ciechanowskiego]]. |
Miejscowość w 2010 roku liczyła 680 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Bogdan Kopański]]<ref>http://bip.gminarybno.pl/ [data dostępu: 5.12.2013]</ref>. | Miejscowość w 2010 roku liczyła 680 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Bogdan Kopański]]<ref>http://bip.gminarybno.pl/ [data dostępu: 5.12.2013]</ref>. | ||
| Linia 36: | Linia 36: | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś położona jest w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego, na pograniczu [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierza Mazurskiego]] i [[Nizina Mazowiecka|Niziny Mazowieckiej]], nad jeziorem [[Jezioro Hartowiec|Hartowiec]], 6 km na północny zachód od [[Rybno|Rybna]], przy granicy z [[ | + | Wieś położona jest w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego, na pograniczu [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierza Mazurskiego]] i [[Nizina Mazowiecka|Niziny Mazowieckiej]], nad jeziorem [[Jezioro Hartowiec|Hartowiec]], 6 km na północny zachód od [[Rybno|Rybna]], przy granicy z [[Powiat nowomiejski|powiatem nowomiejskim]]; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 538 oraz linia kolejowa z [[Działdowo|Działdowa]] w kierunku [[Lubawa|Lubawy]] i [[Nowe Miasto Lubawskie|Nowego Miasta Lubawskiego]]. |
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś została założona na gruntach należących do dóbr stołowych biskupa chełmińskiego. W 1535 roku biskup Jan nadał 40 łanów w Hartowcu szlachcicowi, niejakiemu Wawrzyńcowi. W XVII wieku istniała we wsi kaplica, ale data jej powstania jest trudna do ustalenia; rozebrano ją w 1772 roku. Prawdopodobnie również w XVII wieku wzniesiono rezydencję biskupią, w której chętnie przebywał biskup [[Wojciech Stanisław Leski]]. Z jego zapewne inicjatywy dzierżawę Hartowca otrzymał krewny biskupa Michał Leski (1757). Już pięć lat później biskup [[Andrzej Ignacy Bajer]] oddał w trzyletnią dzierżawę Piotrowi Lewalskiemu całe włości hartowieckie. Obejmowały one wówczas Hartowiec, [[Zniwiarz]], [[Jeglia|Jeglię]], [[Rybno]], [[Zarybinek]], [[Gronowo]], [[Grądy ( | + | Wieś została założona na gruntach należących do dóbr stołowych biskupa chełmińskiego. W 1535 roku biskup Jan nadał 40 łanów w Hartowcu szlachcicowi, niejakiemu Wawrzyńcowi. W XVII wieku istniała we wsi kaplica, ale data jej powstania jest trudna do ustalenia; rozebrano ją w 1772 roku. Prawdopodobnie również w XVII wieku wzniesiono rezydencję biskupią, w której chętnie przebywał biskup [[Wojciech Stanisław Leski]]. Z jego zapewne inicjatywy dzierżawę Hartowca otrzymał krewny biskupa Michał Leski (1757). Już pięć lat później biskup [[Andrzej Ignacy Bajer]] oddał w trzyletnią dzierżawę Piotrowi Lewalskiemu całe włości hartowieckie. Obejmowały one wówczas Hartowiec, [[Zniwiarz]], [[Jeglia|Jeglię]], [[Rybno]], [[Zarybinek]], [[Gronowo (gmina Rybno) |Gronowo]], [[Grądy (gmina Rybno)|Grądy]], [[Kopaniarze]], [[Wery]] i [[Kostkowo]]. Ze swej strony Lewalski zobowiązany był do uiszczania czynszu dzierżawnego, dostarczania na stół biskupi czterech wołów i czterech wieprzy rocznie; podczas pobytu biskupa w rezydencji dzierżawca miał zaopatrywać ją w drwa na opał oraz zapewnić straż. Lewalski miał prawo warzenia piwa i pędzenia wódki w całym kluczu lubawskim. |
| − | Po I rozbiorze Polski rząd pruski przejął dobra hartowieckie (1773) i w małych działach sprzedał osobom prywatnym. Rezydencja biskupia zapewne popadła w ruinę. W 1919 roku na mocy traktatu wersalskiego wieś przyznana została Rzeczpospolitej Polskiej; do 1932 roku wchodziła w skład powiatu lubawskiego. W 1939 roku znalazła się pod okupacją niemiecką. W drugiej połowie lat 50. Hartowiec był krótko siedzibą [[ | + | Po I rozbiorze Polski rząd pruski przejął dobra hartowieckie (1773) i w małych działach sprzedał osobom prywatnym. Rezydencja biskupia zapewne popadła w ruinę. W 1919 roku na mocy traktatu wersalskiego wieś przyznana została Rzeczpospolitej Polskiej; do 1932 roku wchodziła w skład powiatu lubawskiego. W 1939 roku znalazła się pod okupacją niemiecką. W drugiej połowie lat 50. Hartowiec był krótko siedzibą [[Gromada Hartowiec|gromady]]. |
| Linia 55: | Linia 55: | ||
1910 - 342 osoby | 1910 - 342 osoby | ||
| + | |||
<br/> | <br/> | ||
== Edukacja == | == Edukacja == | ||
| − | *[[Szkoła Podstawowa w Hartowcu]] | + | *[[Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Hartowcu|Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Hartowcu]] |
