Chrośle: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
(→Dzieje miejscowości) |
|||
| Linia 31: | Linia 31: | ||
|www = | |www = | ||
}} | }} | ||
| − | <big>'''Chrośle'''</big> (Kruszell, Crossel, Chróśle) wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nowomiejskim, w gminie Nowe Miasto Lubawskie. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa toruńskiego. | + | <big>'''Chrośle'''</big> (Kruszell, Crossel, Chróśle) wieś sołecka w Polsce w [[województwo warmińsko - mazurskie |województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat nowomiejski |powiecie nowomiejskim]], w [[gmina Nowe Miasto Lubawskie |gminie Nowe Miasto Lubawskie]]. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa toruńskiego. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 37: | Linia 37: | ||
=== Charakterystyka fizjograficzna === | === Charakterystyka fizjograficzna === | ||
| − | Nieopodal wsi znajduje się [[Jezioro Szaleniec]]. Miejscowość położona jest na terenie [[gmina Nowe Miasto Lubawskie|gminy Nowe Miasto Lubawskie], która posiada niezwykle urozmaiconą rzeźbę. Obszar gminy obejmuje | + | Nieopodal wsi znajduje się [[Jezioro Szaleniec]]. Miejscowość położona jest na terenie [[gmina Nowe Miasto Lubawskie|gminy Nowe Miasto Lubawskie], która posiada niezwykle urozmaiconą rzeźbę. Obszar gminy obejmuje [[Pojezierze Brodnickie]], [[Garb Lubawski]] i głęboko wciętą dolinę[[Drwęca]] Drwęcy. Na terenie gminy występują takie formy jak ozy i kemy, powstałe podczas zlodowacenia w zagłębieniach i szczelinach martwego lodu. Na południe od [[Nowy Dwór Bratiański |Nowego Dworu Bratiańskiego]] znajduje się oz (eksploatowany jako żwirownia), natomiast na północ od wsi Chrośle i na południe od [[Jamielnik |Jamielnika]] występują kemy. Oś hydrograficzną gminy stanowi [[rzeka Drwęca]]. Znaczną powierzchnię zaś zajmują mokradła i bagna, występujące głównie w dnach rynien i innych obniżeniach terenu. Stosunkowo niewielką powierzchnię zajmują lasy (14% powierzchni gminy). Ponadto 65% powierzchni gminy stanowi obszar chronionego krajobrazu. |
<br/> | <br/> | ||
=== Dzieje miejscowości === | === Dzieje miejscowości === | ||
| − | W 1340 r. sołtys wsi Tileman Freymfald otrzymuje przywilej lokacyjny od Zakonu Krzyżackiego. Nazwa miejscowości pochodzi od polskiego słowa - kruszyna. W Chroślu znajdowała się w połowie XIV w. parafia pod wezwaniem św. Wawrzyńca. W jej skład wchodził również Nowy Dwór i młyn Ruda. Kościół został zniszczony w wyniku wojen polsko – krzyżackich i w okresie pokoju odbudowany. Do wojen szwedzkich istniała tutaj również szkoła przykościelna. W XVI w. wieś należała do starostwa w Bratianie. W XVII w. we wsi wybudowano nowy kościół, który w XVIII w. rozebrano. Pod koniec XIX w. wieś | + | W 1340 r. sołtys wsi Tileman Freymfald otrzymuje przywilej lokacyjny od Zakonu Krzyżackiego. Nazwa miejscowości pochodzi od polskiego słowa - kruszyna. W Chroślu znajdowała się w połowie XIV w. [[parafia pod wezwaniem św. Wawrzyńca]]. W jej skład wchodził również [[Nowy Dwór Bratiański]] i młyn Ruda. Kościół został zniszczony w wyniku wojen polsko – krzyżackich i w okresie pokoju odbudowany. Do wojen szwedzkich istniała tutaj również szkoła przykościelna. W XVI w. wieś należała do starostwa w [[Bratian |Bratianie]]. W XVII w. we wsi wybudowano nowy kościół, który w XVIII w. rozebrano. Pod koniec XIX w. wieś miała powierzchnię 3023 mórg z 55 domami mieszkalnymi. Katolików w tym czasie było 321 a ewangelików 120. W XIX w. we wsi powstał budynek szkolny, w którym wspólnie uczyły się dzieci pochodzenia niemieckiego i polskiego. [[Szkoła w Chrośle]] wpisała się w rozwój szkolnictwa na terenie obecnego [[województwo warmińsko - mazurskie| województwa warmińsko - mazurskiego]]. Przed II wojną światową we wsi mieszkał duży odsetek Niemców. W 1938 r. miejscowość zamieszkiwały 424 osoby. |
