Małe Olecko: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 4: | Linia 4: | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Małego Olecka |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = olecki | |powiat = olecki | ||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
|www = | |www = | ||
}}<br/> | }}<br/> | ||
| − | ''' Małe Olecko ''' (niem. ''Klein Oletzko'', od 1938 r. ''Herzogshöhe'') – | + | ''' Małe Olecko ''' (niem. ''Klein Oletzko'', od 1938 r. ''Herzogshöhe'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olecki|powiecie oleckim]], w [[Wieliczki (gmina wiejska)|gminie Wieliczki]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W latach 1999–2001 wieś wchodziła w skład [[Powiat olecko-gołdapski|powiatu olecko–gołdapskiego]]. Wieś w 2010 roku liczyła 192 mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą wsie: Małe Olecko, [[Nowy Młyn]] i [[Starosty]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Danuta Korszun]]<ref>[http://wieliczki.bipgmina.pl/jednostki_pomocnicze/1/solectwa/ Strona Urzędu Gminy Wieliczki] [05.12.2013]</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | |||
| − | |||
| − | <br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś położona jest w | + | Wieś położona jest w północno–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na [[Pojezierze Ełckie|Pojezierzu Ełckim]], nad południową odnogą [[Jezioro Oleckie Małe|Jeziora Oleckiego Małego]], 10 km na południe od [[Olecko|Olecka]] i 3 km na południowy zachód od [[Wieliczki|Wieliczek]]. We wsi do Jeziora Oleckiego Małego wpływa rzeka [[Rzeka Lega |Lega]]. |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś powstała w ramach kolonizacji | + | Wieś powstała w ramach kolonizacji północno–wschodnich terenów [[Prusy Książęce|Prus Książęcych]]. W 1541 roku starosta [[Kasper von Aulack]] sprzedał Bartoszowi Leśnickiemu z Mazowsza osiem łanów sołeckich (był to las, który należało wykarczować). W zamian sołtys zobowiązał się do założenia [[Wieś czynszowa| wsi czynszowej]] na 60 łanach na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]; osadnicy otrzymali dziesięcioletnią [[Wolnizna|wolniznę]]. W 1542 roku książę [[Albrecht Hohenzollern]] wystawił przywilej lokacyjny dla tej wsi, potwierdzając akt sprzedaży. Bartosz otrzymał również ostrów o powierzchni jednego łana z karczmą nad Jeziorem Oleckim Małym; miał za to obowiązek jednej służby zbrojnej. Pierwsza lokacja prawdopodobnie nie powiodła się, bowiem już w 1559 roku podjął się ponownego zasiedlenia wsi, z taką samą dziesięcioletnią wolnizną. Małe Olecko należało do [[Parafia ewangelicka w Wieliczkach|parafii ewangelickiej w Wieliczkach]]. Nazwa wsi pochodzi od nazwy jeziora, jednak obok niej aż do XX wieku funkcjonowała również nazwa ''Pierdzilewo''. |
Szkołę we wsi założono w drugiej połowie XVIII wieku (około 1763-1786). W 1935 roku zatrudnionych w niej było dwóch nauczycieli, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej ogółem 105 uczniów. Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] szkołę uruchomiono ponownie w sierpniu 1945 roku jako jedną z pierwszych szkół w powiecie oleckim; pracował w niej wówczas jeden nauczyciel. | Szkołę we wsi założono w drugiej połowie XVIII wieku (około 1763-1786). W 1935 roku zatrudnionych w niej było dwóch nauczycieli, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej ogółem 105 uczniów. Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] szkołę uruchomiono ponownie w sierpniu 1945 roku jako jedną z pierwszych szkół w powiecie oleckim; pracował w niej wówczas jeden nauczyciel. | ||
| − | Liczba mieszkańców | + | Liczba mieszkańców w poszczególnych latach: |
| − | 1857 | + | *1857 r. – 443 osoby |
| − | 1933 | + | *1933 r. – 518 osób |
| − | 1939 | + | *1939 r. – 402 osoby |
| − | |||
== Religia == | == Religia == | ||
| − | Wieś znajduje się na terenie [[Parafia pw. Najświętszej Maryi Panny w Wieliczkach |parafii rzymskokatolickiej | + | Wieś znajduje się na terenie [[Parafia pw. Najświętszej Maryi Panny w Wieliczkach |parafii rzymskokatolickiej w Wieliczkach]]. |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *dawna karczma z przełomu XIX i XX wieku (dom nr 6) |
| − | *[[Dwór w Nowym Młynie| | + | *[[Dwór w Nowym Młynie|zespół dworsko-parkowy w Nowym Młynie]] z przełomu XIX i XX wieku |
