Jerzwałd: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Dzieje miejscowości) |
|||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }} |
| − | ''' Jerzwałd ''' (niem. ''Gerswalde'') – | + | ''' Jerzwałd ''' (niem. ''Gerswalde'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat iławski|powiecie iławskim]], w [[Zalewo (gmina miejsko-wiejska)|gminie Zalewo]]. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W latach 1946-1975 wieś wchodziła w skład powiatu morąskiego. |
Miejscowość w 2010 roku liczyła 361 mieszkańców (łącznie z osadą [[Likszany]]). W skład sołectwa wchodzą wsie: Jerzwałd, Likszany i [[Rucewo]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Ryszard Dubanowski]]<ref> http://www.zalewo.bil-wm.pl/index.php?inf=10&idsl=7&id=67[data dostępu: 5.03.2014]</ref>. | Miejscowość w 2010 roku liczyła 361 mieszkańców (łącznie z osadą [[Likszany]]). W skład sołectwa wchodzą wsie: Jerzwałd, Likszany i [[Rucewo]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Ryszard Dubanowski]]<ref> http://www.zalewo.bil-wm.pl/index.php?inf=10&idsl=7&id=67[data dostępu: 5.03.2014]</ref>. | ||
| − | + | <br/><br/> | |
| − | <br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Pojezierze Iławskie|Pojezierzu Iławskim]], nad zachodnim krańcem [[Jezioro Płaskie|Jeziora Płaskiego]] (odnoga jeziora [[Jezioro Jeziorak|Jeziorak]]), 10 km na południowy zachód od [[Zalewo|Zalewa]]. | Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Pojezierze Iławskie|Pojezierzu Iławskim]], nad zachodnim krańcem [[Jezioro Płaskie|Jeziora Płaskiego]] (odnoga jeziora [[Jezioro Jeziorak|Jeziorak]]), 10 km na południowy zachód od [[Zalewo|Zalewa]]. | ||
| − | |||
| − | |||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
Pierwotnie miejscowość nosiła nazwę ''Kejsy'', a następnie ''Gerswald''. Na obszarze obecnej wsi komtur dzierzgoński [[Luther von Braunschweig]] na 10 łanach obsadził swojego sługę Skipiele, któremu nadał Jerzwałd w dziedziczne posiadanie. W 1343 roku wieś za sprawą nadania wielkiego mistrza [[Ludolf Koenig|Ludolfa Koeniga]] stała się własnością dwóch pruskich braci - Lutyna i Warpuna, będących na służbie [[Zakon Krzyżacki|Zakonu Krzyżackiego]]. W okresie [[wojna trzynastoletnia| wojny trzynastoletniej]] wieś została całkowicie spustoszona i opuszczona przez mieszkańców. W 1707 roku Jerzwałd miał charakter [[wieś szkatułowa|wsi szkatułowej]]. Ponownego zasiedlenia wsi podjął się w tym czasie Krzysztof Węgrowski. Jerzwałd był wówczas zamieszkany przez 15 gospodarzy. Pustosząca wieś w latach 1708-1711 [[epidemia dżumy]] odebrała życie 92 osobom. W 1732 roku miejscowość składała się ze stosunkowo dużej liczby 39 zagród chłopskich. W 1750 roku wybudowana została miejscowa szkoła, do której uczęszczały również dzieci z [[Liksajny|Liksajn]] oraz [[Rucewo|Rucewa]]. W 1818 roku miejscowość była zamieszkana przez 278 mieszkańców żyjących w 88 budynkach mieszkalnych. Przeważająca większość była zatrudniona w rolnictwie lub związana z pracą w lasach państwowych, cegielni lub tartaku. W 1858 roku Jerzwałd był zamieszkany przez 765 osób.Przed wybuchem [[II wojna światowa|II wojny światowej]] Jerzwałd był jedną z najludniejszych wsi ówczesnego powiatu morąskiego. W 1939 roku miejscowość liczyła 1026 mieszkańców. W tym samym czasie do miejscowej trzyklasowej szkoły uczęszczały również dzieci z [[Rucewo|Rucewa]] oraz [[Likszany|Likszan]]. W miejscowości ma swoją siedzibę [[Zespół Parków Krajobrazowych Pojezierza Iławskiego i Wzgórz Dylewskich]]. | Pierwotnie miejscowość nosiła nazwę ''Kejsy'', a następnie ''Gerswald''. Na obszarze obecnej wsi komtur dzierzgoński [[Luther von Braunschweig]] na 10 łanach obsadził swojego sługę Skipiele, któremu nadał Jerzwałd w dziedziczne posiadanie. W 1343 roku wieś za sprawą nadania wielkiego mistrza [[Ludolf Koenig|Ludolfa Koeniga]] stała się własnością dwóch pruskich braci - Lutyna i Warpuna, będących na służbie [[Zakon Krzyżacki|Zakonu Krzyżackiego]]. W okresie [[wojna trzynastoletnia| wojny trzynastoletniej]] wieś została całkowicie spustoszona i opuszczona przez mieszkańców. W 1707 roku Jerzwałd miał charakter [[wieś szkatułowa|wsi szkatułowej]]. Ponownego