Rudzienice: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 31: | Linia 31: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | <big>'''Rudzienice''' (niem. ''Raudnitz'') – wieś sołecka znajduje się w [[ | + | <big>'''Rudzienice''' (niem. ''Raudnitz'') – [[wieś sołecka]] znajduje się w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], [[Powiat iławski|powiecie iławskim]], w [[Iława (gmina wiejska)|gminie Iława]]. W latach 1973-1976 znajdowała się w obszarze [[Województwo olsztyńskie |województwa olsztyńskiego]]. Rudzienice po raz pierwszy w dokumentach pojawiają się w 1249 roku pod nazwą Raydez. Najstarszy dokument lokacyjny Rudzienic, jaki został zachowany, pochodzi z roku 1350 i został wystawiony przez [[komtur ostródzki|komtura ostródzkiego]] [[Guenter von Hohenstein|Guentera von Hohensteina]]. Niemiecka forma nazwy wsi – Raudnitz – po raz pierwszy wystąpiła w dokumencie z 12 listopada 1540 roku. Obecnie sołtysem wsi jest [[Zbigniew Osasiuk]]. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 39: | Linia 39: | ||
<br/> | <br/> | ||
=== Dzieje miejscowości === | === Dzieje miejscowości === | ||
| − | Po podboju terytorium przez [[ | + | Po podboju terytorium przez [[Zakon Krzyżacki]], doszło do podziału tego obszaru pomiędzy [[biskup pomezański|biskupem pomezańskim]] a Zakonem Krzyżackim. W rezultacie Rudzienice weszły w posiadanie Krzyżaków. Miejscowość w okresie podpisywania [[traktat dzierzgoński|traktatu dzierzgońskiego]] zapewne była jakimś centrum władzy pruskich [[Pomezanie|Pomezanów]]. Przez cały czas Rudzienice pozostawały w posiadaniu [[Prusowie|Prusów]]. Wystawiane później przez Zakon przywileje lokacyjne nie dotyczą całej wsi, a tylko poszczególnych zagród. Najstarszy, pochodzi z 1350 roku, został wystawiony przez komtura ostródzkiego [[Gunter von Hohenstein|Guntera von Hohensteina]]. Dwa następne zostały wystawione 5 grudnia 1415 roku. Jednym z nich komtur ostródzki nadał [[Albrecht z Rudzienic|Albrechtowi z Rudzienic]] trzy i pół radła, które wcześniej należały do Prusa Topla i znajdowały się na polu „Rudentz”. Drugim przywilejem komtur nadał 4 i pół radła ziemi [[Szymon z Rudzienic|Szymonowi z Rudzienic]]. |
W ciągu następnego stulecia zespół majątków pruskich składających się na Rudzienice przeszedł w posiadanie rodziny von Kreytzen. 18 stycznia 1675 roku bracia [[Wolff]], [[Albrecht]] i [[Ernst]] [[von Kreytzen|von Kreytzenowie]] sprzedali Rudzienice, które obejmowały 20 włók. | W ciągu następnego stulecia zespół majątków pruskich składających się na Rudzienice przeszedł w posiadanie rodziny von Kreytzen. 18 stycznia 1675 roku bracia [[Wolff]], [[Albrecht]] i [[Ernst]] [[von Kreytzen|von Kreytzenowie]] sprzedali Rudzienice, które obejmowały 20 włók. | ||
| Linia 46: | Linia 46: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | === | + | === Gospodarka === |
| − | [[ | + | W 1885 roku na 2631ha ziemi ornej przypadło 600 ha łąk i 4179 ha lasów. Nastawione głównie na hodowlę bydła i owiec dobra posiadały również gorzelnię, młyn parowy i dwie cegielnie. W Rudzienicach działa [[Iławska Spółdzielnia Rolniczo-Usługowo-Handlowa z siedzibą w Rudzienicach |Iławska Spółdzielnia Rolniczo-Usługowo-Handlowa]]. |
| − | [[ | + | |
| − | [[ | + | <br/> |
| − | [[ | + | ===Edukacja=== |
| + | W miejscowości znajduje się [[Samorządowa Szkoła Podstawowa w Rudzienicach |Samorządowa Szkoła Podstawowa]]. | ||
| + | |||
| + | <br/> | ||
| + | ===Kultura=== | ||
