Małszewo: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja zweryfikowana][wersja zweryfikowana]
Linia 28: Linia 28:
 
  |wikisłownik          =
 
  |wikisłownik          =
 
  |www                  =
 
  |www                  =
−
}}
+
}}<br/>
−
<big>''' Małszewo''' (niem. ''Malschöwen'', od 1938 r. ''Malshöfen'') – [[wieś sołecka]] w Polsce, położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat szczycieński | powiecie szczycieńskim]], w [[Jedwabno (gmina wiejska)|gminie Jedwabno]]. W latach 1975-1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]].
+
''' Małszewo''' (niem. ''Malschöwen'', od 1938 r. ''Malshöfen'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat szczycieński | powiecie szczycieńskim]], w [[Jedwabno (gmina wiejska)|gminie Jedwabno]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 179 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Jarosław Pokrzywnicki]]<ref>[http://www.jedwabno.pl/solectwa/ Strona Gminy Jedwabno] [10.09.2013]</ref>.
 +
<br/><br/>
  
 +
== Położenie ==
 +
Wieś położona jest na [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierzu Mazurskim]], w południowej części województwa warmińsko–mazurskiego. Miejscowość leży na południowo-zachodnim brzegu [[Jezioro Małszewskie|Jeziora Małszewskiego]], 7 km na północ od [[Jedwabno|Jedwabna]].
 
<br/>
 
<br/>
  
−
=== Charakterystyka fizjograficzna ===
+
== Dzieje miejscowości ==
−
Wieś położona jest na [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierzu Mazurskim]], w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego. Miejscowość leży na południowo-zachodnim brzegu [[Jezioro Małszewskie|Jeziora Małszewskiego]], 7 km na północ od [[Jedwabno|Jedwabna]].
+
Przed przybyciem [[Zakon Krzyżacki |Krzyżaków]] okolice te zamieszkiwało plemię [[Galindowie|Galindów]]. Przy leśnej drodze z Małszewa do [[Dłużek|Dłużka]] znajdowało się [[Prusowie |pruskie]] grodzisko na górze zwanej [[Zamkowa Góra|Zamkową]]. Wieś została założona w 1383 roku na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] na 50 łanach nadanych braciom, niejakiemu Janowi i Jakubowi. Jej nazwa pochodzi od jeziora, nad którym ją założono, w języku Prusów zwanego ''Malsobe''. W 1447 roku jeden z kolejnych właścicieli – Jurga z Bratjan – zamienił Małszewo na 52 łany w [[Turznica|Turznicy]] ([[Powiat ostródzki |powiat ostródzki]]), [[Zakon Krzyżacki]] przekształcił zaś ją w [[Wieś czynszowa|wieś czynszową]] i w części ziemiańską. Już przed 1511 rokiem istniała we wsi karczma, a w 1601 roku odnotowany został młyn, który prawdopodobnie działał już wcześniej. W późniejszym czasie ziemianie z Małszewa otrzymali prawo połowu ryb na Jeziorze Małszewskim.
−
<br/>
+
W wyniku działań wojennych podczas [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojny światowej]] miejscowość została zniszczona w 10%. Na początku lat 50. utworzono tu [[Państwowe Gospodarstwo Rolne]].
 +
Małszewo wykorzystuje swe położenie i zwraca się ku turystyce. Znajduje się tu wiele domków letniskowych.
 +
 
 +
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
  
−
=== Dzieje miejscowości ===
 
−
Przed przybyciem Krzyżaków okolice te zamieszkiwało plemię [[Galindowie|Galindów]]. Przy leśnej drodze z Małszewa do [[Dłużek|Dłużka]] znajdowało się pruskie grodzisko na górze zwanej [[Zamkowa Góra|Zamkową]]. Wieś została założona w 1383 roku na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] 50 łanach, nadanych braciom, niejakim Janowi i Jakubowi. Jej nazwa pochodzi od jeziora, nad którym ją założono, w języku Prusów zwanego Malsobe. W 1447 roku jeden z kolejnych właścicieli, Jurga z Bratjana, zamienił Małszewo na 52 łany w [[Turznica|Turznicy]] ([[Powiat ostródzki |powiat ostródzki]]), [[Zakon Krzyżacki]] przekształcił zaś ją w [[wieś czynszowa|wieś czynszową]] i w części ziemiańską. Już przed 1511 rokiem istniała we wsi karczma, a w 1601 roku odnotowany został młyn, który prawdopodobnie działał już wcześniej. W późniejszym czasie ziemianie z Małszewa otrzymali prawo połowu ryb na Jeziorze Małszewskim.
 