<br/> | <br/> | ||
===Gospodarka=== | ===Gospodarka=== | ||
| − | W Chroślu działa Kółko Rolnicze, które wykonuje naprawy sprzętu rolniczego oraz firma zajmująca się sprzedażą ekologicznych nasion. | + | W Chroślu działa [[Kółko Rolnicze]], które wykonuje naprawy sprzętu rolniczego oraz firma zajmująca się sprzedażą ekologicznych nasion. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 52: | Linia 52: | ||
===Kultura=== | ===Kultura=== | ||
| − | We wsi znajduje się świetlica i Ochotnicza Straż Pożarna - najstarsza w gminie. | + | We wsi znajduje się świetlica i [[Ochotnicza Straż Pożarna]] - najstarsza w gminie. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 58: | Linia 58: | ||
=== Ludzie związani z miejscowością: === | === Ludzie związani z miejscowością: === | ||
| − | Prawdopodobnie w nieistniejącym już kościele pochowano [[Jan Działyński|Jana Działyńskiego]] - starostę bratiańskiego. Po 1945 r. sołtysami byli: Marek Elminowski, Józef Kwiatkowski, Józef Kuczmarski, Franciszek Jastrzębski, Władysław Maliszewski, Alfons Maliszewski. Od 2006 r. sołtysem jest [[Marek Maliszewski.]] Ponadto we wsi urodził się ks. Leonard Marchlewski - męczennik Kościoła. | + | Prawdopodobnie w nieistniejącym już kościele pochowano [[Jan Działyński|Jana Działyńskiego]] - starostę bratiańskiego. Po 1945 r. sołtysami byli: Marek Elminowski, Józef Kwiatkowski, Józef Kuczmarski, Franciszek Jastrzębski, Władysław Maliszewski, Alfons Maliszewski. Od 2006 r. sołtysem jest [[Marek Maliszewski.]] Ponadto we wsi urodził się [[ks. Leonard Marchlewski]] - męczennik Kościoła. |
<br/> | <br/> | ||
| Linia 64: | Linia 64: | ||
=== Zabytki: === | === Zabytki: === | ||
| − | We wsi znajduje się cmentarz ewangelicki z XIX w., kapliczka z połowy XX w., budynek szkoły z XX w., domy murowane z XIX w. | + | We wsi znajduje się [[cmentarz ewangelicki z XIX w.]], kapliczka z połowy XX w., budynek szkoły z XX w., domy murowane z XIX w. |
| − | [[File:Chrośle1.jpg|thumb|Zakończenie roku w szkole w Chrośle - 1969 r.,źródło:http://blog.archiwa.org/3530/lata-50-chrosle-zniwa, 12.09.2013.]] | + | |
| + | [[File:Chrośle1.jpg|300px|thumb|Zakończenie roku w szkole w Chrośle - 1969 r.,źródło:http://blog.archiwa.org/3530/lata-50-chrosle-zniwa, 12.09.2013.]] | ||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 85: | Linia 86: | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | [[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria: powiat nowomiejski]][[Kategoria: Gmina Nowe Miasto Lubawskie]][[Kategoria: Wieś]] | + | [[Kategoria: Miejscowość]][[Kategoria: powiat nowomiejski]][[Kategoria: Gmina Nowe Miasto Lubawskie]][[Kategoria: Wieś sołecka]] |
[[Użytkownik:Kinlis|Kinlis]] ([[Dyskusja użytkownika:Kinlis|dyskusja]]) 12:19, 20 wrz 2013 (CEST) | [[Użytkownik:Kinlis|Kinlis]] ([[Dyskusja użytkownika:Kinlis|dyskusja]]) 12:19, 20 wrz 2013 (CEST) | ||
Wersja z 20:54, 23 paź 2013
| Chrośle | |
| | |
 Żniwa na starym zdjęciu w Chrośle - lata 50, źródło:http://blog.archiwa.org/3530/lata-50-chrosle-zniwa, 12.09.2013.
