Czworolist pospolity: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(Utworzono nową stronę "{{Roślina infobox |Nazwa rośliny = Czworolist pospolity |Nazwa łacińska = Paris quadrifolia |L = L. |Pusta linia = <br/> |grafika = Paris.jpg |podpis grafiki ...") |
|||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|Pusta linia = <br/> | |Pusta linia = <br/> | ||
|grafika = Paris.jpg | |grafika = Paris.jpg | ||
| − | |podpis grafiki = Czworolist pospolity - roślina z niedojrzałą jagodą | + | |podpis grafiki = Czworolist pospolity - roślina z niedojrzałą jagodą |
|Systematyka = Systematyka | |Systematyka = Systematyka | ||
|Domena = eukarionty | |Domena = eukarionty | ||
| Linia 31: | Linia 31: | ||
=== Rozmieszczenie i ekologia === | === Rozmieszczenie i ekologia === | ||
| − | Czworolist jest gatunkiem eurosyberyjskim (euroazjatyckim), rozprzestrzenionym od niżu po średnie położenia górskie. | + | Czworolist jest gatunkiem eurosyberyjskim (euroazjatyckim), rozprzestrzenionym od niżu po średnie położenia górskie. W Polsce jest to gatunek rozprzestrzeniony w całym kraju, lokalnie jest jednak rośliną rzadką. |
| + | |||
| + | Gatunek ten preferuje żyzne, zasobne w azot, wilgotne (aluwialne) gleby wapienne o pH w przedziale 5,3 do 8,2. Wymaga gleb próchnicznych, wyłącznie z próchnicą typu mull. Nie występuje na glebach zasolonych. Rośnie niemal wyłącznie w lasach, w miejscach średnio do silnie zacienionych. | ||
| + | |||
| + | Czworolist spotykany jest w wilgotnych lasach liściastych. Unika miejsc suchych i zbytnio podmokłych. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych w Europie Środkowej uznawany jest za gatunek charakterystyczny dla rzędu ''Fagetalia''. Podawany jest w Europie najczęściej z subatlantyckiego i podgórskiego łęgu jesionowego (''Carici remotae-Fraxinetum''), grądów subatlantyckich (''Stellario-Carpinetum'') oraz łęgów ''Pruno-Fraxinetum''. Poza tym notowany w buczynach oraz w mieszanych lasach bukowo-jodłowych i łęgach jesionowo-wiązowych. W runie często towarzyszy takim gatunkom jak: [[szczyr trwały]], [[kokoryczka wielokwiatowa]] i [[listera jajowata]]. W warstwie drzew do najczęstszych gatunków współwystępujących należą: [[jesion wyniosły]], [[olsza czarna]], [[dąb szypułkowy]] i [[buk zwyczajny]]. | ||
| + | W typologii siedlisk leśnych uważany za gatunek typowy dla lasu wilgotnego (Lw) oraz świeżego (Lśw). | ||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 41: | Linia 46: | ||
=== Ciekawostki === | === Ciekawostki === | ||
| − | Jako roślina azotolubna wskazuje na całkowitą mineralizację ściółki leśnej w glebie i na | + | Jest to roślina mikoryzowa, rzadko stwierdzane są okazy bez komponentu grzybowego. Podziemne kłącze tej rośliny żyje nawet ponad 200 lat. |
| + | |||
| + | Ze względu na właściwości toksyczne czworolist w zasadzie nie jest zjadany przez zwierzęta. Wyjątkiem bywają organy generatywne spożywane przez ślimaki, owoce wraz z nasionami zjadane są także przez ssaki. Dziki powodować mogą straty w populacjach tego gatunku, gdy podczas buchtowania wykopują i przewracają rośliny. | ||
| + | |||
| + | Jako roślina azotolubna czworolist pospolity wskazuje na całkowitą mineralizację ściółki leśnej w glebie i na możliwość odnawiania się lasów bukowych z samosiewu. | ||
| + | |||
| + | Czworolist pospolity jest gatunkiem wskaźnikowym dla naturalnych i półnaturalnych lasów – nie występuje w lasach wtórnych. Na rozległych obszarach Europy jest rośliną wyraźnie ustępującą. Wycięcie drzewostanu na stanowisku cieniolubnego czworolistu powoduje zanik populacji w ciągu kilku lat. | ||
<br/> | <br/> | ||
Wersja z 18:22, 27 cze 2014
| Czworolist pospolity | |
| | |
| Paris quadrifolia | |
| L. | |
 Czworolist pospolity - roślina z niedojrzałą jagodą | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Gromada | rośliny naczyniowe |
| Klasa | okrytonasienne |
| Rząd | liliowce |
| Rodzina | melantkowate |
| Rodzaj | czworolist |
| Gatunek | czworolist pospolity |
| Synonimy | |
Czworolist pospolity (Paris quadrifolia L.) – gatunek rośliny zaliczany w różnych systemach klasyfikacyjnych do rodziny trójlistowatych lub liliowatych, ostatnio włączany do rodziny melantkowatych (Melanthiaceae).
