Stare Uściany: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Stare Uściany | |nazwa = Stare Uściany | ||
| Linia 7: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Starych Uścian | |dopełniacz wsi = Starych Uścian | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 16: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 159 | + | |liczba ludności = 159 |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna =(+48) 87 | |strefa numeracyjna =(+48) 87 | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Stare Uściany''' (niem. ''Alt Uszanny'', od 1905 r. ''Grünheide'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat piski| powiecie piskim]], w [[Pisz (gmina miejsko-wiejska)|gminie Pisz]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 roku wieś liczyła 159 mieszkańców<ref>łącznie Stare Uściany i Nowe Uściany</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Mariola Nadarzyn]]<ref>[http://www.bip.pisz.hi.pl/index.php?k=853/ Strona Urzędu Gminy Pisz] [30.08.2013]</ref>. |
| + | <br/><br/> | ||
| + | ==Położenie== | ||
| + | Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na [[Równina Mazurska|Równinie Mazurskiej]], około 15 km na południowy zachód od [[Pisz|Pisza]], we wschodniej części [[Puszcza Piska|Puszczy Piskiej]], która w okolicach Starych Uścian nazywana jest [[Lasy Kulickie|Lasami Kulickimi]]. Kilka kilometrów na północny wschód od wsi leży jezioro [[Jezioro Pogubie Wielkie|Pogubie Wielkie]], a na wschód – [[Jezioro Pogubie Małe|Pogubie Małe]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | == Dzieje miejscowości == | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Wieś powstała w 1803 roku jako kolejna z niewielkich osad położonych na południe od [[Jezioro Nidzkie|Jeziora Nidzkiego]]. Mieszkańcy zatrudnieni byli przede wszystkim przy procesie wydobywania rudy darniowej, dostarczanej następnie do pobliskich hut – albo też przy wyrębie lasów i transporcie drewna do tartaków. | Wieś powstała w 1803 roku jako kolejna z niewielkich osad położonych na południe od [[Jezioro Nidzkie|Jeziora Nidzkiego]]. Mieszkańcy zatrudnieni byli przede wszystkim przy procesie wydobywania rudy darniowej, dostarczanej następnie do pobliskich hut – albo też przy wyrębie lasów i transporcie drewna do tartaków. | ||
| − | Szkołę we wsi założono w 1854 roku. W 1935 roku uczęszczało do niej 79 dzieci, a pracował jeden nauczyciel. W 1926 roku nauczyciel ze Starych Uścian opisywał trudności, na jakie napotyka w nauce języka niemieckiego: "Wyrażanie się ustne [uczniów] jest i pozostaje słabe. Przyczyny tego należy upatrywać właśnie w ‘języku ojczystym’. W większości wypadków podają niemiecki, ale w rzeczywistości jest to mazurski. I to się tak szybko nie zmieni; chyba żeby za używanie tej żałosnej mieszanki językowej groziła kara śmierci […]. Ja tego języka ''nie trawię'' – sit venia verbo. – Zostałem nawet przed panem radcą szkolnym oskarżony, że wymyślam Mazurom"<ref>Cytat za: A. Kossert, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. B. Ostrowska, Warszawa 2004, | + | Szkołę we wsi założono w 1854 roku. W 1935 roku uczęszczało do niej 79 dzieci, a pracował jeden nauczyciel. W 1926 roku nauczyciel ze Starych Uścian opisywał trudności, na jakie napotyka w nauce języka niemieckiego: "Wyrażanie się ustne [uczniów] jest i pozostaje słabe. Przyczyny tego należy upatrywać właśnie w ‘języku ojczystym’. W większości wypadków podają niemiecki, ale w rzeczywistości jest to mazurski. I to się tak szybko nie zmieni; chyba żeby za używanie tej żałosnej mieszanki językowej groziła kara śmierci […]. Ja tego języka ''nie trawię'' – sit venia verbo. – Zostałem nawet przed panem radcą szkolnym oskarżony, że wymyślam Mazurom"<ref>Cytat za: A. Kossert, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. B. Ostrowska, Warszawa 2004, ss. 206–207</ref>. Słowa te znakomicie ilustrują zarówno sytuację niemieckich nauczycieli na [[Mazury|Mazurach]], jak i mazurskich uczniów (oraz ich rodziców). |
| − | Na północny zachód od wsi znajdują się [[Nowe Uściany]] (niem. ''Neu Uszanny''), które powstały w 1822 roku; w 1930 roku nazwę urzędowo zmieniono na Fichtenwalde; w 1939 roku liczyły 98 mieszkańców | + | Na północny zachód od wsi znajdują się [[Nowe Uściany]] (niem. ''Neu Uszanny''), które powstały w 1822 roku; w 1930 roku nazwę urzędowo zmieniono na ''Fichtenwalde''; w 1939 roku liczyły 98 mieszkańców. |
| + | Aktualnie Stare Uściany są siedzibą sołectwa. | ||
| + | |||
| − | Liczba mieszkańców | + | Liczba mieszkańców w poszczególnych latach: |
| − | 1857 – 138 osób | + | *1857 r. – 138 osób |
| − | 1864 – 159 osób | + | *1864 r. – 159 osób |
| − | 1867 – 193 osoby | + | *1867 r. – 193 osoby |
| − | 1933 – 187 osób | + | *1933 r. – 187 osób |
| − | 1939 – 169 osób | + | *1939 r. – 169 osób |
| − | 1988 – 136 osób | + | *1988 r. – 136 osób |
| − | + | == Zabytki== | |
| − | + | *dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, na południowy zachód od wsi | |
