Kałduny: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = 329<ref>Łącznie Kałduny, | + | |liczba ludności = 329<ref>Łącznie: Kałduny, Julin i Lowizowo.</ref> |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }} |
| − | ''' Kałduny ''' (niem. ''Gross Schönforst'') – | + | ''' Kałduny ''' (niem. ''Gross Schönforst'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat iławski|powiecie iławskim]], w [[Iława (gmina wiejska)|gminie Iława]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. |
| − | Miejscowość w 2010 roku liczyła 329 mieszkańców (łącznie z osadami [[Julin]] i [[Lowizowo]]). W skład sołectwa wchodzą: Kałduny, Julin i Lowizowo. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Daniela Wysocka]]<ref>http://www.gmina-ilawa.pl/dla_mieszkanca/jednostki-podlegle/ [ | + | Miejscowość w 2010 roku liczyła 329 mieszkańców (łącznie z osadami [[Julin]] i [[Lowizowo]]). W skład sołectwa wchodzą: Kałduny, Julin i Lowizowo. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Daniela Wysocka]]<ref>[http://www.gmina-ilawa.pl/dla_mieszkanca/jednostki-podlegle/ gmina-ilawa.pl] [05.03.2014]</ref>. |
| − | + | <br/><br/> | |
| − | <br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| Linia 40: | Linia 39: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Miejscowość została założona w 1323 roku. Pierwsi osadnicy byli wolnymi [[Prusowie|Prusami]]. W tym czasie wieś nosiła nazwę ''Gross Schonforst''. Dokument lokacyjny został wystawiony przez komtura dzierzgońskiego [[Luther von Braunschweig|Luthera von Braunschweiga]]. Od XIV do XVII stulecia Kałduny miały własną świątynię. | + | Miejscowość została założona w 1323 roku. Pierwsi osadnicy byli wolnymi [[Prusowie|Prusami]]. W tym czasie wieś nosiła nazwę ''Gross Schonforst''. Dokument lokacyjny został wystawiony przez komtura dzierzgońskiego [[Luther von Braunschweig|Luthera von Braunschweiga]]. |
| + | |||
| + | Od XIV do XVII stulecia Kałduny miały własną świątynię. Kościół uległ dewastacji i ostatecznie został rozebrany. Obok wsi istniały dobra ziemskie zwane ''Schonforst'', które zostały przekształcone w folwark. Pod koniec XVIII wieku w Kałdunach istniały 24 zagrody chłopskie. W roku 1893 niejaki Schubring założył we wsi gospodę, w której znajdował się również sklep. Natomiast przy drodze do Iławy znajdował się zajazd należący do niejakiego Schluppa, a następnie do Falka, kupca pochodzącego z Iławy. | ||
Na początku XX stulecia Kałduny były własnością księcia von Reuss-Gera. W tym czasie wzniesiona została dwuklasowa szkoła oraz przylegające do niej mieszkanie nauczyciela. | Na początku XX stulecia Kałduny były własnością księcia von Reuss-Gera. W tym czasie wzniesiona została dwuklasowa szkoła oraz przylegające do niej mieszkanie nauczyciela. | ||
| − | + | Liczba mieszkańców, budynków mieszkalnych i gospodarstw w następujących latach wynosiła: | |
| − | Liczba mieszkańców, budynków mieszkalnych i gospodarstw | + | *1817 – 110 osób, 25 domów |
| − | + | *1864 – 428 osób, 55 domów | |
| − | 1817 | + | *1871 – 448 osób, 55 domów |
| − | + | *1885 – 515 osób, 67 domów | |
| − | 1864 | + | *1895 – 461 osób, 66 domów |
| − | + | *1905 – 421 osób, 65 domów | |
| − | 1871 | + | *1933 – 284 osoby |
| − | + | *1939 – 377 osób, 110 gospodarstw (łącznie z Julinem) | |
| − | 1885 | ||
| − | |||
| − | 1895 | ||
| − | |||
| − | 1905 | ||
| − | |||
| − | 1933 | ||
| − | |||
| − | 1939 | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Religia== | ==Religia== | ||
Wieś znajduje się na terenie [[Parafia pw. Matki Bożej Królowej Polski w Rudzienicach|parafii rzymskokatolickiej pw. Matki Bożej Królowej Polski w Rudzienicach]]. | Wieś znajduje się na terenie [[Parafia pw. Matki Bożej Królowej Polski w Rudzienicach|parafii rzymskokatolickiej pw. Matki Bożej Królowej Polski w Rudzienicach]]. | ||
| Linia 70: | Linia 59: | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| − | * | + | *cmentarz ewangelicki z drugiej połowy XIX wieku, 1,5 km na północ od wsi, przy polnej drodze do [[Rudzienice|Rudzienic]]; własność parafii ewangelickiej, obiekt nieczynny, powierzchnia 0,3 ha |
| + | {{Przypisy}} | ||
| + | <references/> | ||
| + | == Bibliografia == | ||
