Safronka

Safronka
Świetlica w Safronce, źródło: http://www.sporol.warmia.mazury.pl, 10.11.2013.
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	nidzicki
Gmina	Janowiec Kościelny
Sołectwo	Safronka
Liczba ludności (Pole-obowiązkowe)	Pole-obowiązkowe
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Tablice rejestracyjne	NNI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Safronka
Położenie na mapie Polski Safronka
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Safronka (Saffrancki, Zefronica) - wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie nidzickim, w gminie Janowiec Kościelny. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Wieś położona jest nieopodal rzeki: Działdówka i Safronka. Miejscowość położona jest na terenie gminy Janowiec Kościelny, która znajduje się na obszarze Niżu Środkowoeuropejskiego, na pograniczu dwóch podprowincji: Pojezierza Środkowo-Bałtyckiego i Niziny Północnomazowieckiej. Natomiast pas południowy obszaru gminy to mezoregion Wzniesień Mławskich, który graniczy od północy z Garbem Lubawskim. Zatem powierzchnia gminy Janowiec Kościelny posiada charakter falisty, miejscami równinny. W południowej części gminy – w dolinie rzeki Orzycy znajdują się wzniesienia od ok. 60 m do ok. 200 m n.p.m. oraz wzgórza i wały moreny czołowej. Od południa na terenie gminy występują dwa wały morenowe, rozcięte doliną Wieczfnianki. Wał wschodni posiada wysokości bezwzględne do 200 m n.p.m., zaś stoki w tym rejonie bywają bardzo strome, a nachylenia terenu przekraczają często 15%. W zachodniej części gminy rzeźba terenu wyróżnia się pojedynczymi pagórkami i wzgórzami. Natomiast pomiędzy nimi znajdują się obniżenia i zagłębienia, bądź suche dolinki erozyjno-denudacyjne. Ponadto występują tutaj formy późnoglacjalne i holoceńskie - doliny rzeczne, z których największą jest rzeka Orzyc. Obszar gminy Janowiec Kościelny położony jest w obrębie Niecki Mazowieckiej. Występują tutaj następujące osady: kredowe, piaski, mułki, iły, piaski drobnoziarniste, piaski pylaste, gliny zwałowe, torfowiska, piaskowce margliste i mułowce z glaukonitem oraz szczątkami fauny.

Dzieje miejscowości

W obrębie miejscowości znajduje się cmentarzysko z wczesnej epoki żelaza. Wieś lokowano na obszarze 40 włók, przy rzekach Działdówce i Safronce. W 1347 r. wielki mistrz Henryk Tusmer nadał Janowi synowi Macieja wspomniane włóki. Nazwa wsi pochodzi od strumyka zwanego Zefronika. W 1362 r. wielki mistrz Winryk von Kniprode przekazał 10 włók braciom: Hermanowi, Arwikowi, Klawkowi i Hankowi. Na prośbę Paula i Alexiusa Szczepanów i Jana Korytki odnowiono przywilej lokacyjny wsi. Dokonał tego hrabia Wilhelm z Eysenburga. W 1600 r. we wsi mieszkali sami Polacy. W 1680 r. teren wsi zajmował 20 łanów. W 1717 r. było tu 7 chłopów chełmińskich. W 1870 r. do Safronki przyłączono wieś Jaybuttem, którą lokowano w 1790 r. W latach 1737–1740 założono szkołę. Zabudowa wiejska ma charakter zwarty.

Kultura

We wsi działa świetlica.

Edukacja

W Safronce znajduje się punkt przedszkolny.

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. Świętego Antoniego Padewskiego w Napierkach.

Ludzie związani z miejscowością

Na kartach historii wsi zapisali się: wielki mistrz Henryk Tusmer i wielki mistrz Winryk von Kniprode. W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest Remigiusz Koźniewski.

Zabytki

Na terenie miejscowości znajdują się następujące zabytki: szkoła z lat 30. XX w., domy mieszkalne i zabudowania gospodarcze z XX w. oraz gorzelnia z 1930 r.

Bibliografia

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. X, Warszawa 1889, 960 ss.

Wijaczka Jacek, Dzieje wsi do końca XVIII wieku, [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, s. 165 - 202.

http://www.zsjanowiec.org.pl/rp-internetowa/PRZEWODNIK/SAFRONKA.html, 12.09.2013.