Ołownik: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Dzieje miejscowości) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Ołownik | |nazwa = Ołownik | ||
| Linia 6: | Linia 4: | ||
|flaga wsi = | |flaga wsi = | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
| − | |dopełniacz wsi = | + | |dopełniacz wsi = Ołownika |
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 17: | Linia 15: | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
|liczba ludności = 451 | |liczba ludności = 451 | ||
| − | |rok = | + | |rok = 2010 |
|strefa numeracyjna =(+48) 87 | |strefa numeracyjna =(+48) 87 | ||
|kod pocztowy =11-606 | |kod pocztowy =11-606 | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Ołownik''' (niem. ''Launingken'', od 1938 r. ''Sanden'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat węgorzewski | powiecie węgorzewskim]], w [[Budry (gmina wiejska)|gminie Budry]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 451 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Andrzej Grabarz]]<ref>[http://bip.warmia.mazury.pl/budry_gmina_wiejska/101/Jednostki_pomocnicze/ Wrota Warmii i Mazur] [30.08.2013]</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | ==Położenie== | ||
| + | Wieś położona jest w [[Kraina Węgorapy|Krainie Węgorapy]], będącej naturalnym przedłużeniem obniżenia [[Kraina Wielkich Jezior Mazurskich|Wielkich Jezior Mazurskich]], nad [[Rzeka Węgorapa|Węgorapą]], 12 km na północny wschód od [[Węgorzewo|Węgorzewa]], w pobliżu granicy z Obwodem Kaliningradzkim. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Dzieje miejscowości == | |
| − | Wieś po raz pierwszy | + | Wieś po raz pierwszy była wzmiankowana w 1561 roku jako część dóbr [[Fryderyk von Kanitz |Fryderyka von Kanitza]]. W tym czasie nazywana była ''Oloffnicken'', ''Oloffnick'', ''Hołownik'', później również ''Gross Launicken''. W 1616 roku książę [[Jan Hohenzollern]] stworzył w tej okolicy majątek szlachecki, który obejmował 8 łanów chłopskich w [[Więcki|Więckach]] i 6 łanów w Ołowniku. W XIX wieku majątek należał do niemieckiego liberała [[Hermann Contag |Hermanna Contaga]]. Następnie stał się własnością rodziny [[Rodzina von Sanden |von Sanden]] (do 1945 roku). |
Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] szkołę uruchomiono w 1954 roku; w połowie lat 60. obejmowała ona cztery klasy. | Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] szkołę uruchomiono w 1954 roku; w połowie lat 60. obejmowała ona cztery klasy. | ||
| − | W latach | + | W latach 1954–1972 sołectwo Ołownik należało do [[Gromada Olszewo Węgorzewskie|gromady Olszewo Węgorzewskie]]. Obejmowało wówczas wsie: [[Dąbrówka]], [[Mniszki]], Ołownik, [[Pochwałki]], [[Rożny]] i [[Rososze]]. Obecnie do sołectwa Ołownik należą wsie: Ołownik, Ołownik PGR (wydzielony ze wsi Ołownik w pierwszej połowie lat 70. XX wieku) oraz Pochwałki. |
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Kultura == | |
W Ołowniku znajduje się świetlica wiejska, którą opiekuje się [[lkwim:Gminny Ośrodek Kultury w Budrach |Gminny Ośrodek Kultury w Budrach]]. W miejscowości realizowano projekt [[lkwim:Dzieło Sztuki w Każdym Domu |Dzieło Sztuki w Każdym Domu]]. | W Ołowniku znajduje się świetlica wiejska, którą opiekuje się [[lkwim:Gminny Ośrodek Kultury w Budrach |Gminny Ośrodek Kultury w Budrach]]. W miejscowości realizowano projekt [[lkwim:Dzieło Sztuki w Każdym Domu |Dzieło Sztuki w Każdym Domu]]. | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Religia == | |
| − | Wieś znajduje się na terenie [[Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Olszewie Węgorzewskim |parafii rzymskokatolickiej | + | Wieś znajduje się na terenie [[Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Olszewie Węgorzewskim |parafii rzymskokatolickiej w Olszewie Węgorzewskim]]. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Ludzie związani z miejscowością== |
| − | * | + | *[[lkwim: Walten von Sanden|Walter von Sanden-Guja]] (1888–1972) – autor książek przyrodniczych poświęconych ptakom wodnym Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. Kierował kluczem rodzinnych majątków w [[Guja|Guji]] i Ołowniku. |
| − | |||
| − | |||
| + | == Zabytki == | ||
| + | W 1939 roku wybudowano w Ołowniku [[Elektrownia wodna w Ołowniku|elektrownię wodną]] na Węgorapie; w wyniku budowy zapory powstał tu zalew. Po II wojnie światowej elektrownia została zmodernizowana i obsługiwała pobliskie wioski. W 1995 roku została sprywatyzowana, następnie wycofana z eksploatacji; zabytkowe przedwojenne urządzenia zniszczały i zostały zezłomowane; budynek został pozbawiony okien i drzwi. Od 2002 roku rozpoczęła się renowacja obiektu. | ||