| − | * | + | *cmentarz wojenny z okresu [[I wojna światowa na Warmii i Mazurach|I wojny światowej]], Nowy Młyn |
| − | |||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| Linia 72: | Linia 64: | ||
#Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991. | #Orłowicz Mieczysław, ''Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii'', Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991. | ||
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857. | #''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857. | ||
| − | #[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka | + | #[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [12.11.2013] |
| − | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [ | + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013] |
| − | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/treuburg.html| Vervaltugsgeschichte] [ | + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/treuburg.html| Vervaltugsgeschichte] [12.11.2013] |
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
Wersja z 18:28, 15 wrz 2014
| Małe Olecko | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olecki |
| Gmina | Wieliczki |
| Liczba ludności (2010) | 192 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Małe Olecko | |
| Położenie na mapie Polski  Małe Olecko | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Małe Olecko (niem. Klein Oletzko, od 1938 r. Herzogshöhe) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie oleckim, w gminie Wieliczki. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W latach 1999–2001 wieś wchodziła w skład powiatu olecko–gołdapskiego. Wieś w 2010 roku liczyła 192 mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą wsie: Małe Olecko, Nowy Młyn i Starosty. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Danuta Korszun[1].
Położenie
Wieś położona jest w północno–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Pojezierzu Ełckim, nad południową odnogą Jeziora Oleckiego Małego, 10 km na południe od Olecka i 3 km na południowy zachód od Wieliczek. We wsi do Jeziora Oleckiego Małego wpływa rzeka Lega.
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w ramach kolonizacji północno–wschodnich terenów Prus Książęcych. W 1541 roku starosta Kasper von Aulack sprzedał Bartoszowi Leśnickiemu z Mazowsza osiem łanów sołeckich (był to las, który należało wykarczować). W zamian sołtys zobowiązał się do założenia wsi czynszowej na 60 łanach na prawie chełmińskim; osadnicy otrzymali dziesięcioletnią wolniznę. W 1542 roku książę Albrecht Hohenzollern wystawił przywilej lokacyjny dla tej wsi, potwierdzając akt sprzedaży. Bartosz otrzymał również ostrów o powierzchni jednego łana z karczmą nad Jeziorem Oleckim Małym; miał za to obowiązek jednej służby zbrojnej. Pierwsza lokacja prawdopodobnie nie powiodła się, bowiem już w 1559 roku podjął się ponownego zasiedlenia wsi, z taką samą dziesięcioletnią wolnizną. Małe Olecko należało do parafii ewangelickiej w Wieliczkach. Nazwa wsi pochodzi od nazwy jeziora, jednak obok niej aż do XX wieku funkcjonowała również nazwa Pierdzilewo.
Szkołę we wsi założono w drugiej połowie XVIII wieku (około 1763-1786). W 1935 roku zatrudnionych w niej było dwóch nauczycieli, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej ogółem 105 uczniów. Po II wojnie światowej szkołę uruchomiono ponownie w sierpniu 1945 roku jako jedną z pierwszych szkół w powiecie oleckim; pracował w niej wówczas jeden nauczyciel.
Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:
- 1857 r. – 443 osoby
- 1933 r. – 518 osób
- 1939 r. – 402 osoby
Religia
Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej w Wieliczkach.
Zabytki
- dawna karczma z przełomu XIX i XX wieku (dom nr 6)
- zespół dworsko-parkowy w Nowym Młynie z przełomu XIX i XX wieku
- cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej, Nowy Młyn
Bibliografia
- Białuński Grzegorz, Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
- Olecko. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974.
- Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Wojewódzka Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
- Vervaltugsgeschichte [12.11.2013]
Przypisy
- ↑ Strona Urzędu Gminy Wieliczki [05.12.2013]
