Jerutki

Jerutki
Kościół w Jerutkach Wikipedia [21.07.2014]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	szczycieński
Gmina	Świętajno
Liczba ludności (2010)	382
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	12-140
Tablice rejestracyjne	NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Jerutki
Położenie na mapie Polski Jerutki
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Jerutki (niem. Klein Jerutten) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Świętajno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 382 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Sławomir Pałaszewski.

Położenie

Wieś położona jest na Pojezierzu Mazurskim, na obrzeżach Puszczy Piskiej. Miejscowość leży w odległości 6 km na północny zachód od Świętajna, około 4 km na północ od drogi krajowej nr 53.

Dzieje miejscowości

W drugiej połowie XVII wieku istniała tu początkowo smolarnia. Wieś została założona w 1687 roku na prawie chełmińskim na 30 łanach; sołtys, niejaki Fereriusz, otrzymał trzy łany. Później otrzymał również przywilej na założenie karczmy z prawem browarnictwa. W 1701 roku wieś powiększyła się o 10 łanów. W połowie XIX miejscowość należała do największych na terenie powiatu szczycieńskiego; obejmowała wówczas 112 łanów. W 1802 roku na polach pod Jerutkami odbyła się wielka rewia wojskowa z udziałem pruskiej pary królewskiej.

Parafia ewangelicka w Jerutkach powstała w 1709 roku; być może do czasu wybudowania nowego kościoła nabożeństwa odbywały się w kościele drewnianym. Kościół we wsi powstał w 1715 roku (według innych źródeł w 1734 roku ); w 1821 roku dobudowano kwadratową wieżę. Od lat 80. XX wieku kościół jest siedzibą filii katolickiej parafii w Świętajnie.

Szkoła we wsi istniała już w pierwszej połowie XIX wieku i obejmowała dwie klasy. Nowy budynek pochodzi z 1906 roku.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Liczba mieszkańców i gospodarstw w poszczególnych latach:

• 1782 r. – 52 gospodarstwa

• 1818 r. – 446 osób, 59 gospodarstw

• 1858 r. – 582 osoby, 73 gospodarstwa

• 1939 r. – 660 osób

Kultura

We wsi działa Fundacja "Kreolia – kraina kreatywności"na rzecz Wspierania Rozwoju Kreatywności oraz Rozwoju Twórczości Dzieci, Młodzieży i Dorosłych.

Zabytki

• kościół z 1734 roku; wyposażenie i wystrój również z XVIII wieku; ołtarz główny wykonany (1737–1738) przez Michała Kapickiego, snycerza z Wielbarka
• przykościelny cmentarz, częściowo zniszczony; tu m.in. pomnik poświęcony mieszkańcom wsi poległym podczas I wojny światowej
• plebania z początków XIX wieku
• budynek szkoły z 1906 roku, z czerwonej cegły, dekorowana elewacja

Bibliografia

1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2011.
2. Grabowski Sławomir, Z dziejów gminy Świętajno, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 38-43.
3. Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
4. Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
5. Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
6. Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
7. Bank Danych Lokalnych GUS [10.09.2013]
8. /Deutsche Verwaltungsgeschichte [10.09.2013]
9. [Strona Urzędu Gminy Świętajno [30.08.2013]
10. Wojewódzka Ewidencja Zabytków [10.09.2013]
11. Wikipedia [21.07.2014]

Przypisy

<references>