Wieliczki: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Zabytki) |
|||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Wieliczki ''' (niem. ''Wielitzken'', od 1938 r. ''Wallenrode'') – [[wieś gminna]] położona w [[ | + | ''' Wieliczki ''' (niem. ''Wielitzken'', od 1938 r. ''Wallenrode'') – [[wieś gminna]] położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olecki|powiecie oleckim]], w [[Wieliczki (gmina wiejska)|gminie Wieliczki]]; siedziba władz gminy. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W latach 1999-2001 wieś wchodziła w skład [[Powiat olecko-gołdapski|powiatu olecko-gołdapskiego]]. |
Miejscowość w 2010 roku liczyła 693 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Marianna Wieliczko]]<ref>http://wieliczki.bipgmina.pl/jednostki_pomocnicze/1/solectwa [data dostępu: 5.12.2013]</ref>. | Miejscowość w 2010 roku liczyła 693 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Marianna Wieliczko]]<ref>http://wieliczki.bipgmina.pl/jednostki_pomocnicze/1/solectwa [data dostępu: 5.12.2013]</ref>. | ||
| Linia 47: | Linia 47: | ||
[[Parafia ewangelicka w Wieliczkach|Parafię ewangelicką]] założono w Wieliczkach już przed 1552 rokiem. | [[Parafia ewangelicka w Wieliczkach|Parafię ewangelicką]] założono w Wieliczkach już przed 1552 rokiem. | ||
| − | Szkoła we wsi powstała wkrótce po założeniu parafii. W 1935 roku zatrudniony w niej był jeden nauczyciel, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej ogółem 103 uczniów. Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] szkołę uruchomiono ([[Bolesław Tomkiewicz]]) ponownie już latem 1945 roku jako jedną z pierwszych szkół w powiecie oleckim. Na przełomie lat 60. i 70. oddano jej do użytku nowy budynek. | + | Szkoła we wsi powstała wkrótce po założeniu parafii. W 1935 roku zatrudniony w niej był jeden nauczyciel, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej ogółem 103 uczniów. Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] szkołę uruchomiono ([[Bolesław Tomkiewicz]]) ponownie już latem 1945 roku jako jedną z pierwszych szkół w powiecie oleckim. Na przełomie lat 60. i 70. oddano jej do użytku nowy budynek. |
| − | Po 1945 roku Wieliczki były siedzibą gminy, a w latach 1954-1972 - [[ | + | Po 1945 roku Wieliczki były siedzibą gminy, a w latach 1954-1972 - [[Gromada Wieliczki|gromady]]. W okresie PRL działało we wsi [[Państwowe Gospodarstwo Rolne Wieliczki]]. W 1947 roku założono tu spółdzielnię handlową; w tym samym roku wieś została zelektryfikowana. Dwa lata później utworzono bibliotekę gminną. W 1957 roku powstało we wsi - staraniem [[Agnieszka Cybulska|Agnieszki Cybulskiej]] - koło gospodyń wiejskich. Z inicjatywy członkiń założono w Wieliczkach kółko rolnicze, przedszkole i wodociąg. |
Obecnie we wsi znajduje się m.in. bank, urząd pocztowy, ośrodek zdrowia, restauracja, bar, pole namiotowe. | Obecnie we wsi znajduje się m.in. bank, urząd pocztowy, ośrodek zdrowia, restauracja, bar, pole namiotowe. | ||
| Linia 64: | Linia 64: | ||
== Edukacja == | == Edukacja == | ||
| − | *[[Szkoła | + | *[[Szkoła Powszechna w Wieliczkach |Szkoła Podstawowa]] |
| − | *[[Gimnazjum w Wieliczkach]] | + | *[[Gimnazjum im. Jana Pawła II w Wieliczkach |Gimnazjum im. Jana Pawła II]] |
<br/> | <br/> | ||
== Kultura == | == Kultura == | ||
| − | + | W miejscowości działa [[Gminny Ośrodek Kultury w Wieliczkach |Gminny Ośrodek Kultury]]. W tutejszej szkole wydawana jest gazetka [[lkwim:Gimbozeta |Gimbozeta]]. | |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | == Religia == | ||
| + | We wsi znajduje się siedziba [[Parafia pw. Najświętszej Maryi Panny w Wieliczkach |parafii rzymskokatolickiej pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
*[[lkwim:Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Wieliczkach|Kościół]] modrzewiowy, dawny ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki z drugiej połowy XVII wieku; wyposażenie z XVII-XIX wieku, wiszący ołtarz z połowy XVII wieku; remontowany w latach 1925-1927 i w 1962 r. | *[[lkwim:Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Wieliczkach|Kościół]] modrzewiowy, dawny ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki z drugiej połowy XVII wieku; wyposażenie z XVII-XIX wieku, wiszący ołtarz z połowy XVII wieku; remontowany w latach 1925-1927 i w 1962 r. | ||
| − | *Cmentarz wojenny z okresu [[I wojna światowa|I wojny światowej]] | + | *Cmentarz wojenny z okresu [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]] |
| + | <br/> | ||
| + | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
| + | *[[Michał Grodzki]] (ok. 1682-ok. 1747) - rektor szkoły w [[Cichy|Cichach]], poeta; urodził się w Wieliczkach. | ||
| + | *[[lkwim:Mieczysław Józefczyk|Mieczysław Józefczyk]] (ur. 1928) – duchowny rzymskokatolicki, historyk, badacz dziejów [[Elbląg |Elbląga]], proboszcz miejscowej parafii w latach 1958-1963. | ||
| + | *[[Jarosław Kuczyński|Jarosław Kuczyński]] (ur. 1958) — społecznik, samorządowiec, wójt gminy Wieliczki. | ||
| + | *[[lkwim:Zofia Nowikowska|Zofia Nowikowska]] (ur. 1960) - artystka ludowa, hafciarka, koronkarka i pisankarka; mieszka w Wieliczkach. | ||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 108: | Linia 112: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Powiat olecki]] | |
| + | [[Kategoria: Wieliczki (gmina wiejska)]] | ||
| + | [[Kategoria: Wsie gminne]] | ||
| + | [[Kategoria: 1501-1600]] | ||
Wersja z 13:06, 28 sie 2014
| Wieliczki | |
| | |
 Modrzewiowy kościół w Wieliczkach
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olecki |
| Gmina | Wieliczki |
| Liczba ludności (2010) | 693 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Wieliczki | |
| Położenie na mapie Polski  Wieliczki | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Wieliczki (niem. Wielitzken, od 1938 r. Wallenrode) – wieś gminna położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie oleckim, w gminie Wieliczki; siedziba władz gminy. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W latach 1999-2001 wieś wchodziła w skład powiatu olecko-gołdapskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 693 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Marianna Wieliczko[1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Ełckim, na wschód od Jeziora Oleckiego Małego, 8 km na południowy wschód od Olecka; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 655.