Spis treści
Morfologia
Bylina wysokości 10-40 cm, z długim, czołgającym się kłączem pokrytym łuskami. Łodyga jest prosto wzniesiona, naga, tylko w górnej części ulistniona. Cztery liście ustawione okółkowo są bezogonkowe, eliptyczne lub eliptycznie lancetowate, zaostrzone, z siateczkowatą nerwacją. Kwiaty długoszypułkowe, osadzone pojedynczo na szczycie łodygi, regularne, przeważnie czterokrotne, mają działki okwiatu odstające, zewnętrzne lancetowate, jasnozielone, wewnętrzne znacznie mniejsze, równowąskie i żółtozielone. Pręciki mają krótkie nitki. Kwitnie w maju. Owocem jest wielonasienna jagoda o średnicy 1 cm, czarna ze stalowoniebieskim odcieniem. Nasiona są brunatne, niemal półkuliste.
Rozmieszczenie i ekologia
Czworolist jest gatunkiem eurosyberyjskim (euroazjatyckim), rozprzestrzenionym od niżu po średnie położenia górskie. W Polsce jest to gatunek rozprzestrzeniony w całym kraju, lokalnie jest jednak rośliną rzadką.
Gatunek ten preferuje żyzne, zasobne w azot, wilgotne (aluwialne) gleby wapienne o pH w przedziale 5,3 do 8,2. Wymaga gleb próchnicznych, wyłącznie z próchnicą typu mull. Nie występuje na glebach zasolonych. Rośnie niemal wyłącznie w lasach, w miejscach średnio do silnie zacienionych.
Czworolist spotykany jest w wilgotnych lasach liściastych. Unika miejsc suchych i zbytnio podmokłych. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych w Europie Środkowej uznawany jest za gatunek charakterystyczny dla rzędu Fagetalia. Podawany jest w Europie najczęściej z subatlantyckiego i podgórskiego łęgu jesionowego (Carici remotae-Fraxinetum), grądów subatlantyckich (Stellario-Carpinetum) oraz łęgów Pruno-Fraxinetum. Poza tym notowany w buczynach oraz w mieszanych lasach bukowo-jodłowych i łęgach jesionowo-wiązowych. W runie często towarzyszy takim gatunkom jak: szczyr trwały, kokoryczka wielokwiatowa i listera jajowata. W warstwie drzew do najczęstszych gatunków współwystępujących należą: jesion wyniosły, olsza czarna, dąb szypułkowy i buk zwyczajny.
W typologii siedlisk leśnych uważany za gatunek typowy dla lasu wilgotnego (Lw) oraz świeżego (Lśw).
Wartość użytkowa
Wszystkie części rośliny (przede wszystkim kłącze i owoce) są trujące. Czworolist zawiera paridynę i paristyfninę, które podrażniają żołądek i jelita. Objawami zatrucia są zaburzenia trawienne, bóle głowy i zwężenie źrenic. W wielu krajach jest uważany za roślinę leczniczą. Odwarów używano do obmywania ran i przeciw stanom zapalnym.
Ciekawostki
Jest to roślina mikoryzowa, rzadko stwierdzane są okazy bez komponentu grzybowego. Podziemne kłącze tej rośliny żyje nawet ponad 200 lat.
Ze względu na właściwości toksyczne czworolist w zasadzie nie jest zjadany przez zwierzęta. Wyjątkiem bywają organy generatywne spożywane przez ślimaki, owoce wraz z nasionami zjadane są także przez ssaki. Dziki powodować mogą straty w populacjach tego gatunku, gdy podczas buchtowania wykopują i przewracają rośliny.
Jako roślina azotolubna czworolist pospolity wskazuje na całkowitą mineralizację ściółki leśnej w glebie i na możliwość odnawiania się lasów bukowych z samosiewu.
Czworolist pospolity jest gatunkiem wskaźnikowym dla naturalnych i półnaturalnych lasów – nie występuje w lasach wtórnych. Na rozległych obszarach Europy jest rośliną wyraźnie ustępującą. Wycięcie drzewostanu na stanowisku cieniolubnego czworolistu powoduje zanik populacji w ciągu kilku lat.
Bibliografia
Traczyk Tadeusz: Rośliny lasu liściastego. Atlas. WSziP: Warszawa, 1975.
Cincura Frantisek, Ferakova Viera, Majovsky Jozef, Somsak Ladislav, Zaborsky Jan: Pospolite rośliny środkowej Europy. Warszawa: PWRiL, 1990.
Linki zewnętrzne
Czworolist pospolity - wikipedia[1] 27.06.2014