−
W wyniku działań wojennych podczas [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojny światowej]] miejscowość została zniszczona w 10%. Na początku lat 50. utworzono tu [[Państwowe Gospodarstwo Rolne Małszewo|PGR Małszewo]].
 
−
Małszewo wykorzystuje swe położenie i zwraca się ku turystyce. Znajduje się tu wiele domków letniskowych. Aktualnie wieś jest siedzibą [[sołectwo|sołectwa]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Jarosław Pokrzywnicki]]<ref> http://www.jedwabno.pl/solectwa [data dostępu: 10.09.2013]</ref>.
 
  
 
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:
 
Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:
  
−
1782 – 46 gospodarstw
+
*1782 r. – 46 gospodarstw
−
 
 
−
1818 – 219 osób,49 gospodarstw
 
−
 
 
−
1939 – 397 osób
 
−
 
 
−
1954 – 246 osób
 
  
−
2010 – 167 osób
+
*1818 r. – 219 osób, 49 gospodarstw
  
−
<br/>
+
*1939 r. – 397 osób
  
−
===Kultura===
+
*1954 r. – 246 osób
−
W latach 80-tych XX wieku działała tu [[Kapela „Mazurskie Pofajdoki” z Małszewa | kapela ludowa „Mazurskie Pofajdoki” ]].
 
  
−
<br/>
+
*2010 r. – 167 osób
−
 
 
−
=== Zabytki ===
 
−
*Unikatowa drewniana [[Karczma w Małszewie|karczma]] z 1813 roku (lub z końca XVIII wieku), złożona z dwóch przylegających do siebie budynków: [[Karczma |karczmy]] i stajni.  
 
−
*Drewniany [[Młyn w Małszewie|młyn]] wodny nad strumieniem
 
−
*Kilka drewnianych chałup (m.in. nr 7 i 8)
 
−
 
 
−
Inne
 
−
*Na Dużej Górze (Zamkowej Górze) w pobliżu Małszewa znajdowało się grodzisko Prusów
 
  
 +
==Kultura==
 +
W latach 80. XX wieku działała tu [[Kapela „Mazurskie Pofajdoki” z Małszewa | kapela ludowa „Mazurskie Pofajdoki” ]].
 
<br/>
 
<br/>
  
−
===Turystyka===
+
== Zabytki ==
−
*Czerwony szlak rowerowy o długości 25,5 km - przebieg trasy: [[Olsztyn]] - [[Szczęsne]] - [[Klewki]] - [[Kaborno]] - [[Nowa Wieś]] - [[Kopanki]] - [[Łajs]] - Małszewo
+
*unikatowa drewniana [[Karczma w Małszewie|karczma]] z 1813 roku (lub z końca XVIII wieku), złożona z dwóch przylegających do siebie budynków: karczmy i stajni.
 +
*drewniany [[Młyn w Małszewie|młyn]] wodny nad strumieniem
 +
*kilka drewnianych chałup (m.in. nr 7 i 8)
  
−
<br/>
+
==Turystyka==
 +
*czerwony szlak rowerowy o długości 25,5 km – przebieg trasy: [[Olsztyn]] – [[Szczęsne]] – [[Klewki]] – [[Kaborno]] – [[Nowa Wieś]] – [[Kopanki]] – [[Łajs]] – Małszewo
  
−
=== Bibliografia: ===
+
== Bibliografia ==
 
#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I-II, Olsztyn 2011.
 
#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. I-II, Olsztyn 2011.
−
#Ambroziak Sławomir, ''Dzieje parafii, kościołów i życia religijnego gminy Jedwabno (Jedwabno, Małga, Nowy Dwór)'', Rocznik Mazurski, t. 5, 2001, s. 3-30.
+
#Ambroziak Sławomir, ''Dzieje parafii, kościołów i życia religijnego gminy Jedwabno (Jedwabno, Małga, Nowy Dwór)'', Rocznik Mazurski, t. 5, 2001, ss. 3–30.
−
#Ambroziak Sławomir, ''Historia gminy Jedwabno'', http://www.jedwabno.pl/historia [data dostępu: 22.08.2013]
+
#Ambroziak Sławomir, ''Historia gminy Jedwabno'', [http://www.jedwabno.pl/historia/ Strona Gminy Jedwabno] [22.08.2013]
−
#Ambroziak Sławomir, ''Z dziejów gminy Jedwabno'', Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, s. 7-15.
+
#Ambroziak Sławomir, ''Z dziejów gminy Jedwabno'', Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 7–15.
 
#Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998.
 
#Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, ''Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej'', Olsztyn 1998.
 
#''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
 
#''Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
−
#Bank Danych Lokalnych GUS: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 22.08.2013]
+
#[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [22.08.2013]
−
#Wojewódzka Ewidencja Zabytków:http://www.wuoz.olsztyn.pl/ [data dostępu: 22.08.2013]
+
#[http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [22.08.2013]
  
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}

Wersja z 18:42, 15 wrz 2014

Małszewo
Kapliczka w Małszewie Wikipedia [15.09.2014]
Kapliczka w Małszewie Wikipedia [15.09.2014]
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat szczycieński
Gmina Jedwabno
Liczba ludności (2010) 179
Strefa numeracyjna (+48) 89
Kod pocztowy 12-122
Tablice rejestracyjne NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Małszewo
Małszewo
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Małszewo
Małszewo
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Małszewo (niem. Malschöwen, od 1938 r. Malshöfen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Jedwabno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 179 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Jarosław Pokrzywnicki[1].

Położenie

Wieś położona jest na Pojezierzu Mazurskim, w południowej części województwa warmińsko–mazurskiego. Miejscowość leży na południowo-zachodnim brzegu Jeziora Małszewskiego, 7 km na północ od Jedwabna.

Dzieje miejscowości

Przed przybyciem Krzyżaków okolice te zamieszkiwało plemię Galindów. Przy leśnej drodze z Małszewa do Dłużka znajdowało się pruskie grodzisko na górze zwanej Zamkową. Wieś została założona w 1383 roku na prawie chełmińskim na 50 łanach nadanych braciom, niejakiemu Janowi i Jakubowi. Jej nazwa pochodzi od jeziora, nad którym ją założono, w języku Prusów zwanego Malsobe. W 1447 roku jeden z kolejnych właścicieli – Jurga z Bratjan – zamienił Małszewo na 52 łany w Turznicy (powiat ostródzki), Zakon Krzyżacki przekształcił zaś ją w wieś czynszową i w części ziemiańską. Już przed 1511 rokiem istniała we wsi karczma, a w 1601 roku odnotowany został młyn, który prawdopodobnie działał już wcześniej. W późniejszym czasie ziemianie z Małszewa otrzymali prawo połowu ryb na Jeziorze Małszewskim. W wyniku działań wojennych podczas II wojny światowej miejscowość została zniszczona w 10%. Na początku lat 50. utworzono tu Państwowe Gospodarstwo Rolne. Małszewo wykorzystuje swe położenie i zwraca się ku turystyce. Znajduje się tu wiele domków letniskowych.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.


Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:

  • 1782 r. – 46 gospodarstw
  • 1818 r. – 219 osób, 49 gospodarstw
  • 1939 r. – 397 osób
  • 1954 r. – 246 osób
  • 2010 r. – 167 osób

Kultura

W latach 80. XX wieku działała tu kapela ludowa „Mazurskie Pofajdoki” .

Zabytki

  • unikatowa drewniana karczma z 1813 roku (lub z końca XVIII wieku), złożona z dwóch przylegających do siebie budynków: karczmy i stajni.
  • drewniany młyn wodny nad strumieniem
  • kilka drewnianych chałup (m.in. nr 7 i 8)

Turystyka

Bibliografia

  1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2011.
  2. Ambroziak Sławomir, Dzieje parafii, kościołów i życia religijnego gminy Jedwabno (Jedwabno, Małga, Nowy Dwór), Rocznik Mazurski, t. 5, 2001, ss. 3–30.
  3. Ambroziak Sławomir, Historia gminy Jedwabno, Strona Gminy Jedwabno [22.08.2013]
  4. Ambroziak Sławomir, Z dziejów gminy Jedwabno, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 7–15.
  5. Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
  6. Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
  7. Bank Danych Lokalnych GUS [22.08.2013]
  8. Wojewódzka Ewidencja Zabytków [22.08.2013]

Przypisy

  1. ↑ Strona Gminy Jedwabno [10.09.2013]



Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Małszewo&oldid=28710”