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w ramach kolonizacji północno-wschodnich terenów państwa Zakonu Krzyżackiego, przed 1523 rokiem. W tymże roku starosta Piotr Schwartz sprzedał cztery łany sołeckie nieznanemu z nazwiska sołtysowi, a wieś obejmowała wówczas najprawdopodobniej 40 łanów. Inny starosta, Krzysztof Glaubitz, w 1554 roku potwierdził sprzedaż jednego łanu sołeckiego w Wieliczkach Janowi Mażowi, który zobowiązał się do obsadzenia dodatkowych dziesięciu łanów. Wieś powiększyła się jeszcze w XVIII wieku do 60 łanów.
Znaczenie wsi wzrosło po przeprowadzeniu w połowie XIX wieku drogi z Olecka, założeniu urzędu pocztowego (1870), a wreszcie założeniu wąskotorowej linii kolejowej Olecko - Wieliczki - Cimochy (1911).
Parafię ewangelicką założono w Wieliczkach już przed 1552 rokiem.
Szkoła we wsi powstała wkrótce po założeniu parafii. W 1935 roku zatrudniony w niej był jeden nauczyciel, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej ogółem 103 uczniów. Po II wojnie światowej szkołę uruchomiono (Bolesław Tomkiewicz) ponownie już latem 1945 roku jako jedną z pierwszych szkół w powiecie oleckim. Na przełomie lat 60. i 70. oddano jej do użytku nowy budynek.
Po 1945 roku Wieliczki były siedzibą gminy, a w latach 1954-1972 - gromady. W okresie PRL działało we wsi Państwowe Gospodarstwo Rolne Wieliczki. W 1947 roku założono tu spółdzielnię handlową; w tym samym roku wieś została zelektryfikowana. Dwa lata później utworzono bibliotekę gminną. W 1957 roku powstało we wsi - staraniem Agnieszki Cybulskiej - koło gospodyń wiejskich. Z inicjatywy członkiń założono w Wieliczkach kółko rolnicze, przedszkole i wodociąg.
Obecnie we wsi znajduje się m.in. bank, urząd pocztowy, ośrodek zdrowia, restauracja, bar, pole namiotowe.
Liczba mieszkańców
1857 - 416 osób
1933 - 616 osób
1939 - 588 osób
Edukacja
Kultura
W miejscowości działa Gminny Ośrodek Kultury. W tutejszej szkole wydawana jest gazetka Gimbozeta.
Religia
We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny.
Zabytki
- Kościół modrzewiowy, dawny ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki z drugiej połowy XVII wieku; wyposażenie z XVII-XIX wieku, wiszący ołtarz z połowy XVII wieku; remontowany w latach 1925-1927 i w 1962 r.
- Cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej
Ludzie związani z miejscowością
- Michał Grodzki (ok. 1682-ok. 1747) - rektor szkoły w Cichach, poeta; urodził się w Wieliczkach.
- Mieczysław Józefczyk (ur. 1928) – duchowny rzymskokatolicki, historyk, badacz dziejów Elbląga, proboszcz miejscowej parafii w latach 1958-1963.
- Jarosław Kuczyński (ur. 1958) — społecznik, samorządowiec, wójt gminy Wieliczki.
- Zofia Nowikowska (ur. 1960) - artystka ludowa, hafciarka, koronkarka i pisankarka; mieszka w Wieliczkach.
Bibliografia
- Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 1-2, Olsztyn 2011.
- Białuński Grzegorz, Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
- Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
- Olecko. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974.
- Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
- Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
- Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 12.11.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 12.11.2013]
- Vervaltugsgeschichte [data dostępu: 12.11.2013]
Przypisy
- ↑ http://wieliczki.bipgmina.pl/jednostki_pomocnicze/1/solectwa [data dostępu: 5.12.2013]