| + | ''Iława. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1972.<br/> | ||
| + | Niesiobędzki Wiesław, ''Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne'', wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.<br/> | ||
| + | ''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier'', Danzig und Elbing 1858.<br/> | ||
| + | ''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/> | ||
| + | Plan zagospodarowania przestrzennego gminy Iława 2003: [http://gmina-ilawa.mpzp.org/|gmina-ilawa.mpzp.org, Uchwała Nr XIII/108/2003 z dnia 3 grudnia 2003] [05.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://bip.warmia.mazury.pl/ilawa_gmina_wiejska/76/172/STRATEGIA_ROZWOJU_GMINY_ILAWA_2000-2015/| bip.warmia.mazury.pl, Strategia rozwoju gminy Iława 2000-2015] [05.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] 05.03.2014]<br/> | ||
| + | [http://www.verwaltungsgeschichte.de/rosenberg.html| verwaltungsgeschichte.de] [05.03.2014]<br/> | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat iławski]] [[Kategoria: | + | [[Kategoria: Miejscowość]] [[Kategoria: Powiat iławski]] [[Kategoria: Iława (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]] [[Kategoria: 1301-1400]] |
Wersja z 23:21, 25 lis 2014
| Kałduny | |
| | |
 Kałduny. Pocztówka z 1938 roku
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | iławski |
| Gmina | Iława |
| Liczba ludności (2010) | 329[1] |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Kałduny | |
| Położenie na mapie Polski  Kałduny | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Kałduny (niem. Gross Schönforst) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Iława. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 329 mieszkańców (łącznie z osadami Julin i Lowizowo). W skład sołectwa wchodzą: Kałduny, Julin i Lowizowo. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Daniela Wysocka[2].
Położenie
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Iławskim, na wschód od jeziora Łabędź, 7 km na północny wschód od Iławy i na południe od drogi krajowej nr 16.
Dzieje miejscowości
Miejscowość została założona w 1323 roku. Pierwsi osadnicy byli wolnymi Prusami. W tym czasie wieś nosiła nazwę Gross Schonforst. Dokument lokacyjny został wystawiony przez komtura dzierzgońskiego Luthera von Braunschweiga.
Od XIV do XVII stulecia Kałduny miały własną świątynię. Kościół uległ dewastacji i ostatecznie został rozebrany. Obok wsi istniały dobra ziemskie zwane Schonforst, które zostały przekształcone w folwark. Pod koniec XVIII wieku w Kałdunach istniały 24 zagrody chłopskie. W roku 1893 niejaki Schubring założył we wsi gospodę, w której znajdował się również sklep. Natomiast przy drodze do Iławy znajdował się zajazd należący do niejakiego Schluppa, a następnie do Falka, kupca pochodzącego z Iławy.
Na początku XX stulecia Kałduny były własnością księcia von Reuss-Gera. W tym czasie wzniesiona została dwuklasowa szkoła oraz przylegające do niej mieszkanie nauczyciela.
Liczba mieszkańców, budynków mieszkalnych i gospodarstw w następujących latach wynosiła:
- 1817 – 110 osób, 25 domów
- 1864 – 428 osób, 55 domów
- 1871 – 448 osób, 55 domów
- 1885 – 515 osób, 67 domów
- 1895 – 461 osób, 66 domów
- 1905 – 421 osób, 65 domów
- 1933 – 284 osoby
- 1939 – 377 osób, 110 gospodarstw (łącznie z Julinem)
Religia
Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. Matki Bożej Królowej Polski w Rudzienicach.
Zabytki
- cmentarz ewangelicki z drugiej połowy XIX wieku, 1,5 km na północ od wsi, przy polnej drodze do Rudzienic; własność parafii ewangelickiej, obiekt nieczynny, powierzchnia 0,3 ha
Przypisy
- ↑ Łącznie: Kałduny, Julin i Lowizowo.
- ↑ gmina-ilawa.pl [05.03.2014]
Bibliografia
Iława. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1972.
Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne, wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Plan zagospodarowania przestrzennego gminy Iława 2003: Uchwała Nr XIII/108/2003 z dnia 3 grudnia 2003 [05.03.2014]
bip.warmia.mazury.pl, Strategia rozwoju gminy Iława 2000-2015 [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS 05.03.2014]
verwaltungsgeschichte.de [05.03.2014]