| − | *[[Gimnazjum w Hartowcu]] | + | *[[Niepubliczne Gimnazjum w Hartowcu]] |
| + | |||
| + | <br> | ||
| + | |||
| + | == Religia == | ||
| + | Miejscowy [[Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Hartowcu |kościół]] od 1994 r. jest siedzibą [[Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Hartowcu |parafii rzymskokatolickiej pw. Podwyższenia Krzyża Świętego]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 75: | Linia 81: | ||
#[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [data dostępu: 12.11.2013] | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [data dostępu: 12.11.2013] | ||
#[http://www.westpreussen.de/cms/ct/ortsverzeichnis/details.php?ID=2424| Westpreussen.de] [data dostępu: 12.11.2013] | #[http://www.westpreussen.de/cms/ct/ortsverzeichnis/details.php?ID=2424| Westpreussen.de] [data dostępu: 12.11.2013] | ||
| + | |||
<br/> | <br/> | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
| + | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat działdowski]] | |
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Rybno (gmina wiejska)]] |
| + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | ||
| + | [[Kategoria: 1501-1600]] | ||
Wersja z 10:57, 8 lip 2014
| Hartowiec | |
| | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | działdowski |
| Gmina | Rybno |
| Liczba ludności (2010) | 680 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Hartowiec | |
| Położenie na mapie Polski  Hartowiec | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Hartowiec (niem. Hartowitz) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie działdowskim, w gminie Rybno. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa ciechanowskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 680 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Bogdan Kopański[1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego, na pograniczu Pojezierza Mazurskiego i Niziny Mazowieckiej, nad jeziorem Hartowiec, 6 km na północny zachód od Rybna, przy granicy z powiatem nowomiejskim; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 538 oraz linia kolejowa z Działdowa w kierunku Lubawy i Nowego Miasta Lubawskiego.
Dzieje miejscowości
Wieś została założona na gruntach należących do dóbr stołowych biskupa chełmińskiego. W 1535 roku biskup Jan nadał 40 łanów w Hartowcu szlachcicowi, niejakiemu Wawrzyńcowi. W XVII wieku istniała we wsi kaplica, ale data jej powstania jest trudna do ustalenia; rozebrano ją w 1772 roku. Prawdopodobnie również w XVII wieku wzniesiono rezydencję biskupią, w której chętnie przebywał biskup Wojciech Stanisław Leski. Z jego zapewne inicjatywy dzierżawę Hartowca otrzymał krewny biskupa Michał Leski (1757). Już pięć lat później biskup Andrzej Ignacy Bajer oddał w trzyletnią dzierżawę Piotrowi Lewalskiemu całe włości hartowieckie. Obejmowały one wówczas Hartowiec, Zniwiarz, Jeglię, Rybno, Zarybinek, Gronowo, Grądy, Kopaniarze, Wery i Kostkowo. Ze swej strony Lewalski zobowiązany był do uiszczania czynszu dzierżawnego, dostarczania na stół biskupi czterech wołów i czterech wieprzy rocznie; podczas pobytu biskupa w rezydencji dzierżawca miał zaopatrywać ją w drwa na opał oraz zapewnić straż. Lewalski miał prawo warzenia piwa i pędzenia wódki w całym kluczu lubawskim.
Po I rozbiorze Polski rząd pruski przejął dobra hartowieckie (1773) i w małych działach sprzedał osobom prywatnym. Rezydencja biskupia zapewne popadła w ruinę. W 1919 roku na mocy traktatu wersalskiego wieś przyznana została Rzeczpospolitej Polskiej; do 1932 roku wchodziła w skład powiatu lubawskiego. W 1939 roku znalazła się pod okupacją niemiecką. W drugiej połowie lat 50. Hartowiec był krótko siedzibą gromady.
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych
1858 - 241 osób (łącznie wieś i dwór)
1880 - 304 osoby, 36 gospodarstw
1905 - 344 osoby
1910 - 342 osoby
Edukacja
Religia
Miejscowy kościół od 1994 r. jest siedzibą parafii rzymskokatolickiej pw. Podwyższenia Krzyża Świętego.
Zabytki
- Park podworski z przełomu XIX i XX wieku
Bibliografia
- Działdowo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1966.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
- Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
- Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 12.11.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 12.11.2013]
- Westpreussen.de [data dostępu: 12.11.2013]
Przypisy
- ↑ http://bip.gminarybno.pl/ [data dostępu: 5.12.2013]
