Wincenty Pol

Wincenty Pol
Portret Wincentego Pola
Data i miejsce urodzenia	20 IV 1807 r. Lublin
Data i miejsce śmierci	2 XII 1872 r. Kraków
Odznaczenia
Order Virtuti Militari

Wincenty Pol (ur. 20 IV 1807 r. w Lublinie, zm. 2 XII 1872 r. w Krakowie) – geograf, poeta, prozaik.

Życiorys

Szkoła i wykształcenie

W Archiwum Państwowym w Olsztynie zachowały się dokumenty, z których wynika, że w połowie lutego 1832 r. Pol został immatrykulowany na Uniwersytecie Królewieckim. Przypuszczalnie z inicjatywy profesora Bohlena, 14 lutego 1832 r. Wincenty Pol wyraził zgodę studiowania na wydziale filozoficznym w Albertynie.

Praca

W kwietniu 1831 r., pracując w Wilnie, Pol przystąpił do powstania na Litwie. Brał udział w powstaniu listopadowym w korpusie generała Dezyderego Chłapowskiego. Służył w 6 Pułku Strzelców Konnych. Pol przekroczył z całym pułkiem granicę wschodniopruską 15 lipca 1831 r. Został wówczas internowany w obozie w Pockmohnen w pobliżu Tylży. Po 53 dniach kwarantanny obóz zlikwidowano, a żołnierzy rozmieszczono w różnych miejscowościach Prus Wschodnich. Oficerów z 6 Pułku Strzelców Konnych wysłano do Olsztyna. Niestety na ich liście nie było Pola. Zawieziono go do Maulen, małej miejscowości nad Zalewem Wiślanym.

Pol cieszył się dużą swoboda, jeździł konno po okolicy, często odwiedzał Królewiec. Nawiązał kontakty z niemieckimi sympatykami sprawy polskiej. Tam poznał hrabiego Dohna. Miedzy Wincentym Polem a Dohnem zawiązała się nić przyjaźni. Hrabia zaprosił Pola do odbycia wspólnej jazdy saniami po zamarzniętym morzu, aż po Kłajpedę.

Pol nawiązał też kontakt z królewieckim środowiskiem uniwersyteckim, a szczególnie z profesorem Peter Bohlenem, wybitnym znawcą problematyki indyjskiej. Pod jego wpływem przetłumaczył na język niemiecki 30 pieśni ludowych polskich i ruskich, które wydał w Lipsku z przedmową poświęconą Bohlenowi Volkslieder der Polen, wydany w 1833 r. Jako bliski współpracownik generała J. Bema, z jego inicjatywy Pol jeździł do różnych miast w Prusach Wschodnich, gdzie stacjonowali polscy żołnierze i odwodził ich od powrotu do kraju. Odwiedził rodzinne strony ojca i dziadka niedaleko Reszla, spotkał się także z siostrą. W grudniu 1831 r. wyjechał do Łukowa pod Poznaniem. Tam poznał Adama Mickiewicza. W 1832 r. zapisał się na Uniwersytet Królewiecki. Mimo, że władze uniwersyteckie wstawiły się za nim, to na skutek nacisku władz wojskowych musiał wkrótce opuścić Prusy. W obronie Pola wystąpił, w piśmie do króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III, sam prorektor uniwersytetu w Królewcu, Baer .

Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna

W 1846 r. Pol, mieszkając w Galicji, został w czasie rabacji pobity. W jego obronie stanęło królewieckie pismo liberalne "Konigsberger Hartungsche Zeitung" (1846 r., Nr 121), przypominając pobyt poety w Prusach i sympatie, jaką się cieszył wśród liberalnej części społeczeństwa niemieckiego. W kilku wierszach Pol nawiązał do okresu swego pobytu na Pomorzu i w Prusach, głównie są to dzieła: "Nocleg w Czersku", "Polacy w Prusiech", "Stary ułan pod Brodnicą", "Bałtyk". Uwzględnił także uwagi o znanych mu dialektach warmińskich i mazurskich w rozprawie "Rzecz o dialektach mowy polskiej". W pracy "Północny wschód Europy pod względem natury" pisał o Mazurach.

Pol był pierwszym, który użył zwrotu "Pojezierze" na określenie regionów Warmii i Mazur. Przyszłą Polskę widział w granicach sprzed pierwszego rozbioru. Uważał, iż naturalne granice Polski opierają się o Odrę i Nysę Łużycką, zaś o Morze Bałtyckie na północy. Pieśń o ziemi naszej Pola przetłumaczył na język niemiecki, poza L. Kurtzmannem, Wojciech Kętrzyński pt.: "Das Lied von unserem Lande".

Ciekawostki

Pol w czasie kampanii litewskiej został ranny i odznaczony krzyżem Virtuti Militari. Pol był jednym z największych pisarzy polskich doby porozbiorowej i miał serdeczne więzy z miastem nad Pregołą. Pol pochowany został w Krakowie na Skałce wśród najbardziej zasłużonych Polaków.

Bibliografia

Wybitni Polacy w Królewcu XVI-XX wiek, red. Sławomir Augusiewicz, Janusz Jasiński, Tadeusz Oracki, Olsztyn 2005.
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku (do 1945 roku), Tadeusz Oracki, Warszawa 1983.