| + | Około 2 km na zachód od Ołownika znajduje się [[Zespół dworski w Pochwałkach |dwór w Pochwałkach]] (''Friedrichswalde'') z przełomu XIX i XX wieku – parterowy, frontem zwrócony ku parkowi o charakterze krajobrazowym z zachowanym starodrzewem; zachowała się część zabudowań gospodarczych, m.in. budynek dawnej łaźni. Obecnie stanowi własność prywatną. | ||
| + | W [[lkwim:Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie |Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie]] znajduje się zabytkowa remiza z Ołownika. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Bibliografia== | |
| − | #Grzegorz | + | #Białuński Grzegorz, ''Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie)'', Olsztyn 2002. |
| − | # | + | #Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, ''Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 2001. |
#''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008. | #''Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany'', red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008. | ||
| − | #Andrzej | + | #Wakar Andrzej, Wilamowski Bohdan, ''Węgorzewo. Z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1968. |
| − | # | + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/miejsc_w.display?p_id=6085&p_token=0.22311512267659872/ Bank Danych Lokalnych GUS] [30.07.2013] |
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
Wersja z 12:26, 14 paź 2014
| Ołownik | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | węgorzewski |
| Gmina | Budry |
| Liczba ludności (2010) | 451 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 11-606 |
| Tablice rejestracyjne | NWE |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Ołownik | |
| Położenie na mapie Polski  Ołownik | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Ołownik (niem. Launingken, od 1938 r. Sanden) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie węgorzewskim, w gminie Budry. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 451 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Andrzej Grabarz[1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w Krainie Węgorapy, będącej naturalnym przedłużeniem obniżenia Wielkich Jezior Mazurskich, nad Węgorapą, 12 km na północny wschód od Węgorzewa, w pobliżu granicy z Obwodem Kaliningradzkim.
Dzieje miejscowości
Wieś po raz pierwszy była wzmiankowana w 1561 roku jako część dóbr Fryderyka von Kanitza. W tym czasie nazywana była Oloffnicken, Oloffnick, Hołownik, później również Gross Launicken. W 1616 roku książę Jan Hohenzollern stworzył w tej okolicy majątek szlachecki, który obejmował 8 łanów chłopskich w Więckach i 6 łanów w Ołowniku. W XIX wieku majątek należał do niemieckiego liberała Hermanna Contaga. Następnie stał się własnością rodziny von Sanden (do 1945 roku).
Po II wojnie światowej szkołę uruchomiono w 1954 roku; w połowie lat 60. obejmowała ona cztery klasy.
W latach 1954–1972 sołectwo Ołownik należało do gromady Olszewo Węgorzewskie. Obejmowało wówczas wsie: Dąbrówka, Mniszki, Ołownik, Pochwałki, Rożny i Rososze. Obecnie do sołectwa Ołownik należą wsie: Ołownik, Ołownik PGR (wydzielony ze wsi Ołownik w pierwszej połowie lat 70. XX wieku) oraz Pochwałki.
Kultura
W Ołowniku znajduje się świetlica wiejska, którą opiekuje się Gminny Ośrodek Kultury w Budrach. W miejscowości realizowano projekt Dzieło Sztuki w Każdym Domu.
Religia
Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej w Olszewie Węgorzewskim.
Ludzie związani z miejscowością
- Walter von Sanden-Guja (1888–1972) – autor książek przyrodniczych poświęconych ptakom wodnym Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. Kierował kluczem rodzinnych majątków w Guji i Ołowniku.
Zabytki
W 1939 roku wybudowano w Ołowniku elektrownię wodną na Węgorapie; w wyniku budowy zapory powstał tu zalew. Po II wojnie światowej elektrownia została zmodernizowana i obsługiwała pobliskie wioski. W 1995 roku została sprywatyzowana, następnie wycofana z eksploatacji; zabytkowe przedwojenne urządzenia zniszczały i zostały zezłomowane; budynek został pozbawiony okien i drzwi. Od 2002 roku rozpoczęła się renowacja obiektu.
Około 2 km na zachód od Ołownika znajduje się dwór w Pochwałkach (Friedrichswalde) z przełomu XIX i XX wieku – parterowy, frontem zwrócony ku parkowi o charakterze krajobrazowym z zachowanym starodrzewem; zachowała się część zabudowań gospodarczych, m.in. budynek dawnej łaźni. Obecnie stanowi własność prywatną.
W Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie znajduje się zabytkowa remiza z Ołownika.
Bibliografia
- Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
- Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.
- Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
- Wakar Andrzej, Wilamowski Bohdan, Węgorzewo. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1968.
- Bank Danych Lokalnych GUS [30.07.2013]
Przypisy
- ↑ Wrota Warmii i Mazur [30.08.2013]