| − | |||
| − | * | ||
| − | |||
| − | |||
| − | + | == Bibliografia== | |
| − | #Hippel Rudolf | + | #von Hippel Rudolf, ''Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868'', Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157. |
#Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. | #Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. | ||
#''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | #''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | ||
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857. | #''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857. | ||
#Szelichowski Stanisław, ''Uroki mazurskiej krainy. Krzyże 300 lat, Karwica i okolice'', Warszawa 2006. | #Szelichowski Stanisław, ''Uroki mazurskiej krainy. Krzyże 300 lat, Karwica i okolice'', Warszawa 2006. | ||
| − | #Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., ''Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej'', Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, | + | #Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., ''Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej'', Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 73–90. |
| − | # | + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [15.08.2013] |
| − | # | + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [15.08.2013] |
| − | # | + | #[http://www.bip.pisz.hi.pl/zalaczniki/prawo/110131120520.doc/ Strona Urzędu Gminy Pisz] [15.08.2013] |
| − | # | + | #[http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [15.08.2013] |
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
Wersja z 17:35, 20 lis 2014
| Stare Uściany | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Pisz |
| Liczba ludności (2010) | 159 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 12-200 |
| Tablice rejestracyjne | NPI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Stare Uściany | |
| Położenie na mapie Polski  Stare Uściany | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Stare Uściany (niem. Alt Uszanny, od 1905 r. Grünheide) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Pisz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 159 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Mariola Nadarzyn[2].
Położenie
Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na Równinie Mazurskiej, około 15 km na południowy zachód od Pisza, we wschodniej części Puszczy Piskiej, która w okolicach Starych Uścian nazywana jest Lasami Kulickimi. Kilka kilometrów na północny wschód od wsi leży jezioro Pogubie Wielkie, a na wschód – Pogubie Małe.
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w 1803 roku jako kolejna z niewielkich osad położonych na południe od Jeziora Nidzkiego. Mieszkańcy zatrudnieni byli przede wszystkim przy procesie wydobywania rudy darniowej, dostarczanej następnie do pobliskich hut – albo też przy wyrębie lasów i transporcie drewna do tartaków.
Szkołę we wsi założono w 1854 roku. W 1935 roku uczęszczało do niej 79 dzieci, a pracował jeden nauczyciel. W 1926 roku nauczyciel ze Starych Uścian opisywał trudności, na jakie napotyka w nauce języka niemieckiego: "Wyrażanie się ustne [uczniów] jest i pozostaje słabe. Przyczyny tego należy upatrywać właśnie w ‘języku ojczystym’. W większości wypadków podają niemiecki, ale w rzeczywistości jest to mazurski. I to się tak szybko nie zmieni; chyba żeby za używanie tej żałosnej mieszanki językowej groziła kara śmierci […]. Ja tego języka nie trawię – sit venia verbo. – Zostałem nawet przed panem radcą szkolnym oskarżony, że wymyślam Mazurom"[3]. Słowa te znakomicie ilustrują zarówno sytuację niemieckich nauczycieli na Mazurach, jak i mazurskich uczniów (oraz ich rodziców).
Na północny zachód od wsi znajdują się Nowe Uściany (niem. Neu Uszanny), które powstały w 1822 roku; w 1930 roku nazwę urzędowo zmieniono na Fichtenwalde; w 1939 roku liczyły 98 mieszkańców.
Aktualnie Stare Uściany są siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:
- 1857 r. – 138 osób
- 1864 r. – 159 osób
- 1867 r. – 193 osoby
- 1933 r. – 187 osób
- 1939 r. – 169 osób
- 1988 r. – 136 osób
Zabytki
- dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku, na południowy zachód od wsi
Bibliografia
- von Hippel Rudolf, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157.
- Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
- Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Szelichowski Stanisław, Uroki mazurskiej krainy. Krzyże 300 lat, Karwica i okolice, Warszawa 2006.
- Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 73–90.
- Deutsche Verwaltungsgeschichte [15.08.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [15.08.2013]
- Strona Urzędu Gminy Pisz [15.08.2013]
- Wojewódzka Ewidencja Zabytków [15.08.2013]
Przypisy
- ↑ łącznie Stare Uściany i Nowe Uściany
- ↑ Strona Urzędu Gminy Pisz [30.08.2013]
- ↑ Cytat za: A. Kossert, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. B. Ostrowska, Warszawa 2004, ss. 206–207