| + | W Rudzienicach działa [[Gminna Biblioteka Publiczna w Rudzienicach |Gminna Biblioteka Publiczna]], [[Zespół Gosposie z Rudzienic|zespół ludowy "Gosposie"]], a przy szkole podstawowej [[lkwim:Chór „Archimini-Potomana-Zarepete-Czeremini-Kibiczanie” z Rudzienic |chór „Archimini-Potomana-Zarepete-Czeremini-Kibiczanie”]]. | ||
| + | |||
| + | <br/> | ||
| + | ===Religia=== | ||
| + | We wsi znajduje się siedziba [[Parafia pw. Matki Bożej Królowej Polski w Rudzienicach |parafii rzymskokatolickiej pw. Matki Bożej Królowej Polski]]. Wieś znajduje się także na terenie [[Parafia greckokatolicka pw. Świętego Jana Apostoła w Iławie |parafii greckokatolickiej pw. Świętego Jana Apostoła w Iławie]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
=== Zabytki === | === Zabytki === | ||
| − | Do zabytków architektonicznych czwartej kategorii zaliczone zostały czworaki oraz kościół z pierwszej połowy XVIII wieku. W kościelnej wieży znajduje się zabytkowy dzwon. | + | Do zabytków architektonicznych czwartej kategorii zaliczone zostały czworaki oraz [[Kościół pw. Matki Bożej Królowej Polski w Rudzienicach |kościół]] z pierwszej połowy XVIII wieku. W kościelnej wieży znajduje się zabytkowy dzwon. |
<br/> | <br/> | ||
| − | === | + | === Ludzie związani z miejscowością === |
| − | + | *[[Gunter von Hohenstein]] - komtur ostródzki | |
| + | *[[Albrecht z Rudzienic]] | ||
| + | *[[Szymon z Rudzienic]] | ||
| + | *[[Wolff von Kreytzen |Wolff]], [[Albrecht von Kreytzen |Albrecht]] i [[Ernst von Kreytzen |Ernst]] z rodu von Kreytzen | ||
| + | *[[Krzysztof Harmaciński]] (ur. 1958) - społecznik, samorządowiec, wójt gminy Iława, dyrektor Iławskiej Spółdzielni Rolniczo-Usługowo-Handlowej z siedzibą w Rudzienicach. | ||
<br/> | <br/> | ||
=== Bibliografia === | === Bibliografia === | ||
| − | |||
''Rudzienice'', w: ''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', t. 9, red. B. Chlebowski, Warszawa 1888.<br/> | ''Rudzienice'', w: ''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich'', t. 9, red. B. Chlebowski, Warszawa 1888.<br/> | ||
Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, ''Warmia Mazury, przewodnik'', Białystok 1996.<br/> | Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, ''Warmia Mazury, przewodnik'', Białystok 1996.<br/> | ||
| Linia 71: | Linia 83: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat iławski]] | |
| − | + | [[Kategoria: Iława (gmina wiejska)]] | |
| − | + | [[Kategoria: Wsie sołeckie]] | |
| − | + | [[Kategoria: 1201-1300]] | |
| − | |||
Wersja z 12:43, 20 sie 2014
| Rudzienice | |
| | |
 Pocztówka z Rudzienic
Źródło: http://www.akpool.de/ansichtskarten/24157-ansichtskarte-postkarte-raudnitz-b-deutsch-eylau-westpreussen-bahnhof,dostęp 21 września 2013 | |
| Rodzaj miejscowości | Wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | Warmińsko-Mazurskie |
| Powiat | iławski |
| Gmina | Iława |
| Strefa numeracyjna | (+48)89 |
| Kod pocztowy | 14-204 |
| Tablice rejestracyjne | NIL |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Rudzienice | |
| Położenie na mapie Polski  Rudzienice | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Rudzienice (niem. Raudnitz) – wieś sołecka znajduje się w województwie warmińsko-mazurskim, powiecie iławskim, w gminie Iława. W latach 1973-1976 znajdowała się w obszarze województwa olsztyńskiego. Rudzienice po raz pierwszy w dokumentach pojawiają się w 1249 roku pod nazwą Raydez. Najstarszy dokument lokacyjny Rudzienic, jaki został zachowany, pochodzi z roku 1350 i został wystawiony przez komtura ostródzkiego Guentera von Hohensteina. Niemiecka forma nazwy wsi – Raudnitz – po raz pierwszy wystąpiła w dokumencie z 12 listopada 1540 roku. Obecnie sołtysem wsi jest Zbigniew Osasiuk.
