Hans Tiska

Hans Tiska
Data i miejsce urodzenia	2 kwietnia 1892 r. Cierzpięty
Data i miejsce śmierci	24 listopada 1969 r. Freiburg

Hans Tiska (ur. 2 kwietnia 1892 r. w Cierzpiętach, zm. 24 listopada 1969 r. w Freiburgu) – pedagog, archeolog, muzealnik, historyk.

Życiorys

Był szóstym z dziesięciorga dzieci. W latach 1914–1918 był sanitariuszem i nie uczestniczył bezpośrednio w walkach. W wieku 42 lat ożenił się. Jego wybranką była Hedwig Karoline Rogowski. Tiska doczekał się dwójki dzieci.

W 1942 roku zamieszkał w Olsztynie. 21 stycznia 1945 roku Tiska wyprawił swoją rodzinę jednym z ostatnich transportów do zachodnich Niemiec. Sam był wcielony do Volkssturmu. W maju 1945 roku udało mu się przeprawić do Danii. W grudniu 1946 roku odnalazł swoją rodzinę w Steddorf w Dolnej Saksonii. Sześć lat później osiadł w Bollschweil w pobliżu Freiburga, gdzie do emerytury pracował jako radca szkolny. W 1969 roku zamieszkał we Freiburgu.

Szkoła i wykształcenie

Przed wybuchem I wojny światowej zdobył wykształcenie pedagogiczne w Piszu i Szczytnie.

Praca

W 1918 roku rozpoczął się okres pracy w kilku wiejskich szkołach powszechnych. Ostatecznie osiadł w Szczytnie, gdzie pracował jako nauczyciel historii. Bez wątpienia wyróżnieniem i ukoronowaniem jego pracy pedagogicznej stała się nominacja na rektora gimnazjum w Szczytnie. Później pracował również jako radca szkolny (od 1940 roku) w Olsztynie, do którego przeniósł się wraz z rodziną.

Działalność społeczna i naukowa

Tiska był archeologiem-amatorem, pasjonatem i wielkim miłośnikiem historii. Przyjął na siebie obowiązki społecznego opiekuna zabytków archeologicznych na obszarze dawnego powiatu szczycieńskiego, a ponadto założył i kierował powstałym w 1924 roku Heimatmuseum (Muzeum Ziemi Ojczystej) w Szczytnie. Interesował się także etnografią, walcząc o zachowanie dziedzictwa mazurskiej kultury. Przede wszystkim prowadził jednak powierzchniowe badania archeologiczne oraz wykopaliska na terenie dawnego powiatu szczycieńskiego, olsztyńskiego, lidzbarskiego, bartoszyckiego, mrągowskiego, piskiego, biskupieckiego i giżyckiego, głównie na przełomie lat 20. i 30. XX wieku. Znaleziska wzbogacały stopniowo zbiory Heimatmuseum.

Przykładem działań archeologicznych Tiski były prace, które prowadził w Tumianach. Miejscowym cmentarzyskiem zainteresował się w sierpniu 1928 r. i "przeprowadził tam badania wykopaliskowe, odsłaniając 65 grobów. Wyników tych prac nigdy nie opublikował, a odkryte przez niego zabytki znalazły się pierwotnie w Heimatmuseum w Allenstein, obecnie Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. Po jakimś czasie – nie wiadomo dokładnie kiedy – prawie połowa znalezionych przez Tiskę zespołów grobowych została przewieziona do Prussia-Museum w Królewcu i tam zainwentaryzowana, przy czym zmieniono wówczas numerację grobów [...]".

Bibliografia

Sobieraj Jarosław, Hans Tiska – szczycieński nauczyciel, opiekun zabytków i muzealnik, Rocznik Mazurski, t. IV, 1994.
Archeolog musi być detektywem! Przykład cmentarzyska w Daumen, obecnie Tumiany na Mazurach, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego [23.09.2014]