zasiedlenia wsi podjął się w tym czasie Krzysztof Węgrowski. Jerzwałd był wówczas zamieszkany przez 15 gospodarzy. Pustosząca wieś w latach 1708-1711 [[epidemia dżumy]] odebrała życie 92 osobom. W 1732 roku miejscowość składała się ze stosunkowo dużej liczby 39 zagród chłopskich. W 1750 roku wybudowana została miejscowa szkoła, do której uczęszczały również dzieci z [[Liksajny|Liksajn]] oraz [[Rucewo|Rucewa]]. W 1818 roku miejscowość była zamieszkana przez 278 mieszkańców żyjących w 88 budynkach mieszkalnych. Przeważająca większość była zatrudniona w rolnictwie lub związana z pracą w lasach państwowych, cegielni lub tartaku. W 1858 roku Jerzwałd był zamieszkany przez 765 osób.Przed wybuchem [[II wojna światowa|II wojny światowej]] Jerzwałd był jedną z najludniejszych wsi ówczesnego powiatu morąskiego. W 1939 roku miejscowość liczyła 1026 mieszkańców. W tym samym czasie do miejscowej trzyklasowej szkoły uczęszczały również dzieci z [[Rucewo|Rucewa]] oraz [[Likszany|Likszan]]. W miejscowości ma swoją siedzibę [[Zespół Parków Krajobrazowych Pojezierza Iławskiego i Wzgórz Dylewskich]]. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Ludzie związani z miejscowością == | == Ludzie związani z miejscowością == | ||
*[[lkwim: Zbigniew Nienacki|Zbigniew Nienacki]] (1929-1994) - pisarz, autor serii młodzieżowych książek przygodowych o Panu Samochodziku oraz powieści dla dorosłych ''Raz do roku w Skiroławkach'', ''Wielki Las'', ''Uwodziciel''. W latach 1967-1994 mieszkał i tworzył w Jerzwałdzie. | *[[lkwim: Zbigniew Nienacki|Zbigniew Nienacki]] (1929-1994) - pisarz, autor serii młodzieżowych książek przygodowych o Panu Samochodziku oraz powieści dla dorosłych ''Raz do roku w Skiroławkach'', ''Wielki Las'', ''Uwodziciel''. W latach 1967-1994 mieszkał i tworzył w Jerzwałdzie. | ||
| − | |||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | ''Morąg. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1973.<br/> | |
| − | + | Niesiobędzki Wiesław, ''Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne'', wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.<br/> | |
| − | + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier'', Danzig und Elbing 1858.<br/> | |
| − | + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | |
| − | + | [http://www.zalewo.f117.pl/modules.php?name=Sections&op=printpage&artid=2125| Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zalewo] [05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/rosenberg.html| Deutsche Verwaltungsgeschichte] [05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/3872,jerzwald-pan-samochodzik-i-lekcja-przyrody.html| Ciekawe Mazury.pl] [05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://jerzwald.pl/| Jerzwałd.pl][05.03.2014]<br/> | |
| − | + | [http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/3872,jerzwald-pan-samochodzik-i-lekcja-przyrody.html|Polska Niezwykła] [05.03.2014] | |
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
<references/> | <references/> | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat iławski]] [[Kategoria: Zalewo (gmina miejsko-wiejska)]] [[Kategoria: Wieś sołecka]] | |
| − | |||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat iławski]] [[Kategoria: | ||
Wersja z 10:36, 3 lis 2014
| Jerzwałd | |
| | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | iławski |
| Gmina | Zalewo |
| Liczba ludności (2010) | 361[1] |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Jerzwałd | |
| Położenie na mapie Polski  Jerzwałd | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Jerzwałd (niem. Gerswalde) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Zalewo. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W latach 1946-1975 wieś wchodziła w skład powiatu morąskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 361 mieszkańców (łącznie z osadą Likszany). W skład sołectwa wchodzą wsie: Jerzwałd, Likszany i Rucewo. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Ryszard Dubanowski[2].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Iławskim, nad zachodnim krańcem Jeziora Płaskiego (odnoga jeziora Jeziorak), 10 km na południowy zachód od Zalewa.