Spis treści
Charakterystyka fizjograficzna
W okolicach wsi Rudzienice występuje morena denna. Ponadto spotyka się mokradła stałe i okresowe. Obszary są głównie przeznaczone dla uprawy roli. W obrębie Rudzienic występują w niewielkim stopniu surowce budowlane, zwłaszcza kruszywa: piaski i żwiry; ponadto surowce ceramiczne. Z surowców organicznych można spotkać torfy. Występują również piaski skalniowo–kwarcowe. Eksploatowane są one przez rolników, stosowane do zapraw murarskich oraz w postaci podsypki do dróg.
Dzieje miejscowości
Po podboju terytorium przez Zakon Krzyżacki, doszło do podziału tego obszaru pomiędzy biskupem pomezańskim a Zakonem Krzyżackim. W rezultacie Rudzienice weszły w posiadanie Krzyżaków. Miejscowość w okresie podpisywania traktatu dzierzgońskiego zapewne była jakimś centrum władzy pruskich Pomezanów. Przez cały czas Rudzienice pozostawały w posiadaniu Prusów. Wystawiane później przez Zakon przywileje lokacyjne nie dotyczą całej wsi, a tylko poszczególnych zagród. Najstarszy, pochodzi z 1350 roku, został wystawiony przez komtura ostródzkiego Guntera von Hohensteina. Dwa następne zostały wystawione 5 grudnia 1415 roku. Jednym z nich komtur ostródzki nadał Albrechtowi z Rudzienic trzy i pół radła, które wcześniej należały do Prusa Topla i znajdowały się na polu „Rudentz”. Drugim przywilejem komtur nadał 4 i pół radła ziemi Szymonowi z Rudzienic.
W ciągu następnego stulecia zespół majątków pruskich składających się na Rudzienice przeszedł w posiadanie rodziny von Kreytzen. 18 stycznia 1675 roku bracia Wolff, Albrecht i Ernst von Kreytzenowie sprzedali Rudzienice, które obejmowały 20 włók.
W 1789 roku Rudzienice były wsią szlachecką wraz z folwarkiem i kościołem ewangelickim. Wieś liczyła wówczas 27 domów mieszkalnych. W 1885 roku do Rudzienic należało 13 folwarków o łącznej powierzchni 8632 ha, w 1895 roku 16 folwarków. Ogólna powierzchnia wzrosła do 8725,4 ha. W 1905 roku dobra rudzienickie posiadały 17 folwarków, ale areał zmniejszył się do 8294,4 ha.
Gospodarka
W 1885 roku na 2631ha ziemi ornej przypadło 600 ha łąk i 4179 ha lasów. Nastawione głównie na hodowlę bydła i owiec dobra posiadały również gorzelnię, młyn parowy i dwie cegielnie. W Rudzienicach działa Iławska Spółdzielnia Rolniczo-Usługowo-Handlowa.
Edukacja
W miejscowości znajduje się Samorządowa Szkoła Podstawowa.
Kultura
W Rudzienicach działa Gminna Biblioteka Publiczna, zespół ludowy "Gosposie", a przy szkole podstawowej chór „Archimini-Potomana-Zarepete-Czeremini-Kibiczanie”.
Religia
We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej pw. Matki Bożej Królowej Polski. Wieś znajduje się także na terenie parafii greckokatolickiej pw. Świętego Jana Apostoła w Iławie.
Zabytki
Do zabytków architektonicznych czwartej kategorii zaliczone zostały czworaki oraz kościół z pierwszej połowy XVIII wieku. W kościelnej wieży znajduje się zabytkowy dzwon.
Ludzie związani z miejscowością
- Gunter von Hohenstein - komtur ostródzki
- Albrecht z Rudzienic
- Szymon z Rudzienic
- Wolff, Albrecht i Ernst z rodu von Kreytzen
- Krzysztof Harmaciński (ur. 1958) - społecznik, samorządowiec, wójt gminy Iława, dyrektor Iławskiej Spółdzielni Rolniczo-Usługowo-Handlowej z siedzibą w Rudzienicach.
Bibliografia
Rudzienice, w: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 9, red. B. Chlebowski, Warszawa 1888.
Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, Warmia Mazury, przewodnik, Białystok 1996.
Iława, z dziejów miasta i powiatu, red. M. Lossman, Olsztyn 1972.
Panfil Jan, Pojezierze Mazurskie, Warszawa 1968.
Michniewska-Szczepkowska Barbara, Szczepkowski Bohdan, Województwo olsztyńskie, środowisko geograficzne tekst i mapy krajoznawcze, Olsztyn 1969.
