Wąglik: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
(→Dzieje miejscowości) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Wąglik | |nazwa = Wąglik | ||
| Linia 8: | Linia 6: | ||
|dopełniacz wsi = Wąglika | |dopełniacz wsi = Wąglika | ||
|zdjęcie = Wąglik. Mogiła oficera rosyjskiego z okresu I wojny światowej.jpg | |zdjęcie = Wąglik. Mogiła oficera rosyjskiego z okresu I wojny światowej.jpg | ||
| − | |opis zdjęcia = Wąglik. Mogiła oficera rosyjskiego z okresu I wojny światowej | + | |opis zdjęcia = Wąglik. Mogiła oficera rosyjskiego z okresu I wojny światowej [http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/waglik/ Olsztyńska Strona Rowerowa] [25.08.2013] |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 16: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 201 | + | |liczba ludności = 201 |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna =(+48) 87 | |strefa numeracyjna =(+48) 87 | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | ''' Wąglik''' (niem. ''Wonglik'', od 1938 r. ''Balzershausen'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat piski|powiecie piskim]], w [[Pisz (gmina miejsko-wiejska)|gminie Pisz]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 r. liczyła 201 mieszkańców<ref>łącznie Wąglik, [[Jabłoń]] i [[Wąglik–Kolonia]]</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Damian Borkowski]]<ref>[http://www.bip.pisz.hi.pl/index.php?k=853/ Strona Urzędu Gminy Pisz] [20.09.2013]</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | W latach | ||
| + | ==Położenie== | ||
| + | Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na [[Równina Mazurska|Równinie Mazurskiej]], na skraju [[Puszcza Piska|Puszczy Piskiej]], 3,5 km na południowy zachód od [[Pisz|Pisza]], usytuowana między Piszem a jeziorem [[Jezioro Brzozolasek| Brzozolasek]], około 1,5 km na południe od drogi krajowej nr 58 (ze wsi [[Snopki]]). | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | ==Dzieje miejscowości == |
| − | Wieś | + | Wieś została lokowana w 1611 roku na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] na 5 łanach. Było to ostatnie nadanie ziemi na terenie powiatu piskiego. Otrzymał je niejaki Balcer Ebert, konny strażnik puszczy – borowy. W XVII wieku wieś występowała jako ''Wonglik'' i ''Hans Ebert oder Wongligk'' (od nazwiska kolejnego właściciela, syna Balcera). Po Ebertach dobra przeszły po kądzieli w ręce rodziny Beylów. Zarówno Ebertowie, jak i Beylowie należeli do tzw. [[Kulmerzy|kulmerów]] – wolnych chłopów, warstwy pośredniej między chłopami czynszowymi a szlachtą. W 1710 roku dotarła do Wąglika epidemia dżumy; w jej wyniku zmarło ośmiu mieszkańców. |
| − | + | Intrygująco brzmiąca nazwa wsi i jej geneza w dalszym ciągu są przedmiotem badań ([[lkwim:Grzegorz Białuński|Grzegorz Białuński]]). Hipotezie o jej związku z jakimikolwiek chorobami przeczy brak występowania słowa „wąglik” w słownikach staropolskich w tym znaczeniu. Można założyć, że nazwa wywodziła się od nazwy osobowej, choć takowa również nie występuje w ówczesnych źródłach. | |
| − | + | Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Liczba mieszkańców wsi w poszczególnych okresach: | Liczba mieszkańców wsi w poszczególnych okresach: | ||
| − | 1857 – 65 osób | + | *1857 r. – 65 osób |
| − | 1864 – 78 osób | + | *1864 r. – 78 osób |
| − | 1867 – 96 osób | + | *1867 r. – 96 osób |
| − | 1933 – 143 osoby | + | *1933 r. – 143 osoby |
| − | 1939 – 149 osób | + | *1939 r. – 149 osób |
| − | 1988 – 86 osób | + | *1988 r. – 86 osób |
| − | + | ==Zabytki== | |
| − | + | *dawny [[Cmentarz ewangelicki w Wągliku |cmentarz ewangelicki]] z początku XX wieku | |
| − | + | *w lesie nieopodal miejscowości zlokalizowana jest mogiła nieznanego oficera armii rosyjskiej | |
| − | * | ||
| − | * | ||
| − | |||
| − | + | ==Bibliografia== | |
| − | #Białuński Grzegorz, ''O początkach i nazwie Wąglika'', Znad Pisy, nr 15, 2006, | + | #Białuński Grzegorz, ''O początkach i nazwie Wąglika'', Znad Pisy, nr 15, 2006, ss. 29–31. |
| − | #Białuński Grzegorz, ''Przyczynek do przebiegu zarazy dżumy w starostwie piskim w latach 1709-1711'', Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, | + | #Białuński Grzegorz, ''Przyczynek do przebiegu zarazy dżumy w starostwie piskim w latach 1709-1711'', Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 51–57. |
