Jerzy Olech: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 21: | Linia 21: | ||
}} | }} | ||
| − | '''Jerzy Olech''' - inna forma ''Ollech'' (ur. 3 listopada 1757 roku w Szczepankowie, zm. 29 grudnia 1820 roku w Królewcu) – ksiądz ewangelicki, pedagog, tłumacz, wydawca pism religijnych, zbieracz pieśni, jako pierwszy na terenie Mazur tworzył polską literaturę świecką dla ludu. | + | '''Jerzy Olech''' - inna forma nazwiska ''Ollech'' (ur. 3 listopada 1757 roku w Szczepankowie, zm. 29 grudnia 1820 roku w Królewcu) – ksiądz ewangelicki, pedagog, tłumacz, wydawca pism religijnych, zbieracz pieśni, jako pierwszy na terenie Mazur tworzył polską literaturę świecką dla ludu. |
== Życiorys == | == Życiorys == | ||
| Linia 35: | Linia 35: | ||
Z tytułu tej funkcji opiekował się polską szkołą oraz studentami z Seminarium Polskiego przy Wydziale Teologii Uniwersytetu Królewieckiego. Wzorem dla niego stali się pisarze polskiego Oświecenia z [[lkwim:Ignacy Krasicki|Ignacym Krasickim]] na czele. Satyry i dwanaście bajek [[lkwim:Ignacy Krasicki|Krasickiego]] przetłumaczył prozą na język niemiecki i ogłosił w królewieckim czasopiśmie naukowo-literackim ''Preussisches Archir'. | Z tytułu tej funkcji opiekował się polską szkołą oraz studentami z Seminarium Polskiego przy Wydziale Teologii Uniwersytetu Królewieckiego. Wzorem dla niego stali się pisarze polskiego Oświecenia z [[lkwim:Ignacy Krasicki|Ignacym Krasickim]] na czele. Satyry i dwanaście bajek [[lkwim:Ignacy Krasicki|Krasickiego]] przetłumaczył prozą na język niemiecki i ogłosił w królewieckim czasopiśmie naukowo-literackim ''Preussisches Archir'. | ||
| − | Ksiądz Olech był zaprzyjaźniony z [Krzysztof Mrongowiusz|Krzysztofem Mrongowiuszem]]. Utrzymywał też kontakty z polskimi językoznawcami, miedzy innymi z [[Samuel Bogumił Linde|Samuelem Bogumiłem Lindem]]. W [[Królewiec|Królewcu]] Olecha odwiedzali przedstawiciele polskiej nauki i literatury. | + | Ksiądz Olech był zaprzyjaźniony z [[Krzysztof Mrongowiusz|Krzysztofem Mrongowiuszem]]. Utrzymywał też kontakty z polskimi językoznawcami, miedzy innymi z [[Samuel Bogumił Linde|Samuelem Bogumiłem Lindem]]. W [[Królewiec|Królewcu]] Olecha odwiedzali przedstawiciele polskiej nauki i literatury. |
W 1797 roku Olech i [[Krzysztof Mrongowiusz|Mrongowiusz]] wystąpili do króla pruskiego z projektem otwarcia na Uniwersytecie | W 1797 roku Olech i [[Krzysztof Mrongowiusz|Mrongowiusz]] wystąpili do króla pruskiego z projektem otwarcia na Uniwersytecie | ||
Wersja z 14:00, 30 gru 2013
| Jerzy Olech | |
| | |
| Data i miejsce urodzenia | 3 listopad 1757 Szczepankowo |
| Data i miejsce śmierci | 29 grudzień 1820 Królewiec |
Jerzy Olech - inna forma nazwiska Ollech (ur. 3 listopada 1757 roku w Szczepankowie, zm. 29 grudnia 1820 roku w Królewcu) – ksiądz ewangelicki, pedagog, tłumacz, wydawca pism religijnych, zbieracz pieśni, jako pierwszy na terenie Mazur tworzył polską literaturę świecką dla ludu.
Spis treści
Życiorys
Szkoła i wykształcenie
Naukę pobierał w szkołach średnich w Pasymiu i Królewcu. W 1776 roku rozpoczął studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Królewieckiego.
Praca
W 1780 roku został nauczycielem w szkole katolickiej w Królewcu. Potem otrzymał stanowisko w kościele luterańskim. W 1786 roku Ordynowany w Poczdamie na kapelana polowego, pełnił funkcję przy regimencie piechoty generała E. H. Gillerna, a od 1792 roku generała F. W. Hausena, stacjonującym w Królewcu. Funkcje polskiego proboszcza przy kościele św. Mikołaja w Królewcu (Steindamm-PolnischeKirche) objął Olech 5 lutego 1795 roku i sprawował ja do śmierci.
Z tytułu tej funkcji opiekował się polską szkołą oraz studentami z Seminarium Polskiego przy Wydziale Teologii Uniwersytetu Królewieckiego. Wzorem dla niego stali się pisarze polskiego Oświecenia z Ignacym Krasickim na czele. Satyry i dwanaście bajek Krasickiego przetłumaczył prozą na język niemiecki i ogłosił w królewieckim czasopiśmie naukowo-literackim Preussisches Archir'.
Ksiądz Olech był zaprzyjaźniony z Krzysztofem Mrongowiuszem. Utrzymywał też kontakty z polskimi językoznawcami, miedzy innymi z Samuelem Bogumiłem Lindem. W Królewcu Olecha odwiedzali przedstawiciele polskiej nauki i literatury.
W 1797 roku Olech i Mrongowiusz wystąpili do króla pruskiego z projektem otwarcia na Uniwersytecie w Królewcu katedry języka polskiego. Projekt nie został zrealizowany, ale Olech w grudniu 1797 roku został mianowany kierownikiem i nauczycielem Seminarium Polskiego z pensją roczną 100 talarów.
Olech uważany był w Królewcu za znawcę i eksperta w zakresie języka polskiego. W 1803 roku został tłumaczem urzędowym przy Kolegium rządu Prus Wschodnich z pensją 20 talarów rocznie.
Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna
Olech odgrywał dużą rolę jako pisarz i tłumacz a także twórca polskiej literatury świeckiej dla Mazurów. Ogłaszał różne wydania i druczki ulotne, oryginalne i tłumaczenia z zakresu higieny i zdrowia. W 1795 roku Olech przetłumaczył na język polski popularny podręcznik szkolny Friedricha Eberharda Rochowa Przyjaciel dzieci. Jerzy Olech nie szczędził pieniędzy na cele wydawnicze i własnym kosztem wydawał druki ulotne jak i własne, krótkie teksty pieśni.
Ciekawostki
Jerzy Olech umierając osierocił żonę i dwoje dzieci. Był niezmordowanym szermierzem mowy polskiej w Królewcu i na Mazurach, wychowany w środowisku polskim, pracował dla niego przez całe życie. Przekładowe prace jego świadczą o dobrym opanowaniu języka polskiego, a cała jego działalność o wielkim umiłowaniu mowy ojczystej.
Bibliografia
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla od połowy XV wieku do 1945 roku, Warszawa 1963.
Wybitni Polacy w Królewcu XVI-XX wiek, red. Sławomir Augusiewicz, Janusz Jasiński, Tadeusz Oracki, Olsztyn 2005.
Leksykon Historii Polski, red. Michał Czajka, Marcin Kamler, Witold Sienkiewicz, Warszawa 1995.
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Prus Książęcych i Ziemi Malborskiej od połowy XV do końca XVIII wieku, t. 2, Olsztyn 1980.
