Czworolist pospolity: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Linia 17: Linia 17:
 
  |Gatunek = czworolist pospolity
 
  |Gatunek = czworolist pospolity
 
  |Synonimy = Synonimy
 
  |Synonimy = Synonimy
  |Lista synonimów =  
+
  |Lista synonimów = }}
}}
 
 
<br/>
 
<br/>
  

Wersja z 18:23, 27 cze 2014

Czworolist pospolity

Paris quadrifolia
L.
Czworolist pospolity - roślina z niedojrzałą jagodą
Czworolist pospolity - roślina z niedojrzałą jagodą
Systematyka
Królestwo rośliny
Gromada rośliny naczyniowe
Klasa okrytonasienne
Rząd liliowce
Rodzina melantkowate
Rodzaj czworolist
Gatunek czworolist pospolity
Synonimy


Czworolist pospolity (Paris quadrifolia L.) – gatunek rośliny zaliczany w różnych systemach klasyfikacyjnych do rodziny trójlistowatych lub liliowatych, ostatnio włączany do rodziny melantkowatych (Melanthiaceae).


Morfologia

Bylina wysokości 10-40 cm, z długim, czołgającym się kłączem pokrytym łuskami. Łodyga jest prosto wzniesiona, naga, tylko w górnej części ulistniona. Cztery liście ustawione okółkowo są bezogonkowe, eliptyczne lub eliptycznie lancetowate, zaostrzone, z siateczkowatą nerwacją. Kwiaty długoszypułkowe, osadzone pojedynczo na szczycie łodygi, regularne, przeważnie czterokrotne, mają działki okwiatu odstające, zewnętrzne lancetowate, jasnozielone, wewnętrzne znacznie mniejsze, równowąskie i żółtozielone. Pręciki mają krótkie nitki. Kwitnie w maju. Owocem jest wielonasienna jagoda o średnicy 1 cm, czarna ze stalowoniebieskim odcieniem. Nasiona są brunatne, niemal półkuliste.

Rozmieszczenie i ekologia

Czworolist jest gatunkiem eurosyberyjskim (euroazjatyckim), rozprzestrzenionym od niżu po średnie położenia górskie. W Polsce jest to gatunek rozprzestrzeniony w całym kraju, lokalnie jest jednak rośliną rzadką.

Gatunek ten preferuje żyzne, zasobne w azot, wilgotne (aluwialne) gleby wapienne o pH w przedziale 5,3 do 8,2. Wymaga gleb próchnicznych, wyłącznie z próchnicą typu mull. Nie występuje na glebach zasolonych. Rośnie niemal wyłącznie w lasach, w miejscach średnio do silnie zacienionych.

Czworolist spotykany jest w wilgotnych lasach liściastych. Unika miejsc suchych i zbytnio podmokłych. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych w Europie Środkowej uznawany jest za gatunek charakterystyczny dla rzędu Fagetalia. Podawany jest w Europie najczęściej z subatlantyckiego i podgórskiego łęgu jesionowego (Carici remotae-Fraxinetum), grądów subatlantyckich (Stellario-Carpinetum) oraz łęgów Pruno-Fraxinetum. Poza tym notowany w buczynach oraz w mieszanych lasach bukowo-jodłowych i łęgach jesionowo-wiązowych. W runie często towarzyszy takim gatunkom jak: szczyr trwały, kokoryczka wielokwiatowa i listera jajowata. W warstwie drzew do najczęstszych gatunków współwystępujących należą: jesion wyniosły, olsza czarna, dąb szypułkowy i buk zwyczajny. W typologii siedlisk leśnych uważany za gatunek typowy dla lasu wilgotnego (Lw) oraz świeżego (Lśw).

Wartość użytkowa

Wszystkie części rośliny (przede wszystkim kłącze i owoce) są trujące. Czworolist zawiera paridynę i paristyfninę, które podrażniają żołądek i jelita. Objawami zatrucia są zaburzenia trawienne, bóle głowy i zwężenie źrenic. W wielu krajach jest uważany za roślinę leczniczą. Odwarów używano do obmywania ran i przeciw stanom zapalnym.

Ciekawostki

Jest to roślina mikoryzowa, rzadko stwierdzane są okazy bez komponentu grzybowego. Podziemne kłącze tej rośliny żyje nawet ponad 200 lat.

Ze względu na właściwości toksyczne czworolist w zasadzie nie jest zjadany przez zwierzęta. Wyjątkiem bywają organy generatywne spożywane przez ślimaki, owoce wraz z nasionami zjadane są także przez ssaki. Dziki powodować mogą straty w populacjach tego gatunku, gdy podczas buchtowania wykopują i przewracają rośliny.

Jako roślina azotolubna czworolist pospolity wskazuje na całkowitą mineralizację ściółki leśnej w glebie i na możliwość odnawiania się lasów bukowych z samosiewu.

Czworolist pospolity jest gatunkiem wskaźnikowym dla naturalnych i półnaturalnych lasów – nie występuje w lasach wtórnych. Na rozległych obszarach Europy jest rośliną wyraźnie ustępującą. Wycięcie drzewostanu na stanowisku cieniolubnego czworolistu powoduje zanik populacji w ciągu kilku lat.

Bibliografia

Traczyk Tadeusz: Rośliny lasu liściastego. Atlas. WSziP: Warszawa, 1975.

Cincura Frantisek, Ferakova Viera, Majovsky Jozef, Somsak Ladislav, Zaborsky Jan: Pospolite rośliny środkowej Europy. Warszawa: PWRiL, 1990.

Linki zewnętrzne

Czworolist pospolity - wikipedia[1] 27.06.2014