Tymawa: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja zweryfikowana]
Linia 42: Linia 42:
  
 
=== Dzieje miejscowości ===
 
=== Dzieje miejscowości ===
Początki wsi sięgają 1328 roku, w którym funkcjonowała jako [[dobra rycerskie]]. W dokumentach z lat 1382-1384 pojawia się postać sędziego ziemskiego rodem z Tymawy. W 1540 roku Tymawę zamieszkiwało 15 osób. Dobra wielokrotnie zmieniały właścicieli. Pod koniec XVIII i w wieku XIX stanowiły własność rodziny von Brandtów. Nie zachowały się informacje dotyczące skutków [[Epidemia dżumy 1709-1711|epidemii dżumy]] w Tymawie w latach 1709-1711, choć należy wykluczyć, że wsi udało się uniknąć jej tragicznych skutków. W okresie 1820-1861 liczba mieszkańców wzrosła z 64 do 150 osób. Od końca XIX wieku i w początkach XX wieku majątek stanowił własność rodu Wernitz. Pałac został wzniesiony w 1891 roku. Otaczały go  zabudowania gospodarcze oraz rozległy park, założony w 2. połowie XIX wieku według projektu autorstwa [[Johann Larass|Johanna Larassa]]. Na wzgórzu znajdował się zachowany do dzisiaj [[Cmentarz rodowy w Tymawie|cmentarz rodowy]] właścicieli majątku. W roku 1925 miejscowość zamieszkiwało  279 osób, w 1939 Tymawa liczyła 188 mieszkańców.
+
Początki wsi sięgają 1328 roku, w którym funkcjonowała jako dobra rycerskie. W dokumentach z lat 1382-1384 pojawia się postać sędziego ziemskiego rodem z Tymawy. W 1540 roku Tymawę zamieszkiwało 15 osób. Dobra wielokrotnie zmieniały właścicieli. Pod koniec XVIII i w wieku XIX stanowiły własność rodziny von Brandtów. Nie zachowały się informacje dotyczące skutków [[Epidemia dżumy 1709-1711|epidemii dżumy]] w Tymawie w latach 1709-1711, choć należy wykluczyć, że wsi udało się uniknąć jej tragicznych skutków. W okresie 1820-1861 liczba mieszkańców wzrosła z 64 do 150 osób. Od końca XIX wieku i w początkach XX wieku majątek stanowił własność rodu Wernitz. Pałac został wzniesiony w 1891 roku. Otaczały go  zabudowania gospodarcze oraz rozległy park, założony w 2. połowie XIX wieku według projektu autorstwa [[Johann Larass|Johanna Larassa]]. Na wzgórzu znajdował się zachowany do dzisiaj [[Cmentarz rodowy w Tymawie|cmentarz rodowy]] właścicieli majątku. W roku 1925 miejscowość zamieszkiwało  279 osób, w 1939 Tymawa liczyła 188 mieszkańców.
 
<br/>
 
<br/>
  

Wersja z 12:24, 6 lis 2014


Tymawa

Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat ostródzki
Gmina Grunwald
Liczba ludności (2010) 68
Strefa numeracyjna (+48) 89
Kod pocztowy 14-107
Tablice rejestracyjne NOS
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Tymawa
Tymawa
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Tymawa
Tymawa
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Tymawa (niem. Thymau) - wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Grunwald.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Tymawa jest położona na obszarze Mazur Zachodnich (Pojezierze Iławsko-Mazurskie), zajmuje wschodni skłon Garbu Lubawskiego. Miejscowość leży w odległości około 14 km na południe od Olsztynka.

Plik:Front pałacu w Tymawie. Stan obecny.jpg
Front pałacu w Tymawie. Stan obecny


Dzieje miejscowości

Początki wsi sięgają 1328 roku, w którym funkcjonowała jako dobra rycerskie. W dokumentach z lat 1382-1384 pojawia się postać sędziego ziemskiego rodem z Tymawy. W 1540 roku Tymawę zamieszkiwało 15 osób. Dobra wielokrotnie zmieniały właścicieli. Pod koniec XVIII i w wieku XIX stanowiły własność rodziny von Brandtów. Nie zachowały się informacje dotyczące skutków epidemii dżumy w Tymawie w latach 1709-1711, choć należy wykluczyć, że wsi udało się uniknąć jej tragicznych skutków. W okresie 1820-1861 liczba mieszkańców wzrosła z 64 do 150 osób. Od końca XIX wieku i w początkach XX wieku majątek stanowił własność rodu Wernitz. Pałac został wzniesiony w 1891 roku. Otaczały go zabudowania gospodarcze oraz rozległy park, założony w 2. połowie XIX wieku według projektu autorstwa Johanna Larassa. Na wzgórzu znajdował się zachowany do dzisiaj cmentarz rodowy właścicieli majątku. W roku 1925 miejscowość zamieszkiwało 279 osób, w 1939 Tymawa liczyła 188 mieszkańców.

Gospodarka

We wsi znajduje się siedziba leśnictwa, należącego do Nadleśnictwa Olsztynek.

Przyroda

Przy drodze Tymawa-Zybułtowo na odcinku ok. 2 km, zlokalizowana jest "Dębowa Droga" - pomnik przyrody złożony ze szpaleru 31 dębów, o obwodzie 350-420 cm i wysokości 20 m. Inny pomnik przyrody to głaz narzutowy znajdujący się na brzegu Jeziora Tymawskiego.

Zabytki

  • W okolicach Tymawy, na północny wschód od wsi, przy południowym brzegu Jeziora Mielno zarejestrowane zostało grodzisko jaćwieskie. Odkryto tylko jeden drobny ułamek średniowiecznej ceramiki o szarej barwie.
  • Pałac wzniesiony w latach 90. XIX wieku. W przylegającym parku dworskim położony jest cmentarz rodowy. Do dzisiejszych czasów zachował się oryginalny kominek, zlokalizowany w pałacowym holu oraz zabudowania gospodarcze wzniesione na początku XX wieku. Pałac został wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków.
  • Pomiędzy wsią Tymawa i Lubianek znajduje się mogiła żołnierza rosyjskiego (lokalizacja nie ustalona), który poległ w walkach 26-28 sierpnia 1914 roku.


Bibliografia

  1. Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.
  2. Knercer Wiktor, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995.
  3. Ostróda. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1976.
  4. Bank Danych Lokalnych GUS: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 28.08.2013]
  5. Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/osterode.html [data dostępu: 28.08.2013]
  6. Sasinia i Ziemia Lubawska: http://grodziska.eu/c57.html [data dostępu: 28.08.2013]
  7. Wojewódzka Ewidencja Zabytków: http://www.wuoz.olsztyn.pl/ [data dostępu: 28.08.2013]