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko - mazurskie |
| Powiat | nowomiejski |
| Gmina | Nowe Miasto Lubawskie |
| Sołectwo | Chrośle |
| Liczba ludności (2012, źródło:http://gminanml.pl/soectwa/soectwo-chrole.html.) | 341 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 56 |
| Tablice rejestracyjne | NNM |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Chrośle | |
| Położenie na mapie Polski  Chrośle | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Chrośle (Kruszell, Crossel, Chróśle) wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nowomiejskim, w gminie Nowe Miasto Lubawskie. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa toruńskiego.
Spis treści
Charakterystyka fizjograficzna
Nieopodal wsi znajduje się Jezioro Szaleniec. Miejscowość położona jest na terenie [[gmina Nowe Miasto Lubawskie|gminy Nowe Miasto Lubawskie], która posiada niezwykle urozmaiconą rzeźbę. Obszar gminy obejmuje Pojezierze Brodnickie, Garb Lubawski i głęboko wciętą dolinęDrwęca Drwęcy. Na terenie gminy występują takie formy jak ozy i kemy, powstałe podczas zlodowacenia w zagłębieniach i szczelinach martwego lodu. Na południe od Nowego Dworu Bratiańskiego znajduje się oz (eksploatowany jako żwirownia), natomiast na północ od wsi Chrośle i na południe od Jamielnika występują kemy. Oś hydrograficzną gminy stanowi rzeka Drwęca. Znaczną powierzchnię zaś zajmują mokradła i bagna, występujące głównie w dnach rynien i innych obniżeniach terenu. Stosunkowo niewielką powierzchnię zajmują lasy (14% powierzchni gminy). Ponadto 65% powierzchni gminy stanowi obszar chronionego krajobrazu.
Dzieje miejscowości
W 1340 r. sołtys wsi Tileman Freymfald otrzymuje przywilej lokacyjny od Zakonu Krzyżackiego. Nazwa miejscowości pochodzi od polskiego słowa - kruszyna. W Chroślu znajdowała się w połowie XIV w. parafia pod wezwaniem św. Wawrzyńca. W jej skład wchodził również Nowy Dwór Bratiański i młyn Ruda. Kościół został zniszczony w wyniku wojen polsko – krzyżackich i w okresie pokoju odbudowany. Do wojen szwedzkich istniała tutaj również szkoła przykościelna. W XVI w. wieś należała do starostwa w Bratianie. W XVII w. we wsi wybudowano nowy kościół, który w XVIII w. rozebrano. Pod koniec XIX w. wieś miała powierzchnię 3023 mórg z 55 domami mieszkalnymi. Katolików w tym czasie było 321 a ewangelików 120. W XIX w. we wsi powstał budynek szkolny, w którym wspólnie uczyły się dzieci pochodzenia niemieckiego i polskiego. Szkoła w Chrośle wpisała się w rozwój szkolnictwa na terenie obecnego województwa warmińsko - mazurskiego. Przed II wojną światową we wsi mieszkał duży odsetek Niemców. W 1938 r. miejscowość zamieszkiwały 424 osoby.
Gospodarka
W Chroślu działa Kółko Rolnicze, które wykonuje naprawy sprzętu rolniczego oraz firma zajmująca się sprzedażą ekologicznych nasion.
Kultura
We wsi znajduje się świetlica i Ochotnicza Straż Pożarna - najstarsza w gminie.
Ludzie związani z miejscowością:
Prawdopodobnie w nieistniejącym już kościele pochowano Jana Działyńskiego - starostę bratiańskiego. Po 1945 r. sołtysami byli: Marek Elminowski, Józef Kwiatkowski, Józef Kuczmarski, Franciszek Jastrzębski, Władysław Maliszewski, Alfons Maliszewski. Od 2006 r. sołtysem jest Marek Maliszewski. Ponadto we wsi urodził się ks. Leonard Marchlewski - męczennik Kościoła.
Zabytki:
We wsi znajduje się cmentarz ewangelicki z XIX w., kapliczka z połowy XX w., budynek szkoły z XX w., domy murowane z XIX w.
Bibliografia:
Gmina Nowe Miasto Lubawskie. Przewodnik krajoznawczy, Toruń 1997, 82 ss.
Grabowski Stanisław, W cieniu bratiańskiego zamku. Z dziejów Gminy Nowe Miasto Lubawskie, Warszawa 2010, 343 ss.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego t. I, Warszawa 1880, 960 ss.
Witkowski Zbigniew, Nowe Miasto. Z dziejów Miasta i Powiatu, Olsztyn 1963, 240 ss.
