Lipa drobnolistna

Lipa drobnolistna
Tilia cordata
Mill.
Lipa drobnolistna - Köhlers Medizinal Pflanzen
Systematyka
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny naczyniowe
Gromada	okrytonasienne
Klasa	dwuliścienne
Rząd	ślazowce
Rodzina	ślazowate
Rodzaj	lipa
Gatunek	lipa drobnolistna
Synonimy

Lipa drobnolistna (Tilia cordata Mill.) – gatunek drzewa z rodziny ślazowatych (malwowate, Malvaceae). Wcześniej zaliczany do rodziny lipowatych (Tiliaceae).

Lipa drobnolistna – ulistnienie

Lipa drobnolistna w zadrzewieniu przydrożnym

Grąd typowy z lipą drobnolistną w rezerwacie Koniuszanka II

Morfologia

Osiąga 30 m wysokości i 2 m pierśnicy. Pień jest walcowaty, w zwartych drzewostanach do znacznej wysokości prosty i pozbawiony gałęzi bocznych. Kora początkowo gładka, brązowoszara, z wiekiem staje się podłużnie i skośnie bruzdowata. Liście 3-7 cm długości, okrągławe, sercowate, o brzegu drobno i ostro piłkowanym. Blaszki z wierzchu ciemnozielone, pod spodem jaśniejsze, z pęczkami rudych włosków w kątach nerwów. Kwiaty drobne, żółtawobiałe, zebrane w 4-11-kwiatowe kwiatostany (wierchotki) z języczkowatą podsadką (liść wspierający). Owocami są jednonasienne orzeszki, nagie lub słabo owłosione, niewyraźnie żeberkowane.

Gatunek ten kwitnie w końcu czerwca i w lipcu, około dwóch tygodni później niż lipa szerokolistna.

Rozmieszczenie i ekologia

Lipa drobnolistna rozpowszechniona jest niemal w całej Europie, nie występuje jedynie na obszarach wysuniętych najdalej na północ i południe. W Polsce rośnie na całym niżu oraz w niższych położeniach gór, do wysokości około 600 m n.p.m. W naturalnych warunkach lipa nie tworzy jednogatunkowych drzewostanów, zwykle rośnie jako domieszka w lasach liściastych, przeważnie grądowych (dębowo-grabowych lub dębowo-lipowo-grabowych), jak w rezerwacie Koniuszanka II. Bardzo dobrze znosi ocienienie, ma dużą zdolność do wydawania odrośli z szyi korzeniowej. Wymaga gleb żyznych i umiarkowanie wilgotnych, wykazuje jednak znaczną tolerancję na małą wilgotność powietrza.

Udział lipy drobnolistnej w niektórych typach zbiorowisk leśnych Warmii i Mazur jest obecnie znaczący. W przeszłości była ona drzewem jeszcze bardziej rozpowszechnionym, o czym mogą świadczyć liczne w regionie nazwy miejscowości wywodzące się od lipy. Obecnie drzewo to ma w zasadzie charakter jedynie gatunku domieszkowego. Drzewostany z większym udziałem lipy do niedawna spotkać można było w Puszczy Boreckiej. Częstym w regionie miejscem występowania bogatych w lipę drobnolistną drzewostanów są wyspy jezior. Szczególnie okazałe lasy lipowe obserwować można na wyspie Upałty na jeziorze Mamry oraz na "Lipowych Wyspach" jezior Morąg i Szwałk. Lasy tego typu zachowały się także w głębokich dolinach niektórych rzek (np. w rezerwacie Dolina rzeki Wałszy).

Wartość użytkowa

Lipa drobnolistna jest drzewem cenionym jako roślina ozdobna, lecznicza i miododajna. Zarówno w przeszłości, jak i obecnie gatunek ten należy do drzew najczęściej sadzonych w różnego rodzaju zadrzewieniach, w szczególności przydrożnych. Jej miękkie drewno ma obecnie zastosowanie w rzeźbiarstwie i jest przydatne w produkcji wyrobów tokarskich.

Przez Słowian uważana była za drzewo święte.

Zobacz też

pl.wikipedia.org, Lipa drobnolistna [22.04.2014]

Bibliografia

Lipy. Nasze drzewa leśne, red. Stefan Białobok, t. 15, Poznań 1991.
Polakowski Benon, Świat roślinny Warmii i Mazur, Olsztyn 1971.
Zbiorowiska roślinne Polski. Lasy i zarośla, red. naukowa Władysław Matuszkiewicz i in., Warszawa 2012.