Dzieje miejscowości
Pierwotnie miejscowość nosiła nazwę Kejsy, a następnie Gerswald. Na obszarze obecnej wsi komtur dzierzgoński Luther von Braunschweig na 10 łanach obsadził swojego sługę Skipiele, któremu nadał Jerzwałd w dziedziczne posiadanie. W 1343 roku wieś za sprawą nadania wielkiego mistrza Ludolfa Koeniga stała się własnością dwóch pruskich braci - Lutyna i Warpuna, będących na służbie Zakonu Krzyżackiego. W okresie wojny trzynastoletniej wieś została całkowicie spustoszona i opuszczona przez mieszkańców. W 1707 roku Jerzwałd miał charakter wsi szkatułowej. Ponownego zasiedlenia wsi podjął się w tym czasie Krzysztof Węgrowski. Jerzwałd był wówczas zamieszkany przez 15 gospodarzy. Pustosząca wieś w latach 1708-1711 epidemia dżumy odebrała życie 92 osobom. W 1732 roku miejscowość składała się ze stosunkowo dużej liczby 39 zagród chłopskich. W 1750 roku wybudowana została miejscowa szkoła, do której uczęszczały również dzieci z Liksajn oraz Rucewa. W 1818 roku miejscowość była zamieszkana przez 278 mieszkańców żyjących w 88 budynkach mieszkalnych. Przeważająca większość była zatrudniona w rolnictwie lub związana z pracą w lasach państwowych, cegielni lub tartaku. W 1858 roku Jerzwałd był zamieszkany przez 765 osób.Przed wybuchem II wojny światowej Jerzwałd był jedną z najludniejszych wsi ówczesnego powiatu morąskiego. W 1939 roku miejscowość liczyła 1026 mieszkańców. W tym samym czasie do miejscowej trzyklasowej szkoły uczęszczały również dzieci z Rucewa oraz Likszan. W miejscowości ma swoją siedzibę Zespół Parków Krajobrazowych Pojezierza Iławskiego i Wzgórz Dylewskich.
Ludzie związani z miejscowością
- Zbigniew Nienacki (1929-1994) - pisarz, autor serii młodzieżowych książek przygodowych o Panu Samochodziku oraz powieści dla dorosłych Raz do roku w Skiroławkach, Wielki Las, Uwodziciel. W latach 1967-1994 mieszkał i tworzył w Jerzwałdzie.
Bibliografia
Morąg. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1973.
Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne, wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Zalewo [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.03.2014]
Ciekawe Mazury.pl [05.03.2014]
Jerzwałd.pl[05.03.2014]
Niezwykła [05.03.2014]
Przypisy
- ↑ Łącznie Jerzwałd i Likszany.
- ↑ http://www.zalewo.bil-wm.pl/index.php?inf=10&idsl=7&id=67[data dostępu: 5.03.2014]