| − | #Hippel Rudolf von, ''Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868'', Znad Pisy, nr | + | #Hippel Rudolf von, ''Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868'', Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157. |
#Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. | #Kossert Andreas, ''Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich'', przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004. | ||
#''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | #''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | ||
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857. | #''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857. | ||
| − | # | + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [25.08.2013] |
| − | # | + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [25.08.2013] |
| − | # | + | #[http://www.bip.pisz.hi.pl/zalaczniki/prawo/110131120520.doc/ Strona Urzędu Gminy Pisz] [25.08.2013] |
| − | # | + | #[http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/waglik/ Olsztyńska Strona Rowerowa] [25.08.2013] |
| + | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
Wersja z 21:20, 29 lis 2014
| Wąglik | |
| | |
![Wąglik. Mogiła oficera rosyjskiego z okresu I wojny światowej Olsztyńska Strona Rowerowa [25.08.2013]](/index.php/Plik:W%C4%85glik._Mogi%C5%82a_oficera_rosyjskiego_z_okresu_I_wojny_%C5%9Bwiatowej.jpg) Wąglik. Mogiła oficera rosyjskiego z okresu I wojny światowej Olsztyńska Strona Rowerowa [25.08.2013]
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Pisz |
| Liczba ludności (2010) | 201 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 12-200 |
| Tablice rejestracyjne | NPI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Wąglik | |
| Położenie na mapie Polski  Wąglik | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Wąglik (niem. Wonglik, od 1938 r. Balzershausen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Pisz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 r. liczyła 201 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Damian Borkowski[2].
Położenie
Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Równinie Mazurskiej, na skraju Puszczy Piskiej, 3,5 km na południowy zachód od Pisza, usytuowana między Piszem a jeziorem Brzozolasek, około 1,5 km na południe od drogi krajowej nr 58 (ze wsi Snopki).
Dzieje miejscowości
Wieś została lokowana w 1611 roku na prawie chełmińskim na 5 łanach. Było to ostatnie nadanie ziemi na terenie powiatu piskiego. Otrzymał je niejaki Balcer Ebert, konny strażnik puszczy – borowy. W XVII wieku wieś występowała jako Wonglik i Hans Ebert oder Wongligk (od nazwiska kolejnego właściciela, syna Balcera). Po Ebertach dobra przeszły po kądzieli w ręce rodziny Beylów. Zarówno Ebertowie, jak i Beylowie należeli do tzw. kulmerów – wolnych chłopów, warstwy pośredniej między chłopami czynszowymi a szlachtą. W 1710 roku dotarła do Wąglika epidemia dżumy; w jej wyniku zmarło ośmiu mieszkańców.
Intrygująco brzmiąca nazwa wsi i jej geneza w dalszym ciągu są przedmiotem badań (Grzegorz Białuński). Hipotezie o jej związku z jakimikolwiek chorobami przeczy brak występowania słowa „wąglik” w słownikach staropolskich w tym znaczeniu. Można założyć, że nazwa wywodziła się od nazwy osobowej, choć takowa również nie występuje w ówczesnych źródłach.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Liczba mieszkańców wsi w poszczególnych okresach:
- 1857 r. – 65 osób
- 1864 r. – 78 osób
- 1867 r. – 96 osób
- 1933 r. – 143 osoby
- 1939 r. – 149 osób
- 1988 r. – 86 osób
Zabytki
- dawny cmentarz ewangelicki z początku XX wieku
- w lesie nieopodal miejscowości zlokalizowana jest mogiła nieznanego oficera armii rosyjskiej
Bibliografia
- Białuński Grzegorz, O początkach i nazwie Wąglika, Znad Pisy, nr 15, 2006, ss. 29–31.
- Białuński Grzegorz, Przyczynek do przebiegu zarazy dżumy w starostwie piskim w latach 1709-1711, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 51–57.
- Hippel Rudolf von, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157.
- Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
- Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Deutsche Verwaltungsgeschichte [25.08.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [25.08.2013]
- Strona Urzędu Gminy Pisz [25.08.2013]
- Olsztyńska Strona Rowerowa [25.08.2013]
Przypisy
- ↑ łącznie Wąglik, Jabłoń i Wąglik–Kolonia
- ↑ Strona Urzędu Gminy Pisz [20.09.2013]
