Grążel drobny

Grążel drobny
Nuphar pumila
(Timm) DC.
Grążel drobny, źródło: en.wikipedia.org [14.07.2014]
Systematyka
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny naczyniowe
Gromada	okrytonasienne
Klasa	dwuliścienne
Rząd	grzybieniowce
Rodzina	grzybieniowate
Rodzaj	grążel
Gatunek	grążel drobny
Synonimy
Nuphar pumilum (Timm.) DC.

Grążel drobny (Nuphar pumila (Timm) DC.) – gatunek rośliny wodnej z rodziny grzybieniowatych (Nymphaeaceae).

Morfologia

Roślina bardzo podobna do grążela żółtego, zwłaszcza zmarniałego, znacznie jednak rzadsza. Kłącze cieńsze niż u grążela żółtego (10–20 mm grubości i 20–70 cm długości), liście pływające i również podobne do liści grążela żółtego, ale mniejsze – osiągają 5–15 cm długości i 4–13 cm szerokości. Ich nasada jest bardziej rozszerzona, a nerwy drugiego rzędu są rzadsze. Liście posiadają długi ogonek liściowy sięgający do 2,5 m.

Liście podwodne są delikatne, okrągławe, o zatokowatym brzegu (heterofilia). Kwiaty obupłciowe, o średnicy 2–3 cm, z licznymi płatkami korony i 5 żółtozielonymi działkami kielicha (3–5 razy dłuższymi od płatków). Płatków 11 małych, łopatkowatych. Słupek składa się z 8–12 zrośniętych owocolistków, a jego znamię jest tarczowate, płaskie, z 8–12 promieniami dochodzącymi do ząbkowanego brzegu.

Kwitnie od czerwca do września. Owocem jest torebka o gruszkowatym kształcie, 2 razy mniejsza niż u grążela żółtego.

Rozmieszczenie i ekologia

Roślina zasiedla zbiorniki wód stojących o bardzo zróżnicowanej żyzności, ale preferuje podłoże torfowe. Wrażliwa na obecność wapnia w wodzie lub w podłożu. Tworzy swój własny zespół Nupharetum pumili, dla którego jest gatunkiem charakterystycznym.

Występuje w północnej, środkowej i zachodniej Europie, na Syberii, we wschodniej Azji oraz w środkowo-wschodniej części Ameryki Północnej, w stawach i jeziorach mezo- do oligotroficznych oraz dystroficznych, o wodzie chłodnej, na podłożu torfiasto-mulistym. Warunkiem jego występowania jest niska twardość wody oraz bezwapienne, organiczne podłoże.

W Polsce jest rzadkim reliktem glacjalnym, który osiąga tu południową granicę swojego zwartego europejskiego zasięgu. Rośnie przede wszystkim w pasie pojezierzy, głównie na Pojezierzu Suwalskim i Pomorskim. W Polsce północno-wschodniej wstępuje obecnie tylko na 5 znanych dotąd stanowiskach stwierdzonych na Pojezierzu Suwalskim. W 2010 r. potwierdzono nowe stanowisko grążela drobnego w okolicach wsi Nerwik w gminie Purda.

Wartość użytkowa

Roślina trująca.

Gatunek objęty w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Roślina zagrożona przez zanieczyszczenie i nadmierną gospodarczą i turystyczną eksploatację jezior i stawów, a także wskutek zarastania stawów przez szuwary. Grążel drobny został umieszczony na czerwonej liście w grupie gatunków narażonych na wyginięcie (kategoria zagrożenia V).

Zobacz też

jezioro.com.pl [21.05.2014]
pl.wikipedia.org, grążel drobny [21.05.2014]

Bibliografia

Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11–20.